Stand-by'ın yerli muhafız alayı

IMF'yle imzalanan üç yıllık stand-by anlaşması, üst düzey ekonomi bürokratlarını da zorlu bir dönemece getirdi. Başta Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp ve Gelirler Genel Müdürü Akif Hamzaçebi olmak üzere üst düzey ekonomi bürokratları, Niyet Mektubu'nda verilen hedefleri tutturmak için ‘‘muhafız alayı’’ gibi çalışacak.

22 ARALIK'ta Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından onaylanan Niyet Mektubu, hükümeti taahhüt ettiği ekonomik programın iddiası nedeniyle zorlu bir sürece soktu. Hükümeti IMF ile stand-by anlaşmasına götüren süreçteki siyasi kararlılığın arkasında, başta Hazine, Maliye ve Merkez Bankası olmak üzere ekonomi bürokrasisinin uzun ve yorucu çabaları duruyor. Özellikle bu üç kurumun üst düzey bürokratları, çoğu kez özel hayatlarını ihmal etme pahasına, her biri haftalar süren 64 maddelik niyet mektubunu, koordinasyon içinde gerçekleştirdi. Ankara'da, bu ekip şimdi ‘‘Stand-by'ın muhafız alayı’’ olarak anılıyor.

Üç yıl için imzalanan stand-by anlaşmasında, asıl zorluğunu bundan sonra başladığını söyleyen yetkililer, mektubu hazırlarken gösterilen kararlılığın, her bir taahhüdün tek tek uygulanması sırasında da sürmesi gerektiğini vurguluyor.

Hazine Müsteşarlığı, üç yıl boyunca ekonominin hayat damarlarını oluşturan kamu finansman dengesi, iç, dış borç takibi, bono tahvil piyasaları, ihale sistemini, niyet mektubundaki taahhütlere uygunluğu açısından izleyecek. Merkez Bankası ise ilan ettiği kur ve para programının taahhüt edildiği gibi ilkelerine uygun bir biçimde yürütülmesinden sorumlu olacak. Maliye Bakanlığı ise gelir ve gider dengesi, vergi, harcama, bütçe açığı gibi niyet mektubunun en kritik taahhütlerini gerçekleştirebilmek için sıkı bir takip içinde olacak.

İşte bu takibi yapacak, ‘‘muhafız alayı’’:

Hazine Müsteşarlığı

SELÇUK DEMİRALP:

Hazine Müsteşarı. 52 yaşında. ODTÜ Yönetim Bilimleri Mezunu. 1972 yılında Maliye müfettişi olarak göreve başlayan Demiralp, ABD'de mali piyasalar konusunda eğitim gördü. Hazine'de çeşitli görevlerde bulundu. Erdemir YÖnetim Kurulu üyeliği yaptı, Avrupa Yatırım Kalkınma Bankası direktörlüğü. Eximbank, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü görevlerinde bulundu. Gazi Üniversitesi'nden de doktora aldı. Temmuz 99'dan bu yana Hazine Müsteşarı.

FERHAT EMİL:

Kamu finansmanı, dış ekonomik ilişkiler ve ekonomik araştırmalardan sorumlu müsteşar yardımcısı. 45 yaşında. Ankara SBF'yi 1977 yılında bitirdikten sonra, Hazine'de çalışmaya başladı. ABD'de master yaptıktan sonra Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü'nde uzman, şube müdür, daire başkanı ve genel müdr yardımcısı vekili görevlerinde bulundu. 1987-90 yılları arasında Londra Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müşavir Yardımcısı olarak görev yaptı. Bilkent Üniversitesi ve SBF'de ders vermekte olan Emil, ikibuçuk yıldır müsteşar yardımcılığı görevini yürütüyor.

AYŞE DÖNMEZER:

Yabancı sermaye, teşvik ve KİT'lerden sorumlu Müsteşar Yardımcısı. 43 yaşında. Hacette İşletme Bölümü'nü bitirdi. 1980 yılında Hazine Kamu Finansman Genel Müdürlüğü'nde uzman yardımcsıı olarak göreve başladı. 1984-1986 yılları arasında ABD Vanderbilt Üniversitesi'nde ekonomi mastırı yaptı. 1990-1993 yılları arasında Bonn Ekonomi ve Ticaret Müşavir Yardımcılığı görevinde bulundu. 1996 yılında Hazine KİT Genel Müdür Yardımcısı, bir yıl sonra KİT Genel Müdürü oldu. Temmuz 1999'da da Müsteşar Yardımcılığı'na atandı.

