Son dakika... Bakan Pakdemirli'den önemli açıklamalar

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Su Şurası'nda, suya ilişkin geleceğe dönük atılacak adımları ve alınacak kararları değerlendireceklerini bildirdi.

Pakdemirli, Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'nda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde tanıtımı yapılan "1. Su Şurası"na ve gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

Dünya nüfusunun 10'da 1'inin içme suyuna erişemediğini belirten Pakdemirli, "Dünyanın 4'te 1'i de temiz suya erişemiyor. Tedbir alınmazsa 2030'da dünya nüfusunun yüzde 60'ına yetecek kadar su kaynağı var, 2050'de de dünyanın yarısının susuzlukla karşı karşıya kalma riski bulunuyor. Ülkemizde bu kadar büyük riskler yok ama dünya bu kadar büyük risklerle karşı karşıyayken bizim suyu ayrıca konuşmamız gerekiyor." dedi.

Pakdemirli, 2019'da Tarım Orman Şurası yapıldığını anımsatarak, tarım konusunun Türkiye'de futbol kadar konuşulan bir konu olduğunu, bu nedenle herkesin bir araya gelerek, ortak akılla konuşulmasını istediklerini söyledi.

Türkiye'nin son 4 aydır suyu konuştuğunu, bu konunun daha organize ele alınması ve iyi neticeler çıkarılması için Su Şurası'nın startının pazartesi günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde yapılan toplantıyla verildiğini anımsatan Pakdemirli, 7 ay boyunca bu konunun konuşulacağını ifade etti. Pakdemirli, "Su Şurası'nda, su konusunda geleceğe dönük hangi adımlar atılacak, bunların kararlarını alacağız." diye konuştu.

Şurada konuşulacak konulara değinen Pakdemirli, şu bilgileri verdi:

"Çok konu var ama suyun verimliliği, suyu nasıl yöneteceğimiz, suyun hukuku, arz güvenliği, atık suyu, suyun kaynakları, kalitesi ve miktarı, iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi, bunların uyumu, su kaynaklarının nasıl yönetileceği, bunların nasıl geliştirileceği konuşulacak. Suyun önemli bir kısmı tarımda kullanılıyor, tarımsal sulamayı, depolama tesisleri ile orman ve meteorolojiyi Su Şurası içinde konuşacağız."

"1926'DA ÇIKAN MEVZUAT 2021'E UYMUYOR"

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nden önce Su Kanunu ile ilgili önemli bir hazırlık yapıldığını vurgulayan Pakdemirli, bu konunun taraflarca da ciddi bir şekilde yoğrulan, ellerinde hazır bir tasarı olduğunu dile getirdi.

Pakdemirli, bu tasarıyı, kamuoyunda yeterince konuşulmadan geçirilmemesi için "Evet bu tasarı var, iyi bir çalışmadır ama Su Şurası'nda bu hukukun üzerinde tekrar konuşalım" dediklerini ve Şuradan çıkacak neticelerle Su Kanunu çıkarılmasının hedeflendiğini anlattı.

1926'da çıkarılan mevzuatın 2021'e uymadığını belirten Pakdemirli, bu konuda değişiklik yapılması gerektiğini bildirdi.

Pakdemirli, su üzerinde artan baskı olduğuna dikkati çekerek, 1926'daki suyla ilgili beklentiler ve geleceğe yönelik projeksiyonlar ile 2021'dekilerin de birbirine uymadığını, hukukun ve mevzuatın su alanında geliştirilmesi gerektiğini ifade etti.

