Son dakika... Bakan Dönmez: Doğal gaz pazarı için en ekonomik yol Türkiye'dir
Güncelleme Tarihi:
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, CNN TÜRK'te Hakan Çelik'in sorularını yanıtladı. Doğal gaz pazarı için 'Pazarlara gidecek en kısa ve ekonomik yol Türkiye'den geçiyor.' diyen Bakan Dönmez, Akkuyu Nükleer Santrali'yle ilgili de projede gecikmenin olmayacağını belirtti. Akaryakıt fiyatlarındaki artışa da değinen Dönmez, "Fiyatlar dünyada anormal şekilde arttı. Son haftalardaki artışın nedeni Rusya-Ukrayna arasındaki savaş. Batılı ülkelerin Rusya’ya aldığı yaptırım kararları var. En düşük seviyede vatandaşa yansıtma gayretindeyiz" dedi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'in açıklamalarından notlar;
* Yılbaşından sonra bereketli geçiyor. Marmara'nın kuzeyinde kısmen güneyinde yoğun kar yağışı olan bölgelerde 5 elektrik dağıtım bölgemiz var. TEİAŞ var orada 4621 personel 7-24 hazır. Anında müdahale etmek üzere...
* Arıza bakım birimleri yoğundur. Operasyonel olarak günün koşullarına uygun hale getiriyoruz. Bir kesinti olmaması için önlemleri aldık, almaya devam ediyoruz.
* (İsrail'le işbirliği hakkında) Uzunca bir aradan sonra 14 yıl aradan sonra ilk kez üst düzey temas sağlandı. Dışişleri ve Enerji Bakanımız gidecektir dedi Cumhurbaşkanımız. Herhalde nisan gibi olur.
"EN EKONOMİK YOL TÜRKİYE"
* Doğu Akdeniz'de keşfedilen gazların tedarikiyle alakalı teknik temaslarımız olmuştu. Onlar da çalışmaları takip ediyor. Sadece İsrail değil, Mısır da keşif yaptı. İki ülke fiilen üretime başladı. Pazarlara gidecek en kısa ve ekonomik yol Türkiye'den geçiyor.
* Gazın pazara gittiğinde rekabetçi de olması lazım. En ekonomik yol Türkiye. Kazan kazan modeliyle en seri en ekonomik bu gazın Türkiye'ye ardından yurt dışından gönderilmesi görüşülüyor.
* Tarafların menfaatlerinin uyuşmasıyla alakalı bir hadise. 500-600 km'lik bir hat gerekiyor. İsmet olsaydı daha büyük bir hatta ihtiyaç vardı. Belki ileride ilave boru hatları gerekebilir.
* SWAP mekanizmaları var. Bunlar da kullanılabilir. 10 birim alırsanız illa yurtdışına çıkması gerekmez, bunlar da görüşülebilir. Bakalım zaman gösterecek.
* (Avrupa'nın Rus gazı kararı hakkında) Avrupa'nın Rus gazına bağımlılığı yüzde 40 civarında. Petrol gibi tankere yükledim getireyim de yok. Boru hatlarıyla teslim alıyor ve kullanıyoruz. Biraz süreye ihtiyaç duyan süreçlerdir. Henüz daha AB netleştirmedi. Rusya'ya bağımlılığı azaltmak istiyoruz dedi.
* Bizde de aşağı yukarı aynı... Yüzde 40 civarında. Yüzde 35-45 arasında. Ama petrol yüzde 25.
"BİZİ ETKİLEMEYECEĞİNİ ÖNGÖRÜYORUZ"
* (Enerji konusunda risk var mı?) Biz yaptırımların tarafı olmak istemiyoruz diye Cumhurbaşkanımız da açıkladı. Diplomasi tarafında olduğumuzu ifade etmiştik.
* Gaz konusunda sıkıntı yaşamadığımızı görüyoruz. Türkiye ilk doğal gazı Sovyetlerden almıştı. Rahmetli Özal zamanında... Bakü hattından alıyorduk. 2 sene önce Türk Akımı bitti.
