SPK'dan derecelendirmeye sıkı yönetim
Güncelleme Tarihi:
ANKA
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 12, 2007 10:27
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), derecelendirme faaliyetlerine ilişkin düzenleme yaptı. Buna göre; işletmelere zorunlu olarak derecelendirme yaptırılabilecek.
SPK'dan izin alan yerli ve yabancı kuruluşlar derecelendirme faaliyetinde bulunabilecek. SPK, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının iznini iptal edebilecek.
Derecelendirme için alınan ücret, derecelendirme çalışmalarının sonucu kamuya açıklanacak. Derecelendirme kuruluşları politik etkiyi gözeterek karar almaktan kaçınamayacaklar.
Derecelendirme kuruluşları, derecelendirme hizmeti verdikleri müşterilerine, iki yıl içerisinde danışmanlık hizmeti veremeyecekler. Danışmanlık hizmetleri sundukları müşterilerine, iki yıl içerisinde derecelendirme hizmeti de veremeyecekler.
Sermaye Piyasası Kurulu'nun "Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Tebliği" Resmi Gazete'de yayımlandı.
İşletmelerce derecelendirme yaptırılması ihtiyari olacak. Ancak, SPK tarafından gerekli görülen durumlarda derecelendirme yaptırılması zorunlu tutulabilecek. Derecelendirme kuruluşları, işletmelerin talepleri olmaksızın derecelendirme yapabilecekler. Derecelendirme kuruluşları, talebe bağlı olmayan derecelendirme çalışması ve sonuçları hakkında kamuya açıklama yapmadan önce ilgili işletmelere bilgi vermek zorunda olacaklar.
Talebe bağlı olmayan derecelendirme çalışmasına ilgili işletmenin birbirini izleyen 3 hesap dönemi süresince devam edilecek. Verilen derecelendirme notu, en fazla 6 aylık dönemler itibariyle gözden geçirilerek, kamuya açıklanacak.
DERECELENDİRME ÜCRETİ AÇIKLANACAK
Talebe bağlı olmayan derecelendirmelerde, müşteriden veya diğer kişi, kurum ve kuruluşlardan varsa sağlanan veya sağlanması öngörülen ücret ve benzeri menfaatlerin, derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirme notu ile birlikte kamuya açıklanması zorunlu olacak.
Genel derecelendirme içeriği dışında, kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi de yapılabilecek. Bu kapsamda, işletmelerin SPK tarafından yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkelerine uyumlarının derecelendirilecek. Kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesinde bir bütün olarak tüm ilkelere uyum ile pay sahipleri, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, menfaat sahipleri ve yönetim kurulu ana bölümleri itibarıyla ayrı ayrı olmak üzere, 1 ile 10 arasında not verilecek. Bu değerler arasında kalan (iki haneye kadar) küsuratlı notlar, tama iblağ edilmeksizin kamuya açıklanacak.
SPK'DAN OLUR ALAN DERECELENDİRME YAPACAK
Derecelendirme faaliyeti, Türkiye’de kurulan ve derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere SPK tarafından yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından yapılacak.
Kurul, bu Tebliğe göre derecelendirme faaliyeti yapabilecek uluslararası derecelendirme kuruluşlarını, Kurula başvurmaları halinde faaliyetlerinin kapsamı ve süresi, müşterileri, faaliyet gösterdikleri ülkeler ile bu ülkelerin yetkili otoriteleri tarafından kabul görüp görmedikleri ve kredibiliteleri bakımından değerlendirmeye tabi tutarak, uygun gördüklerini Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşu olarak listeye alacak.
SPK, ULUSLARARASI KURULUŞLARIN İZNİNİ İPTAL EDEBİLECEK
Kurul, listeye aldığı uluslararası derecelendirme kuruluşlarını, listeye alınma sırasında değerlendirilen ve bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hususlarda önemli değişiklikler olması durumunda ve/veya Türkiye’de gerçekleştirdikleri faaliyetlerine ilişkin yapacağı inceleme sonuçlarına bağlı olarak listeden çıkarabilecek.
Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları, Türkiye’de gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetleri ile ilgili kamuya açıklama ve bildirim yükümlülüklerinin Tebliğ hükümleri çerçevesinde yerine getirilmesini teminen Türkiye’de bir temsilci bulundurmak zorunda olacaklar.
Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarının bağlı ortaklığı veya iştiraki olarak ya da bu kuruluşlar ile bilgi paylaşım sözleşmesi çerçevesinde derecelendirme faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlar, Tebliğ hükümleri çerçevesinde yetkilendirilmeleri halinde Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunabilecekler ve Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları olarak bu Tebliğ hükümlerine tabi olacaklar.
200 BİN YTL ÖDENMİŞ SERMAYE ŞARTI
Derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Türkiye’de kurulacak derecelendirme kuruluşlarının; anonim şirket şeklinde kurulmuş olmaları, hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması, ticaret unvanlarında derecelendirme ibaresinin bulunması, münhasıran derecelendirme ve derecelendirme ile ilgili alanlarda faaliyet göstermeleri ve esas sözleşmelerinin buna uygun olması, ödenmiş sermayelerinin en az 200 bin YTL olması şartı aranacak.
AHLAKİ DAVRANIŞ YÖNERGESİ KOŞULU
Ayrıca, derecelendirme faaliyet ilke ve esasları uyarınca, sistematik derecelendirme metodolojisi belirlemeleri, bunlara uyumun gözetilmesi amacıyla finansal ve hukuki çalışma şekillerine ilişkin kontrol süreçlerini de kapsayacak şekilde yazılı bir iç kontrol sistemi oluşturmaları ve ahlaki davranış kuralları yönergesi hazırlamaları zorunlu olacak. Ahlaki davranış kuralları yönergesi, derecelendirme sürecinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile mevzuata tam uyumu sağlamaya, muhtemel çıkar çatışmalarını önlemeye, bilgi gizliliğini korumaya ve her bir çalışanın derecelendirme sürecinde karşılaşabileceği sorunların çözümüne ilişkin ayrıntılı kuralları içeren yazılı bir rehber olacak. Derecelendirme kuruluşları ahlaki davranış kuralları yönergesini kamuya açıklamak zorunda olacaklar.
SİCİLİ BOZUK OLANA İZİN YOK
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörü, derecelendirme uzmanları ve derecelendirme komitesi üyeleri ile tüzel kişi ortaklarının yönetim kurulu üyelerinde şu şatlar aranacak:
-Kendileri veya sınırsız sorumlu ortak oldukları şirketler hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması.
-Sermaye piyasası mevzuatı veya ilgili diğer mevzuat uyarınca, faaliyet yetkisi/yetki belgesi iptal edilmiş, listeden çıkarılmış ya da borsa üyeliği iptal edilmiş işletmelerde, iptale neden olan faaliyetlerde sorumluluklarının tespit edilmemiş olması.
-Kanuna muhalefetten dolayı haklarında verilmiş mahkumiyet kararının bulunmaması.
-Bankacılık mevzuatı, suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine dair mevzuat ile ödünç para verme işleri hakkında mevzuata aykırılıktan dolayı hüküm giymemiş olmaları. Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi 2 yıl veya daha uzun süreli hapis gerektiren veya zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile
istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya bu suçlara iştirakten hüküm giymemiş olmaları.
-Sermaye piyasasında işlem yapmalarının yasaklanmamış olması.
Yöneticiler dışında derecelendirme kuruluşunun diğer çalışanlarının da SPK Kanunu'na muhalefetten dolayı ya da zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlardan veya bu suçlara iştirakten hüküm giymemiş olmaları şartı aranacak.
YABANCILAR İÇİN BELGE ZORUNLULUĞU
Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilerden istenilen belgelerin bu kişilerin yerleşik oldukları ülkelerde kayıtların tutulduğu bir merci ya da sistem olmaması nedeniyle temin edilememesi durumunda, bu durumun ilgili ülkenin yetkili mercilerinden alınacak bir belge ile Kurula tevsik edilmesi zorunlu olacak.
Derecelendirme uzmanlarının; lisans düzeyinde en az 4 yıllık eğitim veren kurumlardan diploma almış olmaları gerekecek. Ayrıca ekonomi, maliye, muhasebe, finans, denetim, iç kontrol, istatistik, risk değerlemesi ve yönetimi, finansal analiz, derecelendirme, değerleme, kurumsal yönetim alanlarında veya bu alanlarla ilgili hukuk dallarının en az birinde uzman düzeyinde ya da öğretim görevlisi, öğretim üyesi veya yönetici olarak en az 3 yıllık deneyime sahip bulunmaları şartı aranacak. Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde kredi derecelendirme uzmanlığı veya kurumsal yönetim derecelendirme uzmanlığı lisans belgesi almış olmaları
zorunlu tutulacak. Derecelendirme Komitesi üyeleri için de benzer şartlar aranacak. Derecelendirme Komitesi üyelerinin, kontrolör ve derecelendirme uzmanlarının derecelendirme kuruluşunda tam zamanlı olarak görev yapmaları esas olacak. Tam zamanlılık esası, yarı zamanlı eğitmen, öğretim üyesi ya da öğretim görevlisi olarak görev alınmasına engel teşkil etmeyecek.
