Suudiler-Ruslar petrol masasında

YAKLAŞIK yüzde 70 değer kaybeden petrol fiyatlarının, daha fazla düşmesinin önüne geçmek için en büyük üreticilerden üretimi dondurma kararı çıktı. Rusya, Suudi Arabistan, Katar ve Venezuela’nın petrol bakanları, Katar’ın başkenti Doha’da petrol arzıyla ilgili görüştü. Görüşmenin ardından Riyad ve Moskova’nın, “diğer üreticilerin de kendilerini takip etmesi halinde” petrol arzını ocak seviyesinde tutma konusunda anlaştıkları açıklandı. Suudi Arabistan ve Rusya’nın, arz fazlasının önüne geçmek ve fiyatları yeniden yükseltmek için şartlı olarak dahi olsa anlaşması, dünyada geniş yankı buldu. Görüşme haberleriyle, Brent petrolün varil fiyatı 34 doların üzerine çıktı. 

SAFLAR ISINIYOR

13 ülkenin oluşturduğu OPEC petrol kartelinin başkan vekili de olan Katar Petrol Bakanı Muhammed Bin Salih El-Seda, Rusya, Suudi Arabistan, Katar ve Venezuela’nın, diğer üreticilerin de kendilerini takip etmesi halinde petrol arzını ocak ayı seviyesinde tutma konusunda anlaştıklarını açıkladı. Bu, yaklaşık 2 yıldır düşüş eğiliminde olan petrol fiyatları karşısında koordine edilen ilk hamle sayılabilir. Katar’da kısa bir toplantının ardından varılan karar, piyasalarda geniş yankı buldu. Ancak “diğer üreticilerin de takip etmesi” şartı kapsamında başta İran ve Irak’tan da petrol arzını dondurma yönünde karar çıkması gerektiği vurgulanırken, İran’dan farklı bir açıklama geldi.
İran Petrol Bakanı, Tahran’ın petrolde piyasa payından vazgeçmeyeceğini açıklarken, Venezuela ve Iraklı muhataplarıyla bugün Tahran’da görüşme yapacaklarını kaydetti. Diğer yandan, üretimi dondurma kararının tüm ülkeleri aynı şekilde etkilemeyeceği de belirtiliyor. Enerji analisti Robin Mills, kararın ardından dün Twitter’da “Eğer bu ülkeler gerçekten üretimi dondurursa, gerçekten kaybeden yalnızca S. Arabistan olacak çünkü yaz talebini karşılamak için Ocak’ta üretimi artırması gerekiyor” yazdı. Diğer yandan bazı analistler fiyat üzerindeki etkisinin ise sınırlı kalacağını savunuyor.

Düşüş sınırlı olur

Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan, şunları kaydediyor: “Rusya-OPEC görüşmesi sonrası piyasaları kısa vadede tatmin etmeyen ancak uzun vadede petrolün taban seviyesini belirleyebilecek açıklamalar geldi. Özellikle S. Arabistan’ın uzun süredir arzı kısmak adına tutumu oldukça katıydı. Arabistan’ın 10.2 milyon varil günlük üretim ve Rusya’da 10.9 milyon varil tavan seviye olarak belirlendi. Açıklamanın tüm OPEC ülkelerini kapsamaması ve ‘arzın kısılmasıyla’ ilgili karar beklenmesinin aksine sabit tutulma kararının çıkması, piyasaları ilk etapta tatmin etmedi. Ancak kısa vadeli petrol fiyatlarını yukarı çekmeyen açıklama, uzun vadede arzın sabit tutulmasından kaynaklı düşüşleri sınırlı bırakabilir.”

Karar neden önemli?

OPEC üyesi olmayan Rusya ve OPEC’in en güçlü oyuncusu Suudi Arabistan’ın anlaşması dikkat çekici bir gelişme. Suudi Arabistan, pazar payını korumak için OPEC’ten gelen tüm çağrılara rağmen, bugüne kadar üretimi düşürmedi.�
Suudi Arabistan’ın OPEC’teki ezeli rakibi İran, yıllar süren yaptırımların ardından petrol üretimini hızla artırıp, kaybettiği pazar payını yeniden kazanmayı hedefliyor. Rusya OPEC üyesi değil.
Petrol fiyatlarının düşük seyretmesi, ekonomileri büyük oranda petrol ve türevlerine dayalı üretici ülkeleri zora sokuyor. Örneğin Rusya, 2016 bütçesini petrol fiyatının ortalama 50 dolar seviyesinde seyredeceği varsayımıyla hazırlamıştı. Hâlbuki petrol fiyatları 30 doların altına kadar düştü. En kötü etkilenen ülke ise Venezuela oldu.
Pazar payını kaybetmek istemediğini açıklayan İran’ın durumu, Arabistan ve Rusya’dan biraz farklı. İran halihazırda günlük kapasitesi ve yaptırım öncesi seviyelerinin 1 milyon varil aşağısında üretim yapıyor. İranlı yetkililer, Reuters’a “İran piyasaya geri dönüyor ve bu nedenle özel bir şans tanınması lazım” açıklaması yaptı. IŞİD’le savaşan Irak ise gelir sağlamak için olabildiğince petrol pompalıyor.
* Petrol piyasalarında topyekûn bir anlaşmanın önündeki en büyük engellerden biri de Ortadoğu’daki saflaşmalar ve jeopolitik gerginlikler.