Sperm bankası kârlı yatırım oldu, hedefi 7 milyar dolara çıkardı

KÜRESEL ekonomik krizin başlangıcı olarak kabul edilen ABD merkezli uluslararası yatırım bankası Lehman Brothers’ın iflası, dünyada finansal sistemin yeniden sorgulanır hale gelmesine neden oldu. ABD’li şirketler, özellikle de finans kuruluşları, “batmak için çok büyük” sözünün bağlayıcılığından kurtularak daha küçük ve şeffaf yapılara bürünmeye başladı. Bankacılık sektörünün kalbinin attığı ABD’deki finans kuruluşları, ekonomik toparlanmanın ardından yeniden kâr etmeye başlarken, ülkede sperm bankası da daha kârlı sektörlerden biri haline geldi.
700’ü ABD’de
Tüp bebeğin ardından, kısırlık sorununa karşı önemli bir çözüm olan sperm bankaları, küresel anlamda yıllık 5 milyar doların üzerinde bir ekonomi yarattı. Küresel sperm bankacılığının yüzde 65’ini yöneten ABD’de yaklaşık 700 sperm bankası bulunuyor. ABD Gıda ve İlaç Birliği’nin verilerine göre, 1988 yılında 979 milyon dolar olan sektör, 2013 yılında 7 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşacak. Kalite standartlarına uyan sperm bankası donöründen her bir bağışta 500 dolar kazanırken, yıllık 60 bin dolarlık gelir elde edebiliyor. Sperm bankası yoluyla her yıl 100 bin çocuk dünyaya geliyor.
İhracat da yapıyorlar
Kısırlığa bir çözüm olarak geliştirilmesine rağmen, bugün özellikle ABD gibi eşcinsel evliliklere izin verilen ülkelerde gay ya da lezbiyen ilişki yaşayanlar ve yalnız hayat süren kadınlar tarafından yoğun bir biçimde tercih edilen sperm bankaları, ABD dışındaki ülkelere sperm ihracatı da gerçekleştiriyor. ABD’deki sperm bankalarının ihraç ettiği spermlerin tamamına yakını kısırlık sorunu yaşayan aileler tarafından tercih ediliyor. Ayrıca kanser hastalarının da, kemoterapi tedavisinden sonra kısır kalmaktan korktukları için spermlerini dondurarak kasalarda tuttuğu belirtiliyor. Oldukça titiz bir biçimde seçilen donörlerin, spermlerinin de kalitesi test ediliyor. ABD’li Gıda ve İlaç Birliği tarafından belirlenen standartlar doğrultusunda kontrol yapılırken, sürekli donörlük yaparak para kazananların da yaşam biçimleri çok yakından takip ediliyor. Sperm bankasının müşterilerine, daha fazla alternatif sunmak adına, Japonya, Çin ve Brezilya gibi dünyanın pek çok bölgesinden donörü de portföyünde barındırıyor.
McDonald’s gibi olacak
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde yer alan dünyanın en büyük sperm bankası Cryos’un sahibi olan Ole Shoi, dünya çapında yaşanan sperm ticareti patlamasından büyük kârlar ederek, sperm bankalarının McDonald’s’ı olmayı hedefliyor. Schou, daha önce yaptığı bir açıklamada tüm dünyayı Cryos sperm bankalarıyla örgütlemek istediğini belirtti.

Etik ve ahlaki kurallara aykırı olduğu için Türkiye’de yasak

TÜRKİYE’de yasal bir düzenleme olmaması nedeniyle yasak olan sperm bankacılığı, pek çok soruyu da beraberinde getiriyor. ABD’nin ‘yenilenebilir kaynak’ olarak gördüğü sperm bankacılığı, 2010 yılında Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın da sperm bankalarına karşı çıkmasına gerekçe olarak gösterdiği “Ya çocuk gerçek babasının kim olduğunu öğrenmek isterse” sorusu, bütün dünyada halen yanıt bekleyen etik soruların başında geliyor. Ancak buna kendince bir çözüm bulan ABD Adalet Bakanlığı, donörün ailenin hiç bir şekilde kendisine ulaşmasını istemediğine dair bir belge imzalayabiliyor. Ancak gerekli yasal düzenlemeler çerçevesinde, miras hukukundaki yapılması gerekenlerin yanı sıra, dini ve ahlaki kurallar en büyük engel olarak görülüyor. Sperm bankasında bağışçı yaptıktan sonra, ileride aynı kişinin kız kardeşine de bankadan sperm transferi yapılabileceği olasılığı ahlaki ve etik kuralların yeniden sorgulanmasına neden oluyor. Sağlık Bakanlığı ise “Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik” ile başkalarına ait ya da sahibi belirsiz sperm ve yumurtalarla gebeliğinin Türkiye’de ‘soy bağını’ yani babalığın belli olmasını esas aldığı gerekçesiyle yasak olduğunu belirtiyor.

Kuzey Kıbrıs’ta sperm bankası var

TÜRKİYE’de her 100 çiftten yaklaşık 15’inde kısırlık sorunu bulunduğu bilinirken, bu sorunla mücadele edenlerin yüzde 20’sinin sperm bankasını denemek istediği belirtiliyor. Bu nedenle sperm bankasına olan ihtiyaç Türkiye’de de ciddi oranda artıyor. Fakat sperm bağışı Türkiye’de yasak olduğu için bu alternatif tedavileri uygulayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İngiltere, Belçika ve Yunanistan gibi ülkeler yakın olmaları sebebiyle
tercih ediliyor.

Kısırlığa çözümde en çok tüp bebek tercih ediliyor

ÇOCUK sahibi olamayan çiftler tarafından kullanılan, tüp bebek yönteminin Türkiye’de 50 milyon dolarlık bir pazarı olduğu tahmin ediliyor. Türkiye’de evliliklerinde 3 yıl boyunca çocuk sahibi olamayan çiftlerin tüp bebek masrafını devlet karşılıyor. Devlet, başvuru yapmak isteyen çiftin masraflarını en fazla üç denemeye kadar ödüyor. Türkiye’de uygulanan tüp bebek masrafı en az 2- 2 bin 500 dolar civarında. Tüp bebek masrafları Avrupa’da 5-7 bin dolar.