Tebliğ kapsamında yapılacak başvurular ile ilgili olarak, yurt dışından temin edilecek belgelerin ilgili ülkenin yetkili makamlarınca ve Türkiye’nin o ülkedeki başkonsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması ve başvuruya belgelerin noter onaylı tercümelerinin de eklenmesi şart olacak.
DÜŞÜK NOT İÇİN DERECELENDİRME YARIM BIRAKILMAYACAK
Derecelendirme kuruluşu, derecelendirme notunu kamuya açıkladıktan sonra da sürekli olarak; müşteriye ve/veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası aracına ilişkin bilgileri düzenli olarak gözden geçirecek. Derecelendirme sözleşmesinin feshini gerektirenler dahil, derecelendirme işlem ve kararlarını etkileyebilecek her türlü bilginin farkında olacak. Gözden geçirmenin sonucuna bağlı olarak derecelendirme çalışmasını zamanında yeniden değerlendirmek
suretiyle verilen notu güncellemek zorunda tutulacak. Derecelendirme notunun kamuya açıklanmasından kaçınmak amacıyla derecelendirme çalışmasına son verilemeyecek. Bu durum dışındaki hallerde, derecelendirme çalışmasına son verilmesine ilişkin karar, derecelendirme kuruluşu tarafından kamuya açıklanacak. Yapılan açıklamada, derecelendirme notunun en son ne zaman gözden geçirildiği ve derecelendirme çalışmasına neden son verildiği hususlarına yer verilecek.
Derecelendirme kuruluşları ve çalışanları, müşteriler, yatırımcılar, diğer piyasa katılımcıları ve kamu ile dürüst ve tarafsız bir ilişki geliştirecekler. Derecelendirme kuruluşu çalışanları, derecelendirme faaliyetlerini ve faaliyetler ile ilgili ilişkilerini tarafsız ve dürüst bir şekilde yürütecekler. Dürüstlük ve tarafsızlık ilkesini ihlal ettiği tespit edilen çalışanların derecelendirme kuruluşu ile ilişkileri kesilecek.
Derecelendirme kuruluşları ve çalışanları, açık veya zımni bir şekilde belirli bir derecelendirme notu verilebileceğine ilişkin hiçbir garanti veremez veya taahhütte bulunamayacaklar.
POLİTİK ETKİ NEDENİYLE KARARDAN KAÇILMAYACAK
Derecelendirme çalışmalarında bağımsızlığın sağlanması ve çıkar çatışmalarından kaçınılmasını teminen şu esaslara uyulacak:
-Derecelendirme kuruluşları yapacakları derecelendirmenin kendileri, yatırımcılar ve diğer piyasa katılımcıları üzerinde olabilecek muhtemel ekonomik, politik ve diğer etkileri nedeniyle derecelendirme ile ilgili işlemleri yapmaktan ve kararları vermekten kaçınamayacaklar.
-Derecelendirme notu, derecelendirme kuruluşunun (bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştirakleri ile bilgi paylaşımı ilişkisi olan diğer kuruluşlar dahil) müşterisi veya müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ile olan mevcut ve muhtemel iş ilişkilerine bağlı olarak belirlenemeyecek.
-Derecelendirme kuruluşları, derecelendirme faaliyeti ve bu faaliyete tahsis ettikleri çalışanlarını, derecelendirme açısından ve hukuki olarak çıkar çatışmalarına sebep olabilecek diğer faaliyet alanlarından ayırmak zorunda olacaklar.
DERECELENDİRME YAPAN 2 YIL DANIŞMANLIK YAPAMAYACAK
Derecelendirme kuruluşları derecelendirme hizmeti verdikleri müşterilerine, aynı dönemde ve izleyen iki yıl içerisinde danışmanlık hizmeti ve çıkar çatışmasına neden olabilecek diğer hizmetleri veremeyecekler. Danışmanlık ve benzeri diğer hizmetleri sundukları müşterilerine, aynı dönemde ve izleyen iki yıl içerisinde derecelendirme hizmeti veremeyecekler.
