SPK'dan mortgage uyarısı

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Mortgage ile ilgili olarak yaptığı hizmete özel bir çalışmada, sistemin ekonomiye etkileri konusunda çarpıcı tespitler yaptı. Konutlar teminat olarak gösterilebildiÄŸi için, konut fiyatlarının artması ile beraber, borçlanma ve tüketimin artmasının beklenebileceÄŸine dikkat çeken SPK, bu durumun ekonomik ısınmaya yol açabileceÄŸini ve ekonomik otoriteler tarafından yakından takip edilmesi gerektiÄŸini vurguladı. SPK, ayrıca Mortgage'deki deÄŸiÅŸken faiz nedeniyle Merkez Bankası'nın (MB) para politikası çerçevesinde yapacağı faiz oranı ayarlamalarının da ekonomik etkilerinin büyük olabileceÄŸini kaydetti.Â

SPK, "Mortgage ve Finans Krizleri İlişkisi, Türkiye'de Potansiyel Kredilendirme Ortamı" konulu çalışmasında, Türkiye'de 17 milyon konut stoku bulunduğunu, bunlardan 3.8 milyonunun kiraya verildiğini, yani Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 22'sinin (16 milyon kişi) kirada oturduğunu bildirdi. Halen kirada oturan 4 milyona yakın aileye ek olarak nüfus artışı nedeniyle yılda ortalama 250 bine yakın ilave konut ihtiyacı doğduğuna dikkat çeken SPK, yıllık konut ihtiyacının 500 bin ile 600 bin arasında olduğunu belirtti. Kriz yıllarında tutulmuş, geciktirilmiş bir taleple aynı zamanda yapılamamış arz bulunduğunu kaydeden SPK, 2006 yılında konut kredilerinin 2004'e göre 10 kat artarak 2.6 milyar YTL'den 22.3 milyar YTL'ye çıktığına dikkat çekti.

Çalışmada birçok ülkede olduğu gibi konut kredilerinin faizlerdeki değişime oldukça duyarlı olduğu belirtilerek, mevcut durumda 90 metrekarelik bir evin maliyetinin yüzde 75'inin kredilendirilmesi durumunda 17.5 milyon hane halkının yaklaşık 7 milyonunun kredi taksitlerini ödeyebilir durumda olduğu kaydedildi. SPK'nın tespitlerine göre faiz oranı yüzde 1'e gerilerse rakam 7.9 milyona, yüzde 0.5'in altına gerilemesi durumunda da kredi taksitlerini ödeyebilir hane halkı sayısı yaklaşık 10.5 milyona ulaşacak. Merkez Bankası ise geçen ay yaptığı bir çalışmada, 2006 yılı itibariyle mevcut koşullarda konut kredisi kullanabilecek hane sayısı 1.8 milyon iken, faizlerin aylık yüzde 0.5'e gerilemesi ve vadenin 30 yıla uzaması durumunda konut kredisi kullanabilecek hane sayısının 9 milyona kadar çıkabileceğini tespit etmişti.

Konut fiyatları artacak

Bu tespitlerin ardından Mortgage'ın ekonomideki etkileri irdelendi ve Mortgage'ın Türkiye'de var olmasının gelecek dönemde konut kredilerinin hızla artması koşuluyla özel tasarruflarda ciddi bir artışa neden olabileceği belirtildi. Sahip olunan konutlar teminat gösterilerek borç alınabildiği için konut fiyatlarının artması ile birlikte borçlanmanın ve tüketimin de artmasının beklenebileceğine değinilen çalışmada, "Konut sahiplik oranı yüksek görünen ülkemizde konut fiyatlarının artmasıyla oluşan servet artışının, borçlanma kanalıyla tüketime aktarılarak ekonomik ısınmaya yol açabilmesi ekonomik otoriteler tarafından yakından takip edilmesi gereken bir husus olacaktır" uyarısı yapıldı.

MB'nin faizleri önemli

Mortgage ile birlikte getirilen yeniliklerden değişken faizin bankalar için önemli bir avantaj olduğu ve bankaların değişken faizli kredi vermek için elinden gelen çabanın tümünü gösterilebileceği tahmin edildi. Değişken faizli konut kredilerindeki artışın; faiz oranı tespit etmekte olan para politikası otoritesinin yani Merkez Bankası'nın etkinliğini artırabileceğine dikkat çekilen çalışmada, "Hane halkının faiz oranlarına daha duyarlı hale gelmesi, faiz oranları değiştiğinde konut kredisi ödemeleri ve konut fiyatlarındaki değişimlere bağlı servetlerinde meydana gelen değişmelerden kaynaklanmaktadır. Bu sayede para politikası çerçevesinde yapılacak faiz oranı ayarlamalarının ekonomik etkileri daha büyük olabilecektir" denildi.

Sistem temmuzda devrede

Mortgage sisteminin tam olarak işlemesi için ikincil düzenlemelerin tamamlanması gerekiyor. Birçok kurum kendini ilgilendiren düzenlemeleri çıkardı. SPK ise iki tebliğ taslağını görüşe açtı, bir tebliğ taslağı da tamamlanmak üzere. Bunların haziran ayı sonu ya da temmuz ayının ilk haftalarında yayımlanması hedefleniyor. Bu aşamadan sonra bankalar artık tek tek gelerek konut kredilerine dayalı kağıtları ihraç için SPK'dan izin istemeye başlayacak ve sistem tam olarak işleyecek.

SPK'NIN MORTGAGE ÇALIŞMASINDA YAPILAN TESPİTLER

17 milyon konuta ihtiyaç var

* Türkiye'de 17 milyon konut stoku bulunuyor.

* Bunlardan 3.8 milyonu kiraya verildi.

* Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 22'si (16 milyon kişi) kirada oturuyor.

* Nüfus artışı nedeniyle yılda ortalama 250 bine yakın ilave konut ihtiyacı doğuyor.

* Yıllık konut ihtiyacı 500 bin ile 600 bin arasında değişiyor.

Konut kredileri faizlerdeki değişime duyarlı

* Mevcut durumda 90 metrekarelik bir evin maliyetinin yüzde 75'inin kredilendirilmesi durumunda 17.5 milyon hane halkının yaklaşık 7 milyonu kredi taksitlerini ödeyebilir durumda.

* Faiz oranı yüzde 1'e gerilerse rakam 7.9 milyona, yüzde 0.5'in altına gerilemesi durumunda da kredi taksitlerini ödeyebilir hane halkı sayısı yaklaşık 10.5 milyona ulaÅŸacak.Â