‘Sukuk-u İcara’ yasası geliyor
Güncelleme Tarihi:
Çiğdem TOKER
Oluşturulma Tarihi: Ocak 08, 2004 01:37
Körfez ülkelerindeki İslami sermayeyi çekmesi düşünülen ‘Sukuk-u İcara’ yöntemini devreye sokacak yasa tasarısı hazırlandı. Buna göre, kamu kuruluşları ve varlıkları ‘geri alma’ taahhüdüyle satılacak. Satılan kuruluşlar kendilerini kiralayacak. Buna dayalı borçlanma senetleri ihraç edilecek.
Hükümet, özellikle Körfez ülkelerindeki İslami sermayeyi çekmek amacıyla ‘Sukuk-u İcara’ olarak bilinen ve kamu varlıklarının kendisini fonlara satıp kiralaması yoluyla, ‘borçlanma senedi’ ihracına olanak tanıyan kanun için düğmeye bastı.
Hürriyet, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın ilk kez gazetemiz aracılığıyla açıkladığı, Devlet Bakanı Ali Babacan'ın ‘Türkiye’ye özgü bir model hazırlıyoruz'' dediği ‘Sukuk-u İcara’ sistemi için hazırlanan kanun taslağına ulaştı.
10 maddeden oluşan taslak, ‘her türlü kamu taşınmazının’ önce geri alma koşuluyla satılıp, sonra kiraya verilerek iç ve dış finans piyasalarına Hazine garantili senet ihracını öngörüyor. İslamda haram kabul edilen faiz geliri yerine ‘kira gelirini’ koyan yeni borçlanma enstrümanı için getirilen model, karmaşık yapısından dolayı kanun taslağında taslakta şema ve diyagramlarla anlatılıyor.
EUROBOND MALİYETİNE YAKIN
Kanun taslağında ‘sukuk’ kelimesinin yer almaması dikkat çekiyor. Taslağa ek olarak tanıtım amacıyla hazırlanan not metninde, amaçlar, ‘kamu varlıkları kullanılarak yeni bir borçlanma enstrümanı geliştirmek ve ülkemize yatırım yapan uluslararası yatırımcı bazını genişletmek’ diye açıklandı. ‘Yeni borçlanma entrümanı’ ile yapılacak borçlanmanın maliyetinin klasik Eurobond borçlanmasının maliyetine yakın olacağı belirtiliyor. Hükümet, bu enstrüman ile 5-7 yıllık (orta vadeli) borçlanma yapmayı hedefliyor.
Taslak yasalaşırsa, Bakanlar Kurulu, birkaç istisna dışında kamuya ait ‘her türlü taşınmazı’ kapsama alabilecek. Kamu bankaları, bakanlık binaları, KİT arsaları, otoyollar, limanlar, barajlar, devlet hastaneleri, lojmanlar, kamu malları üzerindeki imtiyazlar, işletme hakları ‘sukuk’ için kiraya verilebilecek.
BABACAN'A GENİŞ YETKİ
Kapsama alınacak kuruluşların belirlenmesinden sonra, operasyonel işlemlerde Hazine'nin bağlı olduğu Devlet Bakanı yetkili olacak. Devlet Bakanı, kamuya ait taşınmaz ve varlıkları, satabilecek, bedelli veya bedelsiz devralabilecek, kiralayabilecek, satabilecek, rehnedebilecek. Bakan yetkilerini Hazine Müsteşarlığı'na devredebilecek.
Meclis ve Köşk kapsam dışı
Kanun taslağında; Cumhurbaşkanlığı, TBMM, Yüksek Yargı Organlarına ve MİT'e tahsisli arsalar, ormanlar, arazi, yapı ve tesisler, ormanlar, kıyılar, kültür ve tabiat varlıklarının kapsam dışında tutuldu.
Sistem nasıl işleyecek?