İHRAÇLARA KATILMA YASAĞI
Derecelendirme kuruluşları, müşterisi ile müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının (yatırım fonu katılma belgeleri hariç) alım satımında bulunamayacaklar.
MÜŞTERİ İLE İŞ İLİŞKİSİNE GİRİLMEYECEK
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörü, derecelendirme komitesi üyeleri ve derecelendirme uzmanları; derecelendirme hizmeti verdikleri dönemde bir başka derecelendirme kuruluşunda ve müşteride her ne unvanla olursa olsun görev alamayacaklar. Ticaretle uğraşamayacaklar. Derecelendirme çalışmasının bitiminden itibaren 2 yıl geçmedikçe derecelendirmesini yaptıkları müşteri ile müşterinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüslerinde her ne unvanla olursa olsun görev alamayacaklar. Derecelendirme kuruluşunun müşterisi ile müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının (yatırım fonu katılma belgeleri hariç) alım satımında bulunamayacaklar.
Derecelendirme kuruluşları, sermayelerinde doğrudan ve/veya dolaylı olarak yüzde 10 veya daha fazla paya sahip tüzel kişi ortakları ile bunların bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştiraklerine derecelendirme hizmeti veremeyecekler.
Derecelendirme kuruluşları, çalışanların ücretlerini bu kişilerin görev aldıkları derecelendirme çalışmalarından elde edilen gelirlerle ilişkilendiremeyecekler.
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörleri, derecelendirme komitesi üyeleri ve derecelendirme uzmanlarının üçüncü derece dahil kan ve ikinci derece dahil kayın hısımları ile eşleri, derecelendirme hizmetinin verildiği dönemde müşteri ile ticari ilişkide bulunamayacaklar ve müşterinin yönetim kademelerinde yönetsel ve/veya idari yetkiye sahip bir unvanla görev alamayacaklar.
REKLAM YAPILAMAYACAK
Derecelendirme kuruluşları iş elde etmek için dolaylı ve dolaysız reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamayacaklar, iş öneremeyecekler.
Derecelendirme faaliyetinin bu Tebliğde belirtilen ilke, esas ve usullere uygun olarak yapılmamasından dolayı, müşteriler ve üçüncü şahısların uğrayabilecekleri zararlardan, genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, derecelendirme kuruluşu ile birlikte ilgili derecelendirme uzmanları ve derecelendirme komitesi üyeleri müteselsilen sorumlu tutulacak. Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları, gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetlerinden doğabilecek zararları karşılamak amacıyla mesleki sorumluluk sigortası yaptıracaklar. Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, derecelendirme komitesi üyeleri, kontrolör ile derecelendirme uzmanları ve diğer çalışanlarının cezai sorumlulukları saklı tutulacak.
PARA CEZASI VE LİSTEDEN ÇIKARMA
SPK, Tebliğ'e aykırılık halinde, Sermaye Piyasası Kanunu'nun 47/A maddesi uyarınca idari para cezası uygulanabilecek veya derecelendirme kuruluşu Kurul tarafından listeden çıkarılabilecek.
Yaptırımların öncelik sırası belirlenirken, fiilin özelliği ve etkileri göz önünde bulundurulacak. Kurul, derecelendirme kuruluşunun kamu yararı açısından telafisi imkansız zararlara yol açabilecek nitelikteki fiillerinin tespiti halinde, derecelendirme kuruluşu hakkında idari para cezası uygulamaksızın kuruluşu listeden çıkarabilecek. Sorumluluk tespit edilmesi halinde, Kurul sadece ilgili kontrolör, derecelendirme komitesi üyesi ve/veya derecelendirme uzmanının sermaye piyasasında derecelendirme faaliyetinde bulunmasını yasaklayabilecek.
MEVCUTLARA İKİ YIL UYUM SÜRESİ
Tebliğ'in yayımından önce Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Tebliğ'in yayımı tarihi itibariyle başvurusu Kurul'ca değerlendirme aşamasında bulunanlar, iki yıl içinde faaliyetlerini ve organizasyon yapılarını Tebliğ'e uygun hale getirmek zorunda olacaklar.