Şu anda Türkiye'de suyun birden çok sahibinin bulunduğuna işaret eden Pakdemirli, şöyle konuştu:

"Su Kanunu, suyun sahibinin kim olacağını, bunu kimin koordine edeceğini, suyun kalitesini, tahsisini hangi kurumların kararlaştıracağını, Türkiye'de havza bazında suların nasıl yönetileceğini, mümkünse tek elden yönetiminin nasıl olacağını ortaya koyacak. Kanun, yetki çatışmalarını ortadan kaldırarak, kayıp-kaçağın önlenmesini de sağlayacak. Kanunları amaç olarak görmemek lazım, bunlar sizin amaçlarınıza hizmet eden araçlardır ama kanunların bugünkü ihtiyaçlara cevap verecek durumda değillerse mutlaka değiştirilmesi gerekir. Su Şurası'ndan çıkacak neticelerle Su Kanunu çıkarmayı hedefliyoruz. Kanunla suyun tahsisi ve yönetimine ilişkin konular belirlenecek."

"BİZ, SU FAKİRİ BİR ÜLKE DEĞİLİZ AMA SU STRESİ YAŞAYAN BİR ÜLKEYİZ"

Pakdemirli, Türkiye'nin su durumuna ilişkin de bilgi verdi. "Biz, su fakiri bir ülke değiliz ama su stresi yaşayan bir ülkeyiz. İleride iklimsel değişikliklerle beraber su fakiri olmaya da aday bir ülkeyiz." diyen Pakdemirli, Türkiye'de 25 nehir havzasının bulunduğunu, bunların hepsinde teknik olarak biriken 110 milyar metreküp su olduğunu söyledi.

Pakdemirli, Türkiye'nin su ihtiyacının iki yıllık toplamının barajlarda biriktirildiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:

"Tüm tesislerimizi, her şeyi devreye alsak, ülkeye düşen, nehirlerde akan suyun en fazla yüzde 50'sini kullanabiliyor olacağız. Aslında önümüzde çok büyük yatırım hamlesi var. Yani şu anda dünyada stres çeken ülkeler arasında 41'inci sıradayız. Durumumuz kötü değil ancak dünya ortalamasının altında yağış alıyoruz. 574 milimetre, dünya yıllık yağış ortalamasının altındadır. Suyun da aynı zamanda dörtte üçü tarıma, dörtte biri ev ve sanayi kullanımına gidiyor."
Türkiye'nin elindeki potansiyelini daha iyi değerlendirmek için çalıştıklarını vurgulayan Pakdemirli, bu nedenle depolama ve diğer tesislere büyük yatırımlar yapıldığını ve yapılmaya devam edildiğini bildirdi.

"ANKARA'DA DA SU SIKINTISI YAŞAYACAĞIMIZI DÜŞÜNMÜYORUM"

Pakdemirli, Türkiye genelindeki içme suyu barajlarının doluluk oranlarına ilişkin de şu bilgileri verdi:

"İçme suyu barajlarında 31 Mart 2020'de yüzde 58 doluluk varmış, şu an yüzde 52 doluluk bulunuyor yani yüzde 10 geriden geliyoruz. Sulama barajlarında geçen yıl 31 Mart'ta yüzde 51 doluluk varmış, bugün yüzde 43 doluluk var. Enerji barajlarında geçen yıl yüzde 48 doluluk varken, şu anda yüzde 41 doluluktayız. Ankara'daki barajların geçen yıl bugün itibarıyla doluluğu yüzde 23 iken bugün yüzde 12 yani 4,5 ay gözüküyor şu anda. İstanbul'un yüzde 65 doluluğu vardı geçen sene bugün, şu anda yüzde 72 doluluğumuz var, 7,5 ay gözüküyor. İzmir'in geçen yıl yüzde 73 doluluğu vardı, şu anda yüzde 76. Geçen yıla göre İstanbul ve İzmir daha iyi durumda, Ankara daha geriden geliyor. Yağış rejimine baktığımız zaman zaten İstanbul ve İzmir'in Ege'nin ve Marmara'nın yağışlarını topladığını, hala İç Anadolu'nun geriden geldiğini görüyoruz. Ankara'da henüz açılışını yapmadığımız ama devreye aldığımız Gerede İletim Tüneli'miz var. Oradan senede 360 milyon metreküp su geliyor. Ankara'nın yıllık ihtiyacı 400 milyon metreküp civarındadır. Oradan gelen akışla beraber, karın da yağdığını dikkate aldığımızda akışın düzene girmesiyle Ankara'da sıkıntı yaşayacağımızı düşünmüyorum. Çünkü diğer havzalardan su taşımaya başladık, Gerede hattı çalışıyor, Ankara'nın da bir sıkıntısı olmayacak."