KISA bir süre içinde Başbakanlığa gönderilmesi beklenen taslağa göre, yeni model şöyle işleyecek:
Önce Bakanlar Kurulu, kapsama alınacak taşınmaz ve varlıkları belirleyecek. Sözgelimi, Ziraat Bankası, Ankara-İstanbul otoyolu, Maliye Bakanlığı'nın binası, Keban Barajı'nın kiralanması gündeme gelebilecek.
1- Kamu varlığının kullanıcısı olan kuruluş, yurtiçinde veya yurtdışında kurulmuş bir fon şirketi veya Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) gibi bir mali kurumla satış anlaşması yapacak. Bu anlaşma, ‘vade sonunda varlığı geri alma’ koşulunu içerecek.
2- Fon, şirket veya GYO, satın aldığı kamu varlığını kullanarak, uluslararası yatırımcılara, senet, sertifika ve benzeri borçlanma enstrümanı satacak.
3- İhraç karşılığında toplanan bedel, ilgili kuruma aktarılacak.
4- İlgili kurum da gelir kaydetmek üzere Hazine'ye aktaracak.
5- Mali kurum satın aldığı varlık için Hazine Müsteşarlığı ile ayrı bir kiralama anlaşması imzalayacak. (lease agreement)
6- Hazine, kamu varlığını, kapsama alınma tarihindeki kullanıcısı olan kamu kuruluşuna ‘alt kiralamada’ bulunacak. ‘‘Sublease agreement' adı verilen bu işlemle, kuruluş kendi kendisinin kiracısı olacak.
7- işlemi sonucunda ödenmesi gerekecek kira bedelleri, bütçeye kiracı kuruluş için konulacak ödenekten karşılanacak.
8- Borçlanma senedini satan fon, kira bedellerini, yatırımcıya periyodik olarak ödeyecek.
9- Kiracı kuruluş ile borçlanma enstrümanlarını ihraç eden mali kurum arasında, işlemin yapıldığı tarihteki satış anlaşması kapsamında geri alım anlaşması yapılacak.
10- Aynı zamanda ihraç edilen borçlanma enstrümanlarının ifta işlemleri yapılarak, yatırımcılara anaparaları ödenecek.
VDMK tebliği değişecek
TASLAK yasalaşırsa, Sermaye Piyasası Kurulu'nun da tebliğ değişikliği yapması gerekiyor. Yürürlükteki Varlığa Dayalı Menkul Kıymet İhracı'nı düzenleyen tebliğde ‘kira gelirleri' yer almadığı için, yapılacak bir değişiklikle ‘sukuk'a yönelik ‘kira gelirleri' ifadesi tebliğe eklenecek.
Hürriyet, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın ilk kez gazetemiz aracılığıyla açıkladığı, Devlet Bakanı Ali Babacan'ın ‘Türkiye’ye özgü bir model hazırlıyoruz'' dediği ‘Sukuk-u İcara’ sistemi için hazırlanan kanun taslağına ulaştı.
10 maddeden oluşan taslak, ‘her türlü kamu taşınmazının’ önce geri alma koşuluyla satılıp, sonra kiraya verilerek iç ve dış finans piyasalarına Hazine garantili senet ihracını öngörüyor. İslamda haram kabul edilen faiz geliri yerine ‘kira gelirini’ koyan yeni borçlanma enstrümanı için getirilen model, karmaşık yapısından dolayı kanun taslağında taslakta şema ve diyagramlarla anlatılıyor.
EUROBOND MALİYETİNE YAKIN
Kanun taslağında ‘sukuk’ kelimesinin yer almaması dikkat çekiyor. Taslağa ek olarak tanıtım amacıyla hazırlanan not metninde, amaçlar, ‘kamu varlıkları kullanılarak yeni bir borçlanma enstrümanı geliştirmek ve ülkemize yatırım yapan uluslararası yatırımcı bazını genişletmek’ diye açıklandı. ‘Yeni borçlanma entrümanı’ ile yapılacak borçlanmanın maliyetinin klasik Eurobond borçlanmasının maliyetine yakın olacağı belirtiliyor. Hükümet, bu enstrüman ile 5-7 yıllık (orta vadeli) borçlanma yapmayı hedefliyor.
