‘Tavan’la depoda 8.5 lira ucuzluk geldi, akaryakıtçı için yargı yolu göründü

AKARYAKIT şirketlerine “20 Haziran’a kadar fiyat düşürmezseniz tavan fiyat uygulaması başlayacak” diyen Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), 4 kuruşluk indirimi yeterli bulmayınca 2 ay süreyle “tavan fiyat” uygulanması kararı aldı. EPDK’nın bu kararının ardından Petrol Sanayi Derneği (PETDER) uygulamanın sektöre zarar vereceğini ve serbest piyasa düzenine aykırı olduğunu savunarak ‘yasayla da uyumlu değil, yasal yollara başvurmamız kaçınılmaz’ açıklamasını yaptı.  EPDK’nın kararıyla, benzinin litre fiyatı 3.21 TL’den 3.04 TL’ye, motorinin fiyatı da 2.56 TL’den 2.49 TL’ye düştü. Böylece ortalama 50 litre benzin alan bir otomobilin deposunu doldurmak için 8.5 TL daha az ödeme yapılacak. 160.5 TL’ye dolan depo, yeni uygulamayla 152 TL’ye dolacak. Motorin kullanılan araçlarda ise bu fiyat 128 TL’den 124 TL’ye düşecek. Akaryakıt dağıtım şirketleri geçen hafta yaptıkları indirime ek olarak benzinde 17 kuruş, motorinde 7 kuruş ve kırsal motorinde 10 kuruş daha indirime gidecek.

Promosyonlar kesilebilir

EPDK’nın dağıtıcı ve bayi toplam marjlarını benzin için litre başına 25 kuruş, motorin için litre başına 30 kuruş, kırsal motorin için de litre başına 27.5 kuruş olarak düzenleyerek, akaryakıtta zorunlu indirimin yolunu açması, tüketicileri sevindirdi. Buna karşılık, dağıtım şirketleri, EPDK’nın ‘zorunlu fiyat indirimi’ kararına uyum amacıyla öncelikle promosyon yarışında nabzı düşürmeyi gündemine aldı. Akaryakıt dağıtım şirketleri ve bayilerin yaptığı promosyonların litre başına maliyeti 10-15 kuruşu buluyor. PETDER’den yapılan açıklamada, EPDK’nın aldığı söz konusu kararın, ‘dağıtıcı ve bay ilerde geniş bir yelpazede yaşanan rekabeti sınırlandırarak, amacına ters bir sonuç doğuracağı’ kaydedildi.

Yatırım ve hizmet azalır

PETDER açıklamasında EPDK kararının sektörün ürün ve hizmet çeşitliliği yaratma yeteneğini de ortadan kaldırarak, rekabetin gelişmesini engelleyeceği ifade edildi ve uygulamanın nakliye unsurunu içermediği savunuldu. Bu durumun da rafinerilerden uzak noktalara hizmet götürülmesi ve yatırım yapılmasını zorlaştıracağı kaydedildi. Açıklamada şöyle denildi: “Tavan fiyat formülü uygulamada rafineriden başlayan ikmal zincirinin sadece dağıtıcı ve bayi kısmını kapsamaktadır. Bu yapısıyla fiyat formülü uygulama gerçekleriyle çelişmektedir. Bu  karar sonucunda yatırımcılara olumsuz mesajlar verilmiş olmaktadır. Bazı dağıtım şirketleri ve bayi işletmeleri faaliyetlerini sürdüremez noktaya gelecek, bundan da ülke ekonomisi ve istihdam olumsuz etkilenecektir.”