Herhangi bir şehirde su sıkıntı yaşanması durumunda, belediye başkanlarının kendileriyle görüşmeye geldiklerini belirten Pakdemirli, kritik dönemlerde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı'nın da geldiğini ve görüşüldüğünü, hesaplarının yapıldığını, bu dönemde hiç yağış alınmasa bile ekim-kasıma kadar idare edecek suyun olduğuna dair karşılıklı mutabakata varıldığını kaydetti.

Su konusunda kayıp kaçak oranlarının ve alınacak tedbirlerin sorulması üzerine Pakdemirli, Türkiye'nin nüfusun yaklaşık yüzde 99'una ulaşan temiz içme suyu iletim hattına sahip olduğunu söyledi.

Pakdemirli, 2007'den sonra Devlet Su İşlerinin (DSİ) nüfusu 100 bin altındaki belediyelere de hizmet vermeye başladığına dikkati çekerek, bu tarihten sonra ciddi bir yatırım hamlesiyle belediyelere içme suyu sağlandığın ifade etti.

Belediyelerin su ile ilgili bütün problemlerini DSİ'ye ilettiklerinin altını çizen Pakdemirli, şöyle konuştu:

"Biz de belediyelere kayıp kaçak oranını soruyoruz. Diyelim yüzde 40. Biz de o zaman 'git, şebekeni tamir et, sonra biz sana ek yatırım yapalım' diyoruz. Suyun bir damlasını zayi etmeden şehrin girişine kadar götürüyorsunuz. Yüzde 35-40 kayıp kaçak olması, suyun üçte birinin toprağın altına gömülmesi demek oluyor. Kısıtlı miktarda elde ettiğimiz suyun doğru şekilde vatandaşa ulaştırılmaması son derece üzücü. Son dönemde bu konuda sağlam bir duruş gösterdiğimizden dolayı belediyelerimiz de kayıp kaçak oranını düşürmek için ciddi bir çaba içerisinde."

Pakdemirli, şu an kayıp kaçak oranının ortalama yüzde 37 olduğuna işaret ederek, "Belediyelerin kayıp kaçak oranlarını 2020'e kadar yüzde 30, 2028'e kadar da 25'e indirme hedefleri var. Bu hedefleri tutturamayan belediyelere kurumsal olarak bakış açımız 'su yok'. Önce tamir ve yenilemeleri yapacaklar." dedi.

"CUMHURİYET TARİHİNİN 2 KATI BARAJ YAPILDI"

Pakdemirli, tarım ve sanayi de suyun verimli kullanılması için yapılan çalışmalara da değinerek, şunları kaydetti:

"Sulama alanında son 20 yılda 255 milyar liralık yatırım yaptık. Yaklaşık 7 bin tesis ve 600 baraj yaptık. Cumhuriyet tarihinde AK Parti iktidara gelene kadar 276 baraj yapılmış. Yani Cumhuriyet tarihinin 2 katı baraj yapıldı. 45 milyar metreküp su depolama yapılabiliyor, bu da Türkiye'nin yıllık ihtiyacının yüzde 10 eksiği kadar oluyor."