Taslak yasalaşırsa, Bakanlar Kurulu, birkaç istisna dışında kamuya ait ‘her türlü taşınmazı’ kapsama alabilecek. Kamu bankaları, bakanlık binaları, KİT arsaları, otoyollar, limanlar, barajlar, devlet hastaneleri, lojmanlar, kamu malları üzerindeki imtiyazlar, işletme hakları ‘sukuk’ için kiraya verilebilecek.
BABACAN'A GENİŞ YETKİ
Kapsama alınacak kuruluşların belirlenmesinden sonra, operasyonel işlemlerde Hazine'nin bağlı olduğu Devlet Bakanı yetkili olacak. Devlet Bakanı, kamuya ait taşınmaz ve varlıkları, satabilecek, bedelli veya bedelsiz devralabilecek, kiralayabilecek, satabilecek, rehnedebilecek. Bakan yetkilerini Hazine Müsteşarlığı'na devredebilecek.
Meclis ve Köşk kapsam dışı
Kanun taslağında; Cumhurbaşkanlığı, TBMM, Yüksek Yargı Organlarına ve MİT'e tahsisli arsalar, ormanlar, arazi, yapı ve tesisler, ormanlar, kıyılar, kültür ve tabiat varlıklarının kapsam dışında tutuldu.
Sistem nasıl işleyecek?
KISA bir süre içinde Başbakanlığa gönderilmesi beklenen taslağa göre, yeni model şöyle işleyecek:
Önce Bakanlar Kurulu, kapsama alınacak taşınmaz ve varlıkları belirleyecek. Sözgelimi, Ziraat Bankası, Ankara-İstanbul otoyolu, Maliye Bakanlığı'nın binası, Keban Barajı'nın kiralanması gündeme gelebilecek.
1- Kamu varlığının kullanıcısı olan kuruluş, yurtiçinde veya yurtdışında kurulmuş bir fon şirketi veya Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) gibi bir mali kurumla satış anlaşması yapacak. Bu anlaşma, ‘vade sonunda varlığı geri alma’ koşulunu içerecek.
2- Fon, şirket veya GYO, satın aldığı kamu varlığını kullanarak, uluslararası yatırımcılara, senet, sertifika ve benzeri borçlanma enstrümanı satacak.
3- İhraç karşılığında toplanan bedel, ilgili kuruma aktarılacak.
4- İlgili kurum da gelir kaydetmek üzere Hazine'ye aktaracak.
5- Mali kurum satın aldığı varlık için Hazine Müsteşarlığı ile ayrı bir kiralama anlaşması imzalayacak. (lease agreement)
6- Hazine, kamu varlığını, kapsama alınma tarihindeki kullanıcısı olan kamu kuruluşuna ‘alt kiralamada’ bulunacak. ‘‘Sublease agreement' adı verilen bu işlemle, kuruluş kendi kendisinin kiracısı olacak.
7- işlemi sonucunda ödenmesi gerekecek kira bedelleri, bütçeye kiracı kuruluş için konulacak ödenekten karşılanacak.
8- Borçlanma senedini satan fon, kira bedellerini, yatırımcıya periyodik olarak ödeyecek.
9- Kiracı kuruluş ile borçlanma enstrümanlarını ihraç eden mali kurum arasında, işlemin yapıldığı tarihteki satış anlaşması kapsamında geri alım anlaşması yapılacak.
10- Aynı zamanda ihraç edilen borçlanma enstrümanlarının ifta işlemleri yapılarak, yatırımcılara anaparaları ödenecek.
VDMK tebliği değişecek
TASLAK yasalaşırsa, Sermaye Piyasası Kurulu'nun da tebliğ değişikliği yapması gerekiyor. Yürürlükteki Varlığa Dayalı Menkul Kıymet İhracı'nı düzenleyen tebliğde ‘kira gelirleri' yer almadığı için, yapılacak bir değişiklikle ‘sukuk'a yönelik ‘kira gelirleri' ifadesi tebliğe eklenecek.