Tebliğ'in yayımından önce Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları ile Tebliğ'in yayımı tarihi itibariyle Kurul'a başvuruda bulunanlar, faaliyete geçmelerini takiben 1 yıl içinde uyum sağlamak zorunda tutulacaklar.
Derecelendirme için alınan ücret, derecelendirme çalışmalarının sonucu kamuya açıklanacak. Derecelendirme kuruluşları politik etkiyi gözeterek karar almaktan kaçınamayacaklar.
Derecelendirme kuruluşları, derecelendirme hizmeti verdikleri müşterilerine, iki yıl içerisinde danışmanlık hizmeti veremeyecekler. Danışmanlık hizmetleri sundukları müşterilerine, iki yıl içerisinde derecelendirme hizmeti de veremeyecekler.
Sermaye Piyasası Kurulu'nun "Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Tebliği" Resmi Gazete'de yayımlandı.
İşletmelerce derecelendirme yaptırılması ihtiyari olacak. Ancak, SPK tarafından gerekli görülen durumlarda derecelendirme yaptırılması zorunlu tutulabilecek. Derecelendirme kuruluşları, işletmelerin talepleri olmaksızın derecelendirme yapabilecekler. Derecelendirme kuruluşları, talebe bağlı olmayan derecelendirme çalışması ve sonuçları hakkında kamuya açıklama yapmadan önce ilgili işletmelere bilgi vermek zorunda olacaklar.
Talebe bağlı olmayan derecelendirme çalışmasına ilgili işletmenin birbirini izleyen 3 hesap dönemi süresince devam edilecek. Verilen derecelendirme notu, en fazla 6 aylık dönemler itibariyle gözden geçirilerek, kamuya açıklanacak.
DERECELENDİRME ÜCRETİ AÇIKLANACAK
Talebe bağlı olmayan derecelendirmelerde, müşteriden veya diğer kişi, kurum ve kuruluşlardan varsa sağlanan veya sağlanması öngörülen ücret ve benzeri menfaatlerin, derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirme notu ile birlikte kamuya açıklanması zorunlu olacak.
Genel derecelendirme içeriği dışında, kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi de yapılabilecek. Bu kapsamda, işletmelerin SPK tarafından yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkelerine uyumlarının derecelendirilecek. Kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesinde bir bütün olarak tüm ilkelere uyum ile pay sahipleri, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, menfaat sahipleri ve yönetim kurulu ana bölümleri itibarıyla ayrı ayrı olmak üzere, 1 ile 10 arasında not verilecek. Bu değerler arasında kalan (iki haneye kadar) küsuratlı notlar, tama iblağ edilmeksizin kamuya açıklanacak.
SPK'DAN OLUR ALAN DERECELENDİRME YAPACAK
Derecelendirme faaliyeti, Türkiye’de kurulan ve derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere SPK tarafından yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından yapılacak.
Kurul, bu Tebliğe göre derecelendirme faaliyeti yapabilecek uluslararası derecelendirme kuruluşlarını, Kurula başvurmaları halinde faaliyetlerinin kapsamı ve süresi, müşterileri, faaliyet gösterdikleri ülkeler ile bu ülkelerin yetkili otoriteleri tarafından kabul görüp görmedikleri ve kredibiliteleri bakımından değerlendirmeye tabi tutarak, uygun gördüklerini Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşu olarak listeye alacak.
SPK, ULUSLARARASI KURULUŞLARIN İZNİNİ İPTAL EDEBİLECEK
Kurul, listeye aldığı uluslararası derecelendirme kuruluşlarını, listeye alınma sırasında değerlendirilen ve bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hususlarda önemli değişiklikler olması durumunda ve/veya Türkiye’de gerçekleştirdikleri faaliyetlerine ilişkin yapacağı inceleme sonuçlarına bağlı olarak listeden çıkarabilecek.
Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları, Türkiye’de gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetleri ile ilgili kamuya açıklama ve bildirim yükümlülüklerinin Tebliğ hükümleri çerçevesinde yerine getirilmesini teminen Türkiye’de bir temsilci bulundurmak zorunda olacaklar.
Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarının bağlı ortaklığı veya iştiraki olarak ya da bu kuruluşlar ile bilgi paylaşım sözleşmesi çerçevesinde derecelendirme faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlar, Tebliğ hükümleri çerçevesinde yetkilendirilmeleri halinde Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunabilecekler ve Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları olarak bu Tebliğ hükümlerine tabi olacaklar.