"ATIK SUYUN TARIMDA KULLANILABİLMESİ İÇİN GİDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ BİR YOL VAR"

Pakdemirli, büyükşehirlere su temini noktasında yaşanan sorunların önüne geçmek için alınacak tedbirlerin sorulması üzerine, "Suyu bir şekilde arıtıyor olmamız lazım. Bir şekilde suyu arıtarak kullanmanın yolunu bulmamız lazım. Atık suyu nereye kadar arıtacağımıza karar verecek olan belediyelerin kendi şebeke ekonomileri. Bence atık suyun tarımda kullanılabilmesi için gidilmesi gereken önemli bir yol var, bu mesafenin mutlaka alınması lazım. Bu konuda biz belediyelerimize destek veriyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Tüm belediyelerin ihtiyaçlarını 10 yıllık planlar şeklinde çalıştıklarına işaret eden Pakdemirli, bu kapsamda yapılan çalışmaları anlattı.

"SON 10 YILIN EN SICAK DÖNEMİNİ YAŞIYORUZ"

Pakdemirli, iklim değişikliğinin doğal olarak Türkiye'yi de etkilediğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:

"Son 10 yılın en sıcak dönemini yaşıyoruz. 2020'de meteorolojik bir kuraklık yaşadık. 2021'de de yaşadığımızın aslında adı budur. Akdeniz kuşağındayız, meteorolojik ve tarımsal kuraklık riskinin her zaman yüksek olduğu bölgedeyiz. İklim değişikliği ile ilgili yaptığımız projeksiyonlara göre, Fırat, Dicle ve Konya havzalarında su önümüzdeki 80 yılda yetmemeye başlayacak. Doğu Karadeniz ve Çoruh havzası dediğimiz kuzeydoğuda su fazlası olacak. Susurluk,
Kuzey Ege, Batı Akdeniz, Batı Karadeniz, Yeşilırmak, Antalya, Aras ve Van Gölü havzalarında su miktarı yeterli olacak."

Türkiye'nin şu an normale göre yüzde 20, önceki yıla göre de yüzde 16 daha az yağış aldığına işaret eden Pakdemirli, "Sürekli olarak daha az yağış alacak bir ülkeyiz diye hazırlığımızı yapmamız lazım. Tarımda suyun verimli kullanılması konusunda çok büyük gayretlerimiz var. Kapalı sistem sulamalarına yüzde 50 hibe veriyoruz. Sulama yatırımlarında artık kanal ve açık sistem yapmıyoruz." ifadelerini kullandı.

Taşkınlara ilişkin yapılan çalışmalara ve alınan önlemlere yönelik bilgi veren Pakdemirli, yaşanan her türlü taşkın felaketi sonucunda hemen bölgede bulunmaya ve bire birde yaşananları görmeye önem verdiklerini söyledi.

Pakdemirli, dere yataklarına ev yapma konusunda özellikle Karadeniz'de büyük yönelim olduğuna işaret ederek, "Bu da çok tehlikeli. O bölgede 120 bin dere var. Biz büyük 'master' planlar yaptık, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın emriyle bu konuda yatırımlarımızı hızlandırdık." ifadesini kullandı.
Taşkın koruma çalışmalarının ve alınan önemlerin kesin güvenlik sağlaması gibi bir garantinin söz konusu olmadığını vurgulayan Pakdemirli, "Bu konuda vatandaşların tedbir alması ve dere yataklarına ev yapmaması çok önemli. Biz 18 yılda 5 bin 100 taşkın koruma tesisi yaptık, yapmaya da devam ediyoruz." diye konuştu.

Pakdemirli, kendisinin de taşkın sonucu yakınını kaybedenlerden biri olduğuna dikkati çekerek, evlerine yakın dere yatağında meydana gelen taşkın nedeniyle ablasının araç içinde sulara kapılarak hayatını kaybettiğini anlattı.

Bu konularda tedbirin elden bırakılmaması gerektiğini yineleyen Pakdemirli, "Ablamı kaybettiğim gün ilk yorumum 'acaba bu dereyle ilgili belediye bir şey yapabilir miydi?' oldu. Sonra düşündüm 'Biz niye tedbir almadık?' Tedbir alması gereken bizdik, o saatlerde dışarıda olunmamalıydı." dedi.

