Takasta ‘cari kur’ tamam

Bankacılarla, Hazine Müsteşarlığı'nın İstanbul'da yaptığı toplantıda iç borç takasındaki en önemli sorunlardan biri aşıldı. Takastaki dolar kurunun ‘cari kur’ (işlemin yapıldığı günkü piyasa kuru) olmasında anlaşmaya varıldı. Faiz, geri alma fiyatı, vade gibi sorunların çözümü haftaya kaldı.

Hazine Müsteşarlığı yetkilileriyle piyasa yapıcı bankalar ve Türkiye Bankalar Birliği (TBB) yöneticileri arasında dün İstanbul'da yapılan görüşmelerde, iç borç takasında verilecek dolar cinsinden tahvillerde cari kurun kullanılması benimsendi. Dünkü toplantıya kadar Hazine'nin cari kur talebine direnen bankacılar dünkü toplantıda Türk Lirası cinsinden tahvillerin dolar cinsinden ancak daha uzun vadeli tahvillerle değiştirilmesinde kullanılacak olan kurun piyasa kuru olmasını kabul etti.

Yapı Kredi Yeniköy Korusu tesislerinde yapılan toplantıya 30'dan fazla bankanın fon yönetim sorumluları ve Hazine'nin yetkilileri katıldı. Özellikle iç borç takasının çabuk sonuçlanması ve gündemde bu kadar durmaması gerektiğini vurgulayan Hazine Müsteşarlığı yetkilileri, bu işlemin cari kurdan başka bir biçimde yapılmasının mümkün olmadığını, bankaların cari kuru kabul ettiğini ve artık bu yönde bir taleplerinin bulunmadığını belirttiler.

Yetkililer, iç borç takası ile ilgili rapor hazırlayacak Lazard'ın çalışmasının bitmesinin beklendiğini, dün bu konuda bir görüşme gerçekleştirildiğini ve Çarşamba günü Ankara'da konunun ele alınacağını kaydettiler.

Piyasaların dört gözle beklediği ve uzadıkça tedirginliği artıran iç borcun bir kısmının dövize dönüştürülmesini amaçlayan takas (swap), konusunu Hazine Müsteşarlığı, IMF heyetiyle de görüşecek. Dün İstanbul'da bankacılık sektörünün nabzını tutan Hazine yetkilileri, 1 Haziran'da çalışmalarına başlayacak olan Juha Kahkonen başkanlığındaki heyetle de görüşecek.

IMF yetkilileri, takas konusunun önemli olduğunu, bu konunun, iç borçlanmada vadelerin uzatılması amacıyla Niyet Mektubu'nda da yer aldığını, bu nedenle, Hazine ve bankacılık sektörü arasındaki görüşmelerin sonucunun kendileriyle de ele alınacağını vurguluyorlar.

Hazine, Türkiye Bankalar Birliği (TBB) adına, bu konuda çalışma yapması beklenen uluslararası yatırım bankası Lazard'ın raporunu inceledikten sonra, gerek duyması halinde, kendisi de yabancı bir bankaya inceleme yaptırabilecek.

KUR VE VADE

Vade ve kur konusundaki görüşmeler devam ederken, Hazine, Lira cinsinden kağıtlarla değiştirilecek olan dövize endeksli tahvillerde, cari döviz kurunun geçerli olması konusundaki düşüncesini koruyor. 3-4 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilen kesin takas miktarının da, bankacılık sektörünün teklifinden sonra belli olacağı, genel şartların ise IMF ile görüşmenin ardından kesinleşeceği belirtiliyor.

Bankacılar, piyasada son Hazine ihalesinde, ekonomi yönetiminin faiz oranlarını yükseltmemek için hedeflenen kadar satış yapmaması nedeniyle başlayan tedirginliğin, takas çekişmesinin de eklenmesiyle artttığını söylüyorlar. Bankacılara göre, çok hızlı düşen faiz oranlarının bir süre daha yüzde 80'ler seviyesinde kalması gerekiyordu.

Buna karşılık, önümüzdeki günlerde yüklü iç borç geri ödemeleri olan Hazine'nin, hem yeteri kadar borçlanmaması ve faizleri de aşağı çekmeye çalışması, bankacılar tarafından 'piyasa ile inatlaşmak' şeklinde yorumlanıyor.

MİKTAR NE?

Buna bir de takas konusundaki belirsizlik ve çekişmeler eklenince, piyasalarda gergin bir ortam oluştu. Bankalar, takas miktarının 5 milyar dolar civarında olmasını istiyor. Ancak, Derviş, Gaziantep'te yaptığı açıklamada, ‘‘Sınırlı bir swap operasyonu düşünüyoruz. Çok önemli, çok acil değildir, yapılmadan da idare edilebilir. Fakat bir miktar yapmayı düşünüyoruz’’ demişti.

Takas işlemlerinin cari kurdan yapılması beklenirken, bankacılar risk priminin libor üzerine 2-4 puan arasında olacağını öngörüyorlar. Risk primi konusu da Hazine ve bankalar arasında tartışma konusu olacak.

Bankalar ne istedi

2000 kağıtları değiştirilsin.

Vade 1 yıl olsun.

Takas tutarı 7 katrilyon liraya çıksın.

Değiştirme gönüllü olsun.

Hazine ne dedi

Vadeyi 1 yıldan daha uzun tutalım.