200 BİN YTL ÖDENMİŞ SERMAYE ŞARTI
Derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Türkiye’de kurulacak derecelendirme kuruluşlarının; anonim şirket şeklinde kurulmuş olmaları, hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması, ticaret unvanlarında derecelendirme ibaresinin bulunması, münhasıran derecelendirme ve derecelendirme ile ilgili alanlarda faaliyet göstermeleri ve esas sözleşmelerinin buna uygun olması, ödenmiş sermayelerinin en az 200 bin YTL olması şartı aranacak.
AHLAKİ DAVRANIŞ YÖNERGESİ KOŞULU
Ayrıca, derecelendirme faaliyet ilke ve esasları uyarınca, sistematik derecelendirme metodolojisi belirlemeleri, bunlara uyumun gözetilmesi amacıyla finansal ve hukuki çalışma şekillerine ilişkin kontrol süreçlerini de kapsayacak şekilde yazılı bir iç kontrol sistemi oluşturmaları ve ahlaki davranış kuralları yönergesi hazırlamaları zorunlu olacak. Ahlaki davranış kuralları yönergesi, derecelendirme sürecinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile mevzuata tam uyumu sağlamaya, muhtemel çıkar çatışmalarını önlemeye, bilgi gizliliğini korumaya ve her bir çalışanın derecelendirme sürecinde karşılaşabileceği sorunların çözümüne ilişkin ayrıntılı kuralları içeren yazılı bir rehber olacak. Derecelendirme kuruluşları ahlaki davranış kuralları yönergesini kamuya açıklamak zorunda olacaklar.
SİCİLİ BOZUK OLANA İZİN YOK
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörü, derecelendirme uzmanları ve derecelendirme komitesi üyeleri ile tüzel kişi ortaklarının yönetim kurulu üyelerinde şu şatlar aranacak:
-Kendileri veya sınırsız sorumlu ortak oldukları şirketler hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması.
-Sermaye piyasası mevzuatı veya ilgili diğer mevzuat uyarınca, faaliyet yetkisi/yetki belgesi iptal edilmiş, listeden çıkarılmış ya da borsa üyeliği iptal edilmiş işletmelerde, iptale neden olan faaliyetlerde sorumluluklarının tespit edilmemiş olması.
-Kanuna muhalefetten dolayı haklarında verilmiş mahkumiyet kararının bulunmaması.
-Bankacılık mevzuatı, suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine dair mevzuat ile ödünç para verme işleri hakkında mevzuata aykırılıktan dolayı hüküm giymemiş olmaları. Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi 2 yıl veya daha uzun süreli hapis gerektiren veya zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile
istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya bu suçlara iştirakten hüküm giymemiş olmaları.
-Sermaye piyasasında işlem yapmalarının yasaklanmamış olması.
Yöneticiler dışında derecelendirme kuruluşunun diğer çalışanlarının da SPK Kanunu'na muhalefetten dolayı ya da zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlardan veya bu suçlara iştirakten hüküm giymemiş olmaları şartı aranacak.
YABANCILAR İÇİN BELGE ZORUNLULUĞU
Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilerden istenilen belgelerin bu kişilerin yerleşik oldukları ülkelerde kayıtların tutulduğu bir merci ya da sistem olmaması nedeniyle temin edilememesi durumunda, bu durumun ilgili ülkenin yetkili mercilerinden alınacak bir belge ile Kurula tevsik edilmesi zorunlu olacak.
Derecelendirme uzmanlarının; lisans düzeyinde en az 4 yıllık eğitim veren kurumlardan diploma almış olmaları gerekecek. Ayrıca ekonomi, maliye, muhasebe, finans, denetim, iç kontrol, istatistik, risk değerlemesi ve yönetimi, finansal analiz, derecelendirme, değerleme, kurumsal yönetim alanlarında veya bu alanlarla ilgili hukuk dallarının en az birinde uzman düzeyinde ya da öğretim görevlisi, öğretim üyesi veya yönetici olarak en az 3 yıllık deneyime sahip bulunmaları şartı aranacak. Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde kredi derecelendirme uzmanlığı veya kurumsal yönetim derecelendirme uzmanlığı lisans belgesi almış olmaları
zorunlu tutulacak. Derecelendirme Komitesi üyeleri için de benzer şartlar aranacak. Derecelendirme Komitesi üyelerinin, kontrolör ve derecelendirme uzmanlarının derecelendirme kuruluşunda tam zamanlı olarak görev yapmaları esas olacak. Tam zamanlılık esası, yarı zamanlı eğitmen, öğretim üyesi ya da öğretim görevlisi olarak görev alınmasına engel teşkil etmeyecek.
