Sosyal güvenlikte değişim

Halen, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kanunlarına göre emeklilik yaşı kadın için 58, erkek için 60 olarak uygulanıyor.

1 Ocak 2007'de yürürlüğe girecek olan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden önce “1 gün dahi sigortalı olanlar” için emeklilik yaşı veya prim ödeme gün sayısında değişiklik olmayacak.

1 Ocak 2007'den itibaren ilk defa sigortalı sayılacaklar için ise emeklilik yaşı 2036'ya kadar değişmeyecek. 2036'dan itibaren emekli olacaklar için ise emeklilik yaşı kademeli olarak artırılacak ve 2048'de kadın ve erkek için 65 yaş olacak.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, prim gün sayılarıyla ilgili yeni düzenleme, kanunun yürürlüğe gireceği tarihten sonra ilk defa sigortalı olanlar için geçerli olacak. Halen, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da emekli olabilmek için 25 yıl, yani 9 bin gün prim ödenmesi gerekiyor. SSK'da ise emekli olabilmek için 7 bin gün, yani 19 yılın biraz üzerinde prim ödeme şartı zorunluluğu bulunuyor. Kanunun yürürlüğe girmesiyle SSK kapsamındaki kişiler için 7 bin gün olan prim sayısı, her yıl 100'er gün artırılacak. Böylece, 2027 yılında sigortalı olacak kişilerin emekli olabilmeleri için 9 bin gün prim ödemeleri şart olacak.

Halen SSK kapsamında sigortalı olanlar ise 7 bin gün prim ödemek suretiyle emekli olabilecekler.

İŞSİZLERİN EMEKLİLİĞİ

Mevzuatta, işsizlik ödeneği alanların uzun vadeli sigorta kolları olan yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları primlerinin yatmaması, işsizlerin emekli olmalarını zorlaştırıyor.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası ile birlikte işsizlik ödeneği alanların yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları primlerinin devletçe karşılanması öngörülüyor.

Bu kişilerin yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları primleri, Türkiye İş Kurumunca, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına yatırılacak.

EMEKLİ AYLIKLARI

Aylık bağlama oranı, kişinin sigortalı olarak geçirdiği her yıl başına çalışma süresi boyunca prime esas kazançlarından hesap edilen ortalama aylık kazanç veya gelirinin yüzde kaçını emekli aylığı olarak alacağı anlamına geliyor.
Aylık bağlama oranı, halen SSK ve Bağ-Kur'da yüzde 2.6, Emekli Sandığı iştirakçilerinde ise yüzde 3 düzeyinde bulunuyor. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra aylık bağlama oranı 2016'ya kadar her yıl için yüzde 2.5'e, 2016'dan sonra ise yüzde 2'ye düşürülecek.

Ayrıca, emekli aylığı için, sigortalının her takvim yılına ait prime esas kazancının hesaplanmasında, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'daki değişim dikkate alınmayarak, sadece TÜFE artışına bakılacak. Sendikalar, böylece, emekli aylıklarının daha da düşeceğini dile getiriyor.

1 Ocak 2007 tarihinden önce emekliliğini hak edenlerin emekli aylığında ise herhangi bir kayıp olmayacak. Uzmanlar, bu konuda paniğe kapılarak emekliye ayrılmaya gerek olmadığı uyarısında bulunuyor.

-EMEKLİ AYLIĞI TARTIŞMASI-

Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından emekliliğe hak kazanacakların emekli aylıklarının ne düzeyde olacağı konusunda farklı görüşler bulunuyor.

Sendikalar, aylık bağlama oranının düşmesiyle aylık miktarlarının da düşeceğini savunuyor.
Türk-İş Sosyal Güvenlik Danışmanı Celal Tozan, yaptığı açıklamada, aylık bağlama oranlarını düşürmenin gerekçesinin, aylık miktarlarını düşürmek olduğunu belirtti.

Tozan, 1 Ocak 2007'den sonra emekliliğine 5 yıl ve daha fazla süre kalanların aylık bağlama oranlarının düşmesinin olumsuzluklarını yaşayacaklarını, emekliliğe kalan sürenin uzamasıyla emeklikte alınacak aylık miktarının da düşeceğini öne sürdü. Tozan, bu durumda memurların emekli aylık miktarından yüzde 30, işçilerin emekli aylıklarında da yüzde 20 azalma olacağını iddia etti.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına göre ise, “aylık bağlama oranı düşünce, aylıkların da düşeceği sonucuna varılmaması gerekiyor”. Bakanlık, ”bağlanan aylığın miktarını sadece aylık bağlama oranının belirlemediğini, kişinin çalışma süresi ve çalışma boyunca aldığı aylık ücretlerin de bunda etkili olduğunu” belirtiyor.

MEMUR MAAŞLARI DÜŞMEYECEK

Mevcut uygulamada, memurların maaş bordrolarında yer alan bir çok maaş dışı unsur ve yan ödemelerden sosyal güvenlik prim kesintisi yapılmıyor.

Yılbaşından itibaren prime tabi olmayan bir çok ödemeden de prim kesintisi yapılması öngörüldüğünden memurların eline geçecek net maaşta azalma olacak. Ancak bu farkın tamamı 2 yıl süreyle çalışılan kurum tarafından karşılanacak, bu şekilde maaşlardaki azalmanın önüne geçilecek.

Bakanlık, yapılacak düzenlemelerle 2 yıldan sonra da memur maaşlarında azalma olmasının önüne geçileceğini ifade ediyor.

İŞ KAZASININ KAPSAMI GENİŞLİYOR

Sigortalının iş yerine gidiş-gelişi sırasında meydana gelen kazalar iş kazası kapsamına alınıyor.

Kendi nam ve hesabına çalışanlar iş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamına alınırken, kamu görevlilerinin görev malullükleri, bazı istisnalar dışında iş kazası sigorta kolunun kapsamında değerlendirilecek.

ÖLÜM AYLIĞI ŞARTLARI KOLAYLAŞIYOR

01 Ocak 2007'den itibaren ölüm aylığı bağlanabilmesi için aranan prim ödeme gün sayısı bütün sigortalılar için 900 gün olacak.

Mevcut düzenlemede, SSK'lıların, toplam 1800 gün veya en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi ödemiş olmaları, Bağ-Kur'luların en az 5 tam yıl sigorta primi ödemiş olmaları, Emekli Sandığı mensuplarının 10 yıl fiili hizmete bulunmaları şartı aranıyordu.

EVLENME (ÇEYİZ) YARDIMINDAKİ AYRIM KALKIYOR

Evlenmeleri nedeniyle aylıkları kesilmesi gereken eş veya çocukların (kız ve erkek), evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerin bir yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenecek.

Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde boşanması halinde, bir yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık alma hakkı ortadan kalkacak.

CENAZE ÖDENEĞİ ASGARİ ÜCRETİN 3 KATI

İş kazası ve meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı alanlarla, kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirmiş olup da ölen sigortalıların hak sahiplerine, asgari ücretin 3 katı tutarında cenaze ödeneği verilecek.