Sosyal güvenlikte yeni dönem başlıyor

Sosyal tarafların yoğun muhalefetine rağmen TBMM’de kabul edilerek Mayıs ayında Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’nın ikinci ayağı 1 Ekim’den itibaren yürürlüğe giriyor. Çalışma yaşamında yeni dönem olarak kabul edilen 1 Ekim’den itibaren uygulamaya girecek yeni düzenlemelerden en çok Bağ-Kur’lular etkilenecek. Yeni dönemde acil durumlarda hastalar hastane kapısından geri çevrilmeyecek.

Yasa’nın emeklilik, prim gün sayısı ve emekli maaşı hesaplamalarında kullanılacak orana ilişkin hükümleri Mayıs ayında yürürlüğe girmişti. Yasa’nın ağırlıkla sağlık hizmetlerine ilişkin düzenlemeleri içeren ikinci ayağının da Ekim başından itibaren yürürlüğe girmesiyle, sosyal güvenliğe ilişkin esaslar kökten değişmiş oluyor.

Çalışan emeklilerin maaşlarının kesileceği ve sağlık kuruluşlarında 18 yaşın üzerindeki kız çocuklarına bakılmayacağına yönelik tartışmalara ise uzmanlar katılmadı. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin 1 Ekim’den itibaren emekli aylıklarının kesileceği yönünde yapılan yorumlara karşın, uzmanlar bu hükmün 1 Ekim’den sonra ilk defa sigortalı olan kişileri kapsayacağını bildirdiler. Uzmanlar, 1 Ekim’den önce sistemde bulunanların bundan etkilenmeyeceğini belirterek, yasanın geriye doğru işlemediğini anımsattılar.

"UYGULAMADA SORUNLAR YAŞANABİLİR"

18 yaşını doldurmuş kız çocuklarının genel sağlık sigortası kapsamında olmadığı yönündeki tartışmalara da değinen uzmanlar, 18 yaşından büyük olanların aile gelirlerinin 212 YTL’den az olması durumunda primlerin devlet tarafından karşılanacağı, 212 YTL’den fazla olması halinde ise 24 YTL ödenmesi durumunda sağlık hizmeti alınabileceğini kaydetti.

Uzmanlar, yasanın uygulanmasıyla ilgili ilk zamanlarda sorunlar yaşanabileceğini belirttiler.

Yasa ile ilgili ikincil mevzuat çalışmaları ise sürüyor. Bu kapsamda bugüne kadar 23 yönetmelik çalışması tamamlanırken, 4 yönetmelik ile 26 tebliğin çalışması devam ediyor.

1 EKİM’DE YÜRÜRLÜĞE GİRECEK DÜZENLEMELER

.Bağ-Kur’lular için geçici iş göremezlik ödeneği verilmeye başlanacak. İş kazası ve meslek hastalığı ile analık halinde ayakta tedavilerde günlük kazancın iki bölü üçü, yatarak tedavide bir bölü ikisi oranında geçici iş göremezlik ödeneği alabilecek.

.Malul aylığı için daha önce aranan en az yüzde 66 oranında meslekte kazanma veya çalışma gücü kaybı oranı yüzde 60’a indirildi.

.Tarım Bağ-Kur’lularından ve köy muhtarlarından 15 günlük prim almak suretiyle 30 gün hizmet alma imkanı getirildi. 15 günlük esas alınan prim tutarı her yıl bir gün artırılarak 15 yıl sonra 30 gün üzerinden prim alınmaya başlanacak.

.İsteğe bağlı sigortalılık için daha önce SSK sigortalısı için en az üç yıl, emekli sandığına bağlı olanlar için en az 10 yıl sigortalılık şartı kaldırıldı. Ayrıca, kısmi isteğe bağlı sigortalı olabilecek.

.Yurt dışına götürülecek işçiler için sadece kısa vadeli ve genel sağlık sigortası kapsamında zorunlu tutulmuş, dilerse isteğe bağlı sigortaya devam edilebilecek. Prim oranları yüzde 13.5 ile yüzde 19’a düşürülerek işverenlerin prim yükü azaltıldı. Yurtdışında çalışan işçilerin aile fertleri de sağlık yardımından faydalanabilecek.

.Başkasına sürekli bakıma muhtaç derecede özürlü çocuğu bulunan kadın sigortalılara kanundan sonra geçen hizmet sürelerinin dörtte birinin hem prim ödeme gün sayılarına eklenmesi hem de emeklilik yaşı indirilmesi sağlandı.

.Kadın sigortalıların doğumdan sonra işten ayrılmış olmaları ve çocuğun yaşaması şartıyla en fazla imi defaya mahsus olmak üzere azami dört yıllık sürelerini borçlanabilecek.

.Emekli sandığına bağlı eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıllık hizmet şartı süresi 5 yıla düşürüldü.

.Bağ.Kur’lulara cenaze yardımı, cenaze ödeneği iye evlenecek hak sahibi yetim kız çocuklarına aylığının 2 yıllık tutarı evlenme ödeneği verilecek.

SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMADA EŞİTLİK

.Genel Sağlık sigortası ile tüm yurttaşlar sağlık hizmetlerinden yararlanmada eşit haklara sahip olacak.

.Bağ-Kur’luların sağlık hizmetlerinden yararlanmaları için gerekli olan 240 günlük prim gün, SSK çalışanlarının aile fertleri için gerekli 120 gün prim gün sayısı 30 güne iniyor.

.Bağ-Kur’luların 60 günlük prim borcu olsa dahi sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.

.Sağlık hizmetlerinden yararlanmak için gerekli olan bir yıl içinde 30 gün sigortalı olma şartı esnekleştiriliyor.

.İşten ayrılanlar, prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın 90 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlandırılacak.

.Aile içindeki kişi başı geliri 212 YTL’den az olanlar, vatansız ve sığınmacılar, 65 yaş veya özürlü aylığı alanlar, şeref, vatani hizmet aylığı ve gazi aylığı alanlar, Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından bakılan çocuklar, köy korucuları, 18 yaşından küçük olanlar ile dünya olimpiyat şampiyonlarının genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından karşılanacak.

.Aylık geliri 212 YTL ile 638.7 YTL arasında olanlar 25-55 YTL arasında, 638.7 ile 1.277 YTL arasında olan 73 YTL, 1.277 YTL’den fazla olanlar ise 146 YTL ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanabilecek.

.Bağ-Kur’luların yol ve refakatçi giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanacak.

.Tüm genel sağlık sigortalılarının ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin yurtiçinde yapılamayan tetkiklerin yurtdışında da yapılabilmesine imkan sağlandı.

.Sağlık hizmeti sunucularının vatandaşlardan alabilecekleri fark ücretine yüzde 30 sınırlama getirildi.

.Acil durumlarda 18 yaşından küçükler, bakıma muhtaç olanlar, ve iş kazası, meslek hastalıkları ve bulaşıcı hastalıklarda hiçbir şart aranmadan sağlık hizmeti alabilecek.