Tebliğ kapsamında yapılacak başvurular ile ilgili olarak, yurt dışından temin edilecek belgelerin ilgili ülkenin yetkili makamlarınca ve Türkiye’nin o ülkedeki başkonsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması ve başvuruya belgelerin noter onaylı tercümelerinin de eklenmesi şart olacak.
DÜŞÜK NOT İÇİN DERECELENDİRME YARIM BIRAKILMAYACAK
Derecelendirme kuruluşu, derecelendirme notunu kamuya açıkladıktan sonra da sürekli olarak; müşteriye ve/veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası aracına ilişkin bilgileri düzenli olarak gözden geçirecek. Derecelendirme sözleşmesinin feshini gerektirenler dahil, derecelendirme işlem ve kararlarını etkileyebilecek her türlü bilginin farkında olacak. Gözden geçirmenin sonucuna bağlı olarak derecelendirme çalışmasını zamanında yeniden değerlendirmek
suretiyle verilen notu güncellemek zorunda tutulacak. Derecelendirme notunun kamuya açıklanmasından kaçınmak amacıyla derecelendirme çalışmasına son verilemeyecek. Bu durum dışındaki hallerde, derecelendirme çalışmasına son verilmesine ilişkin karar, derecelendirme kuruluşu tarafından kamuya açıklanacak. Yapılan açıklamada, derecelendirme notunun en son ne zaman gözden geçirildiği ve derecelendirme çalışmasına neden son verildiği hususlarına yer verilecek.
Derecelendirme kuruluşları ve çalışanları, müşteriler, yatırımcılar, diğer piyasa katılımcıları ve kamu ile dürüst ve tarafsız bir ilişki geliştirecekler. Derecelendirme kuruluşu çalışanları, derecelendirme faaliyetlerini ve faaliyetler ile ilgili ilişkilerini tarafsız ve dürüst bir şekilde yürütecekler. Dürüstlük ve tarafsızlık ilkesini ihlal ettiği tespit edilen çalışanların derecelendirme kuruluşu ile ilişkileri kesilecek.
Derecelendirme kuruluşları ve çalışanları, açık veya zımni bir şekilde belirli bir derecelendirme notu verilebileceğine ilişkin hiçbir garanti veremez veya taahhütte bulunamayacaklar.
POLİTİK ETKİ NEDENİYLE KARARDAN KAÇILMAYACAK
Derecelendirme çalışmalarında bağımsızlığın sağlanması ve çıkar çatışmalarından kaçınılmasını teminen şu esaslara uyulacak:
-Derecelendirme kuruluşları yapacakları derecelendirmenin kendileri, yatırımcılar ve diğer piyasa katılımcıları üzerinde olabilecek muhtemel ekonomik, politik ve diğer etkileri nedeniyle derecelendirme ile ilgili işlemleri yapmaktan ve kararları vermekten kaçınamayacaklar.
-Derecelendirme notu, derecelendirme kuruluşunun (bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştirakleri ile bilgi paylaşımı ilişkisi olan diğer kuruluşlar dahil) müşterisi veya müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ile olan mevcut ve muhtemel iş ilişkilerine bağlı olarak belirlenemeyecek.
-Derecelendirme kuruluşları, derecelendirme faaliyeti ve bu faaliyete tahsis ettikleri çalışanlarını, derecelendirme açısından ve hukuki olarak çıkar çatışmalarına sebep olabilecek diğer faaliyet alanlarından ayırmak zorunda olacaklar.
DERECELENDİRME YAPAN 2 YIL DANIŞMANLIK YAPAMAYACAK
Derecelendirme kuruluşları derecelendirme hizmeti verdikleri müşterilerine, aynı dönemde ve izleyen iki yıl içerisinde danışmanlık hizmeti ve çıkar çatışmasına neden olabilecek diğer hizmetleri veremeyecekler. Danışmanlık ve benzeri diğer hizmetleri sundukları müşterilerine, aynı dönemde ve izleyen iki yıl içerisinde derecelendirme hizmeti veremeyecekler.
İHRAÇLARA KATILMA YASAĞI
Derecelendirme kuruluşları, müşterisi ile müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının (yatırım fonu katılma belgeleri hariç) alım satımında bulunamayacaklar.