TEOMAN KERMAN:

Banka-kambiyo ve sigortacılık sorumlu Müsteşar Yardımcısı. 44 yaşında. Hacettepe Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nden mezun. 1980 yılında Maliye Bakanlığı'na giren Kerman, Hazine uzmanı, şube müdürlüğü, Washington Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müşavir Yardımcısı, Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü Daire Başkanı, Asya Kalkınma Bankası'nda Yönetim Kurulu üyesi yardımcısı, Eximbank Genel Müdür Yardımcısı, Sigortacılık Genel Müdür yardımcısı, genel müdürlük görevlerinde bulundu.

Genel Müdürler

HAKAN ÖZYILDIZ:

Kamu Finansmanı Genel Müdürü. Hazine'ye 21 yıl önce giren ve Genel Müdürlük görevinebir ay önce atanan Özyıldız, son üç yıldır Londra Büyükelçiliği'nde ekonomi Başmüşaviri olarak görev yapıyordu. 43 yaşındeki Özyıldız, Ankara SBF mezunu. 1978 yılında Hazine'ye giren Özyıldız, Northeastern Üniversitesi'nda lisansüstü eğitim yaptı. BM nezdinde Cenevre Daimi Temsilciliği'nde de görev yapan Özyıldız, Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü'nde daire başkanı, genel müdür yardımcısı, KİT Genel Müdürlüğü gibi görevlerde bulundu.

AYDIN KARAÖZ:

Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü. Ankara Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Harvard Üniversitesi'nde mastır yaptı. 1980 yılında Maliye Bakanlığı, Hazine Genel Müdürlüğü'ne giren Karaöz, Hazine ve Dış Ticaret Müstşarlığı'nda, sermaye piyasaları, finansman alanlarında yöneticilik görevlerinde bulundu. İş Bankası ve Eximbank'ta yönetim kurulu denetçisi olarak da görev yapan Karaöz, 1993 yılında Hazine Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdür Yardımcılığ'na bir yıl sonra da genel müdürlüğe getirildi.

MEHMET RASTGELENER:

KİT Genel Müdürü. 49 yaşında. ODTÜ'den sonra Wales Üniversitesi'Nde mastır yaptı. 1978'de İş Bankası'nda mütfettiş yardımcısı olarak göreve başlayan Rastgelener, Turizm Bakanlığı'nda görev yaptı. 1985'de girdiğıi Hazine'de, şef, uzman, şube müdür olarak çalıştıktan sonra, 1991-1995 yıları arasında Tokyo Ekonomi ve Ticaret Müşaviri olarak görev yaptı. 1995-96'da KİT Genel Müdürlüğü'nde dari başkanlığı ve genel müdür yardımcılığı görevlerinde bulundu. 1998 yılında New York ekonomi ataşeliği yapan Rastgelenerk, yaklaşık bir ay önce KİT Genel Müdürlüğü görevine atandı.

Merkez Bankası

GAZİ ERÇEL:

Merkez Bankası Başkanı Üç yıldan bu yana Merkez Bankası Başkanlığı görevini yürüten Erçel, Ankara SBF'den mezun olduğu 1967 yılında Maliye Bakanlığı Bankalar Yeminli Murakıplığı'nda meslek yaşamına başladı. Maliye, Hazine MİİT Genel Sekreterliği'nde Kambiyo, IMF, Dünya Bankası, Bankacılık ve Araştırma Bölümlerinden sorumlu genel müdür yardımcısı olarak çalıştı. IMF'de dört yıl boyunca icra direktör yardımcılığı, Hazine'de Dış ekonomik İlişkilerden sorumlu Hazine Genel Müdürlüğü görevini yürüttü. Kamudan 10 yıl önce ayrılan Erçel yedi yıl da aralarında eski adı Tütünbank olan Yaşarbank'ın da bulunduğu özel sektörde sektörde üst düzey yöneticilik yaptı.