Takas miktarı 5 katrilyon lirayı aşmasın.

Bankalar takasa ilgi göstersin.

Riski bütün piyasa üstlensin.

Piyasa yapıcılığı 10 bankayla geri dönüyor

Hazine'nin dün bankacılarla yaptığı toplantı da ele alınan bir diğer konu da piyasa yapıcılığı konusu oldu. Piyasa yapıcılığı sistemine yeniden işlerlik kazandırılmasının ele alındığı toplantıda, piyasa yapıcı bankaların sayısının ise 10 civarında olabileceği konuşuldu. Daha önce 19 bankanın piyasa yapıcı olduğu hatırlandığında bu sayı oldukça düşük gibi görünse de, sistemdeki oyuncu sayısının azalmış olması bu rakamı gündeme getirdi. Bunun dışında bankacılık programa, Niyet Mektubu'na ve uygulamalara ilişkin görüşlerini de dile getirdiler.

Dolar 1 milyon 108 bin liraya indi

Piyasalar dün Hazine Müsteşarlığı ile bankalar arasında yapılan görüşmden önce olumlu gelişmeleri satın aldı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), beklendiği gibi 11.500 seviyelerinden dönerek 351 puan yükseldi ve 11.967 puandan kapandı. Dünkü yükselişe rağmen İMKB-100 Endeksi, haftalık bazda yüzde 6.04 düştü. Borsa geçen hafta cuma günü 12.738 puandan kapanmıştı. Borsada dün gerçekleşen yüzde 3.02'lik artışa rağmen işlem hacmi 290 trilyon lirada kaldı. Repo ve interbank piyasalarında gecelik borçlanmalar yüzde 65 seviyesinde kaldı.

Merkez Bankası dolar satış kuru dün, önceki güne göre yüzde 0.62 geriledi. Türk Lirası, dünkü kurla dolar karşısında dalgalı kur sonrasında yüzde 61.02 değer yitirmiş oldu. Merkez Bankası doların satış kurunu 1 milyon 108 bin lira olarak açıkladı.

Bono ve tahvil piyasasındaysa dün sabah saatlerinde bazı yabancı bankaların alıcı görünmesi oranların çarşam ve perşembe günü olduğu gibi hızlı yükselmesini engelledi.

Geçen hafta salı günü yapılan ihalede yüzde 72 yıllık bileşik faizle satılan 6 Mart 2002 vadeli bononun önceki gün yüzde 77.78 olan oranı dün 78.02'ye çıktı. Yüzde 75 yıllık bileşik ile aynı ihalede satılan 21 Kasım 2001 vadeli bononun oranı önceki gün değeri olan 79.61'in üzerine çıkıp yüzde 79.78 oldu.

Banka kurtarmanın örnekleri

Türkiye'den önce farklı şekillerde başlayıp benzer biçimde seyreden finansal krizler yaşayan Meksika, Kore, Arjantin değişik şekillerde bankaların zararlarını ortadan kaldırdı. Bu operasyonlar, bankaları batıran nedene bağlı olarak değişiklik gösterdi.

Meksika ve daha sonra Kore'de bankaların batık kredileri devletler tarafından üstlenildi. Türkiye'dekine en fazla benzeyen adım ise Arjantin'de atıldı. Arjantin'de sağlanan dış destekle 1 Haziran tarihine kadar yaklaşık 20 milyar dolarlık iç borç takasına gidiliyor. Arjantin'in bu atılımı 4 Haziran'da tamamlaması bekleniyor. İlk dilimde gerçekleştirilecek olan 20 milyar dolarlık takastan sonra başarılı olunması halinde bu yöntemin uygulanmasına devam edilmesi bekleniyor. Böylece Arjantin'de uluslararası piyasaları korkutan 128 milyar dolarlık borç stoğunun önemli ölçüde hafifletilebileceği belirtiliyor.

Verginin % 95'i faize gidecek

Yeni bütçe kanunlaşınca her 100 liralık verginin 95 lirasının faize gideceğini belirten Maliye Bakanı Sümer Oral, ‘‘Şimdi ekonomik programın uygulanması çok daha önemli’’ dedi. Maliye Bakanı Sümer Oral, Hesap Uzmanları Kurumu'nun düzenlediği ‘‘Türk Vergi Sisteminin Dünü ve Bugünü’’ konulu panele katıldı. Bakan Oral, burada yaptığı konuşmada içinde bulunulan ekonomik durumun vergi meselesini çok daha önemli kıldığını belirterek ‘‘1962'de Maliye'ye girdiğimden beri kayıtdışı ile mücadele hep gündemimizde. Vergiyi, gücü oranında almak zorundayız. Bunun içinde Vergi İdaresi'ni güçlü ve etkin bir kurum haline getirmeliyiz’’ dedi. Bakan Oral, şu anda uygulamaya alınan programının en önemli ayağının da maliye politikaları olduğunu belirterek bunun için vergi gelirlerinin önemine işaret etti. Oral, şunları söyledi: ‘ Geçen yıl bütçemizi gayet iyi götürüyorduk. Her 100 liralık vergi gelirinin 78 lirası faize giderken, her 100 liranın 52 lirası faize gider bir hale getirmiştik. Malesef şu anda yeni parametrelere uygun bütçe kanunlaşınca her 100 liralık verginin 95 lirası faize gider bir bütçe oluşacak. ’’