MÜŞTERİ İLE İŞ İLİŞKİSİNE GİRİLMEYECEK
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörü, derecelendirme komitesi üyeleri ve derecelendirme uzmanları; derecelendirme hizmeti verdikleri dönemde bir başka derecelendirme kuruluşunda ve müşteride her ne unvanla olursa olsun görev alamayacaklar. Ticaretle uğraşamayacaklar. Derecelendirme çalışmasının bitiminden itibaren 2 yıl geçmedikçe derecelendirmesini yaptıkları müşteri ile müşterinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüslerinde her ne unvanla olursa olsun görev alamayacaklar. Derecelendirme kuruluşunun müşterisi ile müşterisinin hakim ortakları, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri tarafından ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının (yatırım fonu katılma belgeleri hariç) alım satımında bulunamayacaklar.
Derecelendirme kuruluşları, sermayelerinde doğrudan ve/veya dolaylı olarak yüzde 10 veya daha fazla paya sahip tüzel kişi ortakları ile bunların bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştiraklerine derecelendirme hizmeti veremeyecekler.
Derecelendirme kuruluşları, çalışanların ücretlerini bu kişilerin görev aldıkları derecelendirme çalışmalarından elde edilen gelirlerle ilişkilendiremeyecekler.
Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, kontrolörleri, derecelendirme komitesi üyeleri ve derecelendirme uzmanlarının üçüncü derece dahil kan ve ikinci derece dahil kayın hısımları ile eşleri, derecelendirme hizmetinin verildiği dönemde müşteri ile ticari ilişkide bulunamayacaklar ve müşterinin yönetim kademelerinde yönetsel ve/veya idari yetkiye sahip bir unvanla görev alamayacaklar.
REKLAM YAPILAMAYACAK
Derecelendirme kuruluşları iş elde etmek için dolaylı ve dolaysız reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamayacaklar, iş öneremeyecekler.
Derecelendirme faaliyetinin bu Tebliğde belirtilen ilke, esas ve usullere uygun olarak yapılmamasından dolayı, müşteriler ve üçüncü şahısların uğrayabilecekleri zararlardan, genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, derecelendirme kuruluşu ile birlikte ilgili derecelendirme uzmanları ve derecelendirme komitesi üyeleri müteselsilen sorumlu tutulacak. Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları, gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetlerinden doğabilecek zararları karşılamak amacıyla mesleki sorumluluk sigortası yaptıracaklar. Derecelendirme kuruluşunun ortakları, yöneticileri, derecelendirme komitesi üyeleri, kontrolör ile derecelendirme uzmanları ve diğer çalışanlarının cezai sorumlulukları saklı tutulacak.
PARA CEZASI VE LİSTEDEN ÇIKARMA
SPK, Tebliğ'e aykırılık halinde, Sermaye Piyasası Kanunu'nun 47/A maddesi uyarınca idari para cezası uygulanabilecek veya derecelendirme kuruluşu Kurul tarafından listeden çıkarılabilecek.
Yaptırımların öncelik sırası belirlenirken, fiilin özelliği ve etkileri göz önünde bulundurulacak. Kurul, derecelendirme kuruluşunun kamu yararı açısından telafisi imkansız zararlara yol açabilecek nitelikteki fiillerinin tespiti halinde, derecelendirme kuruluşu hakkında idari para cezası uygulamaksızın kuruluşu listeden çıkarabilecek. Sorumluluk tespit edilmesi halinde, Kurul sadece ilgili kontrolör, derecelendirme komitesi üyesi ve/veya derecelendirme uzmanının sermaye piyasasında derecelendirme faaliyetinde bulunmasını yasaklayabilecek.
MEVCUTLARA İKİ YIL UYUM SÜRESİ
Tebliğ'in yayımından önce Kurul'ca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Tebliğ'in yayımı tarihi itibariyle başvurusu Kurul'ca değerlendirme aşamasında bulunanlar, iki yıl içinde faaliyetlerini ve organizasyon yapılarını Tebliğ'e uygun hale getirmek zorunda olacaklar.
Tebliğ'in yayımından önce Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurul'ca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları ile Tebliğ'in yayımı tarihi itibariyle Kurul'a başvuruda bulunanlar, faaliyete geçmelerini takiben 1 yıl içinde uyum sağlamak zorunda tutulacaklar.