Tadilat devri

Pandemi döneminde tüm dünyada artan enflasyon birçok üründe fiyat artışını beraberinde getirdi.

Tekstil ve teknoloji ürünlerinde, üretim, lojistik ve hammaddeye bağlı fiyat artışları vatandaşları tadilata yöneltti. 80’li ve 90’lı yıllarda büyük sükse yapan ancak seri üretim ve kolay erişilebilirlik nedeniyle kısa bir süre öncesine kadar gözden düşen lostralık, terzilik ve kuru temizlemecilik gibi meslekler için yeni bir fırsat kapısı aralandı. Yeni ayakkabı alamayan vatandaşlar elindekileri daha uzun süre kullanabilmek için lostraya, kıyafetleri için de terziye ve kuru temizlemeye yöneldi. Esnafın çoğu artan işlerden memnun olsa da, bunun kasalarına doğru oranlı yansımadığını ve iyi paralar kazanamadıkları söylüyorlar. Buna gerekçe olarak da daha önce hiç olmadığı kadar artan kira, elektrik, su ve malzeme giderlerlerine işaret ediyorlar. Bazı sektörler ise iş bilen usta ve eleman bulamamaktan şikayetçi. Tamirci esnafı, tüketicideki değişen eğilimi ve gözlemlerini Hürriyet’e anlattı:

TALEBE YETİŞEMİYORUZ

İşlerin çok yoğun olduğunu, 40-45 günde tesli yapar hale geldiklerini söyleyen Yeşilyurt Lostra’nın sahibi Tolga Agan durumu şöyle anlatıyor: “Yükselen ayakkabı fiyatlarıyla birlikte, işlerimiz hiç olmadığı kadar arttı. İnsanlar elindeki mevcut ayakkabılarını yenilemeye ve uzun süreli kullanabilmek için bakım yaptırmaya yöneldi. İhtiyaca göre değişmekle birlikte, en eski bir ayakkabıyı en fazla 300 TL’ye yeniliyoruz. Ayakkabı temizleme ücretlerimiz 80-100 TL civarında. Çok ciddi bir talep var. En önemli sorun ise bu alanda yetişmiş usta bulamamamız. Bu işi iyi yapan çok az usta var ve var olanlar da altın değerinde. Ustalar sürekli daha iyi maaşlara başka yerlere geçiyorlar. Şu an iyi bir ayakkabı ustası 7-10 bin TL gibi rakamlara çalışıyor. Bu işin bir okulu da olmadığı için maalesef yeni eleman yetişemiyor. Bir diğer sorun da artan maliyetler.”

‘YAMA’NIN GERİ DÖNÜŞÜ

Hürriyet gazetesinin emektar terzisi Filiz İzgel de işlerinin son dönemde yoğunlaştığını belirterek şöyle diyor: “Aslında geçen seneki fiyatlara çalışıyoruz. Ancak geçen yıl 10 TL’ye aldığım malzemeler şimdi 25 TL oldu. Pandemi dolayısıyla müşterilerimin çoğu evden çalışıyordu ancak artık ofise gelmeye başladılar. Dolayısıyla işler epey arttı. Daha çok tamirat işleri geliyor. Çünkü dışarıda fiyatları görünce insanlar elindekileri yaptırmak istiyor.” Bayrampaşa’da 60 yıldan fazladır terzilik yapan Salim Toroğlu ile Gürol Akkaya da, “Eskiden insanlar kotlarını ağında aşınma olunca atarlardı. Şimdi eskiden olduğu gibi yama yaptırmaya getiriyorlar” diye konuştular.

MÜŞTERİ SAYISINDA  HIZLI YÜKSELİŞ

Uzun yıllardır kuru temizlemecilik yapan Aytaç İşler de, müşterilerinin gözle görülür bir biçimde arttığını anlatıyor ve durumu şöyle değerlendiriyor: “İnsanlar eski ürünlerini daha çok temizletmeye başladılar. Bir süre öncesine kadar insanlar kıyafetlerini getirir ve bazen de günlerce almayı unuturlardı. Ancak artık hemen 1 gün sonraya teslim almak istiyorlar. İşlerde gözle görülür bir artış var. Ancak bu artış mali olarak bize yansımadı. Çünkü işlerle doğru orantılı olarak faturalar, deterjan, ilaç, askı, naylon fiyatları da arttı.”

TAMİR İŞLERİ SON DÖNEMDE YÜZDE 80 ARTTI

“Yenisini alsam daha ucuz” mantığıyla uzun süredir tamir ettirilmeyen televizyon, telefon ve küçük ev aletleri gibi elektronik cihazlar için ise elektrik ustalarının kapısı yeniden çalınır oldu. Ancak elektronik cihazların parçaları yabancı kur bazlı olduğu için parça maliyetleri de kurlarla birlikte yükseliyor. Bayrampaşa’da elektrik, uydu ve televizyon işlerine bakan 45 yıllık esnaf Turan Pekçe, durumu şöyle özetliyor: “Tamir işleri yüzde 70-80 arttı diyebilirim. Önceden insanlar bozuk televizyonlarını tamire getirdiğinde 300-500 TL bile vermek istemiyor ve ‘Usta, sen bunu çöpe at, ben yenisini alırım’ diyordu. Şimdi 600-700 TL’ye bile ‘Yap’ diyorlar. Çünkü malum televizyon fiyatları epey yükseldi. Ancak bizim kullandığımız yedek parçalar dolar ve Euro’ya endeksli olduğu
için malzeme fiyatları da artmış durumda.”

Elektronik sektöründe bazı ustalar ise ucuza aldıkları bozuk cihazları tamir edip üzerine kâr koyarak internet üzerinden satma yolunu tercih ediyor. Çünkü sıfır ürün alamayan vatandaşlar, ikinci el ürünlere yönelmiş durumda.