Pakdemirli, Giresun'da yaşanan felakette de anlık olarak bölgeye intikal ettiklerini belirterek, orada da yapılan çalışmalarda dere yataklarının yönünün değiştirildiğini ve bu noktalara yerleşim yerleri kurulduğunu tespit ettiklerini dile getirdi.

Bunun sonucu olarak şehir merkezinde taşkın yaşandığını ve molozların caddeleri kapladığını anlatan Pakdemirli, "Biz 30'un üzerinde iş makinasını çarşının içine soktuk ve bir haftaya yakın sürede 120 bin ton moloz kaldırdık. O süreçte 700 kilometre köy yolu da yaptık." ifadelerini kullandı.

"2023'E KADAR 150 YER ALTI BARAJINI TAMAMLAMIŞ OLACAĞIZ"

Sulama alanlarına yönelik de bilgiler veren Pakdemirli, şöyle devam etti:

"Son 3 yılda 72 baraj, toplam 973 tesis yaptık. 2 milyon dekarın üzerinde alanı sulamaya açtık. Bunun 1,6 milyar liraya yakın ekonomiye katkısı var. Aşağı yukarı 200 bine yakın kişiye istihdam katkısı var. İnşallah Yusufeli Barajı'nda da bir aksilik olmazsa bu yıl sonunda su tutmaya başlayacağız. Gövde imalatlarımızı nisanda, türbin montajlarını da ağustosta bitirebileceğimizi düşünüyorum. 2022'de de enerji üretmeye başlayabiliriz. Buradan yıllık 220 milyon dolarlık bir getiri olacak."

Pakdemirli, yer altı barajlarının Türkiye'de pek kullanılmamakla beraber kurak ülkelerde çok yaygın olduğunu, bu sistemle yer altı su seviyelerinin artırılacağını söyledi.

DSİ'nin yer altı barajlarına ilişkin geçmişte çalışma yaptığı ve konuya yabancı olmadığını ifade eden Pakdemirli, "Belli bir zaman içinde bizim yer altında su depolamamız lazım. Birinci sebebi, çünkü buharlaşma yok. İkincisi, köylüyü yerinden etmiyorsun, tarlasını elinden almıyorsun, kamulaştırma giderin yok ve en önemlisi senelerce suyu muhafaza edebiliyorsun. 26 yer altı barajı bitti. 2021 sonuna kadar 50 yer altı barajı bitecek. 2023'e kadar 150 yer altı barajını tamamlamış olacağız. Yer altı barajlarının yeni bir konu olduğunu ve Türkiye'nin bu konuya ilgisinin arttığını, Su Şurası'nda da önemli bir başlık olabileceğini söyleyebilirim." diye konuştu.

"TOPLULAŞTIRMAYI YAKLAŞIK 60 MİLYON DEKARA ÇIKARACAĞIZ"

Pakdemirli, bu yılı su ve sulama yatırımlarında hamle yılı ilan ettiklerine dikkati çekerek şunları kaydetti:

"Cumhurbaşkanımızın büyük desteğiyle hiçbir bakanlık yatırım bütçesini yüzde 10, yüzde 20'den fazla artıramazken biz 2,4 kat artışla 15,3 milyar liraya çıkardık. 2021 yılında 51 baraj bitirme hedefimiz var ve toplam 382 tesisi hizmete alacağız. 2021'in sonunda da depolama kapasitemizi 180 milyar metreküpe,  sulamaya açılan alanı 69 milyon dekara, toplulaştırmayı yaklaşık 60 milyon dekara çıkaracağız ve içme suyu miktarımızı da neredeyse 5 milyar metreküpe ulaştıracağız."

Pakdemirli, toplulaştırmaya uygun alan büyüklüğünün 143 milyon dekar olduğunu, 2023 hedeflerinin 85 milyon dekar arazide toplulaştırma faaliyetlerini bitirmek olduğunu bildirdi.