EPDK: Rekabetin oluşumunda görmek istediğimiz nokta budur

ENERJİ Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Hasan Köktaş, akaryakıt dağıtım ve bayi satışlarına yönelik “tavan fiyat” uygulamasında asıl amacın, Türk petrol piyasasında rekabetin oluşmasında görmek istedikleri nokta olduğunu bildirdi. Köktaş, EPDK olarak liberal, rekabete dayalı serbest ve şeffaf bir piyasadan yana olduklarını belirterek, “Bu düzenlemenin asıl amacı Türk petrol piyasasında rekabetin oluşmasında görmek istediğimiz noktadır. Tavan fiyat uygulaması 2 ay süreyle uygulanacak. Bu sürede kendileri de piyasayı denetleyecekler ve karara uymayan ve düzenlemeleri karara uygun hale getirmeyen şirketlere cezai yaptırım uygulayacak” dedi. Söz konusu fiyatların petrol fiyatları baz alınarak düzenlendiğine işaret eden Köktaş, şu değerlendirmeyi yaptı: “Eğer petrol fiyatlarında artış olursa, akaryakıt fiyatları da o oranda artacak. Düşme olursa yine düşüşler fiyatlara yansıyacak. Ancak dağıtıcı ve bayi toplam marjları bu süre zarfında EPDK’nın belirlediği marj olarak uygulanacak.”

Enerji Bakanı: Piyasa daha sağlıklı işlesin diye müdahale edildi

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK) akaryakıt dağıtım ve bayi satışlarına tavan fiyat uygulamasını savundu. Yıldız, “EPDK, hem tüketici haklarını, hem de piyasanın aktörleri bayileri ve dağıtım şirketlerini koruma adına bu düzenlemeyi yapıyor. Tek taraflı değil. Bu karar tüketicinin lehine ama bayi ve dağıtıcının aleyhine değil” dedi.

Regülasyona yardımcı

EPDK’nın “düzenleyici ve denetleyici kurum” sıfatıyla “makul-optimal fiyatı” oluşturduğunu savunan Yıldız, “İki aylığına belirlenen bu fiyat, desteklenmeli. Çünkü, bir süre sonra piyasanın doğal ve gerçekçi fiyatı olacak” iddiasında da bulundu. Yıldız, Meclis’te bir grup gazeteciye yaptığı değerlendirmede şu görüşleri dile getirdi:  “EPDK, belki de regülasyona yardımcı oluyor. Diyelim ki, intifa haklarıyla ilgili bedeller söz konusu. Ciroları veya satış miktarlarına göre bayiyi bağlayabilmek için dağıtım şirketi anlaşma yapıyor. Karşılığında 5-15 yıllığına intifa hakkı bedeli ödüyor. Bir nevi hava parası gibi. Bu rakamlar yeri geliyor, 3-5 milyon dolarları buluyor. Bu para direkt dağıtım firmasından, dolaylı olarak tüketiciden çıkıyor. Brüt maliyetin içerisinde bunlar var. EPDK’dan, bunların da düzenlenmesiyle ilgili bir mesaj verilmiş olabilir. Piyasanın, serbest halde kalıp, kendisi bu fiyatı yakalamalı. Bu bir müdahale değil, EPDK’nın bir uyarı mesajıdır.

ABD’den örnek

ABD’de telekomünikasyon sektörü özelleştirmesinde, ucuz fiyatı ve kalite artışını sağlamak için ilk bölme, ikinci ve üçüncü bölmeler izledi. Bu yolla, piyasanın sağlığını bozacak tröst-tekel oluşması önlenmeye çalışıldı. Çünkü, ‘tröst-tekel kamu’ yerine, ‘tröst-tekel özel sektör’ oluşması da serbest piyasaya zarar verir, düzenini ve sağlıklı işlemesini bozar. Tröst olma ihtimali doğunca, bakın serbest, en liberal ABD’de dahi bunlar yaşandı. Piyasa adına, piyasaya müdahale edildi. Amaç, piyasanın sağlıklı, doğal çalışmasını sağlamak.”

EPDK yetkisinihatalı kullanıyor

TÜRKİYE Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS), tarafından yapılan yazılı açıklamada yeni uygulamanın yanlış olduğu belirtilerek, “Akaryakıt fiyatlarıyla ilgili  EPDK’nın  almış olduğu ‘Tavan Fiyat Uygulaması’ kararını son derece yanlış buluyor, EPDK’nın kanundan aldığı düzenleme yetkisini hatalı kullandığını düşünüyoruz” denildi.