Son teknoloji: Tamir! Parçaları kendimiz değiştireceğiz cihazların ömrünü uzatacağız

Teknolojik atıklar her türlü geri dönüşüme rağmen yaşadığımız gezegen için çok ciddi bir sorun olmayı sürdürüyor. Çöpe gidenler ve atıl durumda kalan ürünler kaçmış bir potansiyel olarak görülüyor. Bu bağlamda elektronik ürünlerin üretiminde kullanılan sınırlı kaynakları korumak adına neler yapabileceğini düşünen özel şirketler ve kurumlar, son dönemde özellikle uzun vadeli kullanılabilirliği odak noktaya alıyor. Atıkları olabildiğince azaltmak ve ürün ömürlerini uzatmak adına oldukça önemli somut adımlar da atılıyor. Örneğin Avrupa Birliği, Avrupa’da satılacak telefonlar ve diğer birçok elektronik ürün için çok ses getiren bir ortak şarj portu zorunluluğu getirdi. Avrupa’da satılacak Apple’ın iPhone’ları dahil birçok yeni nesil elektronik üründe 2024 itibarıyla artık USB-C portu standart olacak. Avrupa Birliği bu adımıyla kişilerin tek bir şarj cihazı ile her ürünü şarj edebilmesini hedefliyor, bu sayede aşırı şarj cihazı üretimi ile bir süre sonra çöpe çıkan şarj cihazlarının ortadan kaldırılması hedefleniyor.

‘KENDİN YAP’ DÖNEMİ

Avrupa Birliği sadece bununla da yetinmiyor. Avrupa’da satılacak elektronik ürünlerdeki batarya kullanımı ve yönteminin değiştirilmesi de isteniyor ve bu konuda resmi adımlar atılıyor. Alınan kararlar doğrultusunda 2027 yılı itibarıyla Avrupa’da satışa sunulacak ürünlerin bataryaları, kullanıcı tarafından rahatlıkla değiştirilebilir yapıda olacak. Burada eski cep telefonu dönemindeki gibi arka kapağı açıp herhangi bir alet kullanmadan batarya değişiminden bahsedilmiyor, sadece batarya değişiminin kullanıcı tarafından kolaylıkla yapılması isteniyor. Bu isteniyor çünkü eskiyen bataryalar akıllı telefonlarda istenmeyen kapanmalara ve performans düşmesine yol açıyor. Tüketicilerin büyük bölümü, aşırı eski olmayan bir akıllı telefonun sadece batarya değişimi ile uzun yıllar kullanılabilecek performansa ulaşacağını bilmiyor. Bu adımıyla telefonların ömürlerini ciddi oranda uzatmak isteyen Avrupa Birliği, aynı zamanda telefonlardaki pillerin daha çevre dostu yapılmasını da hedefliyor.

DEĞİŞİM MAKİNELERİ

Elektronik ürünlerin sınırlı kaynakları korumak amacıyla uzun süre kullanımda kalması için son dönemde “kendin tamir et programları” da ciddi şekilde öne çıkıyor. Örneğin teknoloji devi Apple, kişilere şu an birçok ürünü için yedek parça sağlıyor, evde yapılabilmesi için parça değişim makineleri sağlıyor. Bu program sayesinde kişiler cihazlarını yenileyebiliyor ve ömrünü artırabiliyor. Şimdilik halen az sayıda ülkede olan bu altyapı hakkında Apple, “Dayanıklı, uzun ömürlü ve daha kolay onarılabilen ürünler tasarlayarak müşterilerin değerini yıllar boyunca koruyan ve uzun süre kullanabilecekleri ürünlere sahip olmasını sağlıyoruz” açıklamasını yapıyor.

MODÜLER TASARIM

Bu süreci Güney Kore merkezli dev teknoloji firması Samsung da destekliyor, ürünleri en başından modüler olarak tasarlayan isimlerin sayısı da sevindirici şekilde artıyor. Örneğin mevcut Nokia akıllı telefonları üreten Çinli HMD Global firması tamir konusunda otorite olmuş iFixit ile güzel bir ortaklık kurdu ve “G42” ile “G22” isimlerini verdiği iki farklı akıllı telefon hazırladı. Haziran ayının başında tanıtılan Nokia G42 için ekran, pil ve şarj bağlantı portu ile beraber onarım kılavuzları ve diğer bazı parçaları sunuluyor, modüler gövde sayesinde kişiler telefonu yenileyerek ömrünü artırabiliyor. Bu konuda adım atan telefon dışındaki başka alanlarda uzmanlaşmış isimler de bulunuyor. Örneğin kısa süre önce satışa sunulan Framework Laptop 16, normal bir masaüstü bilgisayar gibi parça değişimine izin veriyor, bu sayede alınan dizüstü hem özelleştirilebiliyor hem de bir sorun olduğunda rahatlıkla tamir edilebiliyor.

YENİLEME MERKEZLERİ

Hepsine ek olarak çevreye olumlu etki etmek adına kurulan yenileme merkezleri de gelecek için büyük önem arz ediyor. Türkiye’de de yasal olarak hizmet veren bu merkezler, daha ömrünü tam olarak tamamlamamış elektronik ürünleri tekrar kullanıma sokarak, elektronik atıkları azaltma sürecine, yani çevreye ciddi katkı sağlıyor. Kullanılmış teknolojik ürünlerin tekrar kullanıma kazandırılması sahip olduğumuz kaynakların sürdürülebilirliği açısından oldukça önemli görülüyor ve bu yenileme sürecinin ülke ekonomisine de katkısı oluyor. Ekonomiye tekrar kazandırılan ürünler sayesinde ithalat rakamlarında düşme sağlanabiliyor.

ÇEVRECİ YAKLAŞIM

Genel olarak elektronik atıkların yarattığı sorunları ortadan kaldırmak isteyen resmi kurumlar ve şirketler, bu alana önümüzdeki dönemde daha fazla önem verecekler. Küresel ısınma ile mücadele kapsamında çevreci üretim yapılması yanında çevreye zarar vermeyen ürünler hazırlamak da gelecek nesiller için çok büyük önem arz ediyor. Ürünlerini geri dönüştürülmüş parçalar ile üreten ve üretim sürecindeki enerjiyi yenilenebilir elektrik kullanarak sıfırlamak adına büyük yatırımlar yapan dev firmaları, umarım çevreye olan etkilerini her yıl daha az hale getiriler.