BAŞKAN YARDIMCILARI:

Süreyya Serdengeçti, Şükrü Binay, Aydın Esen, Aykut Ekzen

Maliye Bakanlığı

AKİF HAMZAÇEBİ:

Gelirler Genel Müdürü. 45 yaşında. Ankara SBF'yi 1974 yılında bitirdikten sonra Maliye'ye müfettiş yardımcısı olarak girdi. İstanbul Defterdar Yardımcısı, Ankara Defterdarı, Milli Emlak Genel Müdürü, İstanbul Defterdarlığı görevlerinde bulunan Hamzaçebi, Mart 1999'dan bu yana Gelirler Genel Müdürü olarak görev yapıyor.

DURMUŞ ÖZTEK:

Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü. 45 yaşında. 1975 yılında bitirdiği SBF'den sonra Maliye'ye müfettiş yardımcısı olarak girdi. ABD Vanderbilt Üniversitesi'nden master aldı. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü'nde daire başkanlığı, genel müdür yardımcılığı yaptı. 1992'de Brüksel Türkiye Daimi Temsilciliği'nde maliye müşaviri olarak görev yaptı. Temmuz 1997'den su yana genel müdür olarak görev yapıyor.

FİKRET SEVİNÇ:

Muhasebat Genel Müdürü. 39 yaşında. Ankara SBF'yi 1982 yılında bitirdikten sonra Maliye Bakanlığı'nda hesap uzmanı olarak göreve başladı. Gelirler Genel Müdürlüğü'nde daire başkanı, genel müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Bilgisayar alanında üst düzeyde uzmanlığı olan Sevinç, Say-2000 projesinin mimarlarından. Çok sayıda yayımlanmış makalesi bulunan Sevinç, 1998 yılından bu yana Muhasebat Genel Müdürü olarak görev yapıyor.

Muhafız alayında kimler var?

Hazine Müsteşarlığı

Selçuk Demiralp (Müsteşar)

Ferhat Emil (Müsteşar Yardımcısı)

Ayşe Dönmezer (Müsteşar Yardımcısı)

Teoman Kerman (Müsteşar Yardımcısı)

Hakan Özyıldız (Kamu Borçlanması Genel Müdürü)

Aydın Karaöz (Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü)

Mehmet Rastgelener (KİT Genel Müdürü)

Merkez Bankası

Gazi Erçel (Başkan)

Aydın Esen (Başkan Yardımcısı)

Süreyya Serdengeçti (Başkan Yardımcısı)

Şükrü Binay (Başkan Yardımcısı)

Aykut Ekzen (Başkan Yardımcısı)

Maliye Bakanlığı

Akif Hamzaçebi (Gelirler Genel Müdürü)

Durmuş Öztek (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü)

Fikret Sevinç (Muhasebat Genel Müdürü)

Görüşmelere başlayıp şimdi görevde olmayanlar

IMF ile stand-by anlaşmasına giden süreç, 1997 yılında Mahfi Eğilmez'in Hazine Müsteşarlığı sırasında başladı. IMF ile Tansu Çiller'in başbakanlığı döneminde askıya alınan ilişkiler yeniden kuruldu. 1997 yılında Merkez Bankası ile Hazine Müsteşarlığı ilk kez aralarında protokol imzaladı. Yener Dinçmen'in müsteşarlığı sırasında da IMF ile Yakından İzleme Anlaşması imzalandı. Türkiye, bugünkü stand-by anlaşmasının temelini oluşturan Yakından İzleme Anlaşması'ndaki hedefleri önemli ölçüde tutturdu. Devlet eski Bakanı Hikmet Uluğbay, şu anda kamuda bulunmayan müsteşar yardımcısı Cüneyt Sel ile kısa bir süre önce IMF'de görevlendirilen eski Kamu Finansman Genel Müdür Emin Dedeoğlu'nun bugünkü stand-by anlaşması için ciddi emek sarfettiler.

Yaramazlık yapanın başı çok ağrıyacak

HAZİNE Müsteşarı Selçuk Demiralp, ‘‘Bankacılık sektöründe yeni düzenleme kapsamında oluşturulan 14'ncü madde ile artık yaramazlık yapanların fena halde başı ağrıyacak’’ dedi.

Şeref Özgencil'in kurduğu FİDYAK'ın bu ayki toplantısında konuklar, Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel ile Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp oldu. Toplantıda her iki bürokrat da, IMF ile stand-by anlaşmasının imzalanmasının hemen ardından İstanbul'da FİDYAK üyesi finansçılara 2000'den itibaren üç yıl süreyle uygulanacak program hakkında ayrıntılı bilgiler verdiler.

Demiralp, yeni yasada daha öncekindeki 64'ncü maddenin yerine getirilen 14'ncü madde ile artık bankaların her adımının kontrol altına girdiğini vurguladı. 14'üncü madde için ‘‘kılıç mı desem, silah mı desem’’ ifadelerini kullanan Demiralp, ‘‘Artık yaramazlık yapanlar veya yaramazlığa teşebbüs edenlerin başı bu madde yüzünden fena halde ağrıyacak. Bundan sonra bankacılık yapmak kolay değil’’ dedi.

Bankacılık sektöründe yeniden yapılanmanın zorunluluğuna değinen Demiralp, sözlerini şöyle sürdürdü:

‘‘El konulan beş bankadan başkaları yok. Yasa çıkarıldı. Beş banka sahadan atıldı. Başka kararname de yok, hepsi bitmiştir.’’

Kamu bankaları sorununu çözmek için bunların kamu ile ilişkilerinin kesilmesi gerektiğini hatırlatan Demiralp, ‘‘Bu ayrıntı stand-by anlaşmasında var. Anlaşmada kalıcı çözümlere doğru gidiliyor. Kamu bankaları önce özelleştirmeye hazır tabi hale getirilecek.’’

GÜVENCE KALKACAK

Selçuk Demiralp, bir soru üzerine de, mevduata devlet güvencesinin devam etmesinin imkansız olduğunu söyledi. Demiralp, ‘‘mevduata sınırsız güvencenin kaldırılması 2000'de gündeme gelecek’’ dedi.

Yaşar'dan da hesap sorulur

HAZİNE Müsteşarı Selçuk Demiralp, ‘‘Dört bankaya yeni Bankalar Yasası'nın 14'üncü maddesinin ayrı bir bendinden, Yaşarbank'a ise bir başka bentten el koydunuz. Yani, dört bankanın sahipleri kötü niyetli, Yaşar değil anlamını mı çıkarmak lazım? Üstelik yurtdışı yasağında Yaşarbank yönetimi ayrı tutuldu. Bu ne anlama geliyor? Yaşar'dan hesap soracak mısınız?’’ sorusunu şöyle yanıtladı:

‘‘14'üncü maddenin söz konusu bentleri aslında birbirinden çok farklı değil. Burada başka bir niyet aramaya gerek yok. Hesap sormaya gelince, diğer dört bankaya el koyduran bentle, Yaşarbank'a el koyduran bent arasında fazla fark yok. Gerektiğinde Yaşarbank'ın patron ve yöneticilerine de sonuna kadar hesap sorulur. Hiç şüpheniz olmasın.’’

Erçel: 10 milyon lira hüzün verici

MERKEZ Bankası Başkanı Gazi Erçel, FİDYAK toplantısında, yeni yıldan itibaren uygulanacak programın amaç, starteji ve yumuşak karnına ilişkin yaklaşımlarını anlattı. Erçel, şunları söyledi:

‘‘Bu, bir istikrar programı değil, enflasyonu düşürme programıdır. Amacımız, TL'yi sıfırlardan kurtarıp, daha güvenli, uluslararası piyasalarda da talep edilen para haline getirmek. 10 milyon TL'de imzamız var. İnsanın bu kadar sıfırları olan parada imzası olması hüzün vericidir. Para ve kur politikaları bu programımızın çekirdiğini oluşturuyor. Bunlar uygulanacak.’’

Erçel, toplantıya katılanların sorularını cevaplandırıken de, ‘‘piyasa programımızı sevdi, güvendi’’ dedi. Erçel el konulan bankaların ne olacağı şeklindeki soruya, şu yanıtı verdi:

‘‘Bu bankaların yönetimi, Merkez Bankası'nın yönetimindeki fona geçti. Fonda 1.1 milyar dolar var. Yeterli olacağına inanıyorum. Yetmezse kaynak bulunur.’