* Doğrudan Tekirdağ Kıyıköy'den gazı alır hale geldik. Geçmişte Ukrayna üzerinden geçen hatta hatla alakalı sıkıntılar vardı. Bugün itibariyle iki senedir teknik anlamda sorun yaşamıyoruz. Bizi etkilemeyeceğini öngörüyoruz.
"AKKUYU NÜKLEER PROJESİNDE GECİKME OLMAYACAK"
* (Akkuyu Nükleer Santrali hakkında) Burada Rosatom fiilen yapımcı, klasik yüklenici değil. Yatırım taahhütleri var. İlkini 2023'te sonrasında diğer ünitelerini de hayata geçireceğiz.
* Bir gecikme yok. Bu sıfır bir ihtimal değil ama netleşmiş değil. Akkuyu'da 4 reaktör, aslında 4 santral demektir. Bizim Japonlarla oturup konuştuğumuz bir proje vardı. Fiyatlarla ilgili anlaşamayınca sonlandırmıştık.
* Türkiye'nin iklim değişikliğiyle birlikte sadece yenilenebilir yatırımlarla sadece ihtiyaçları karşılama durumu yok. Nükleer güç santralleri Türkiye'nin Avrupa'nın ABD'nin Asya'nın gündeminde olmaya devam edecektir.
* Araziye ilişkin izinlerin alınması, zemin etütlerinin yapılması... Bunlar büyük projeler. Bir taraftan bunları götürüyoruz. Hangi ülkeyle götüreceğiz henüz karar vermedik.
Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu: Rusya bu direnişi beklemiyordu* Elektriğin sadece yüzde 50'sini biz alacağız diğer kısımda yatırımcı firma serbest piyasaya satacak. Kalan sürede kazancın yüzde 20'sini biz alacağız. 15 yıllık dönemde tartışılabilir ancak ekonomik olduğunu görüyoruz.
* Bu tip yüksek güvenlikli tesislerin yatırım maliyetleri bir miktar yüksektir. Bunlar son derece düzenli kesintisiz elektrik üreten tesislerdir.
"DOĞAL GAZ DESTEĞİ 4 MİLYON HANEYE ÇIKACAK"
* (Doğal gaz destekleri hakkında) Başvuruları almaya başladık. Martın ikinci yarısından itibaren ödemelere başlayacağız. Elektrikte bunu yapıyorduk. 2 milyon ailemiz faydalanıyordu.
* Her yerde doğal gaz olmayabilir, kömür desteği de devam edecek. Kömür yardımından yararlanmak isteyen devam edecek. İlçelere bağlı Sosyal Yardımlaşma Vakıflarımız var.
* Oradaki vakıf zaten değerlendiriyor. Teknik çalışma sonrasında bu yardımdan istifade edecekler. 3-4 milyona çıkacak gazda da... Elektrikte de 2'den 4 milyona çıktı.
* 450 lira ile 1150 lira arasında destek sağlanacak. Isınma her illerde aynı değil. Güney bölgelerle diğer bölgelerde ısınma süreci sonuçta aynı değil.
* Pandemi döneminde enerjide anormal fiyatlarla yüzleştik. Ukrayna kriziyle beraber de 1500-1600 dolar doğal gazın fiyatı. Tüm dünya bundan etkileniyor. Tabii ki Türkiye de bundan etkileniyor. LNG uluslararası gaz endekslerine göre belirleniyor. Ümit ederiz ki kısa süreli olur.
"KARADENİZ DOĞAL GAZI 2023'TE SİSTEME BAĞLANACAK"
* (4. sondaj gemisi hakkında) Elimizde 3 adet Fatih, Yavuz ve Kanuni gemilerimiz var. 6. nesil gemiler. Yeni teknolojiler anlamında söylüyorum.
* Biz onları aldık güncelledik. Yeni teknoloji haline getirdik. Bu yeni gemi ise en son teknoloji. Büyüklük anlamında çok farklılık yok. Şu anda henüz o gemiyle alakalı görüntü gelmemiş olabilir.
* Güney Kore'den aldık. Birbirine özellikleri açısından yakın olmasının daha iyi. Ekibimizin kullanma kabiliyeti gelişir hem de yedek parça açısından rahat edersiniz.
* Yeni gemi tamamen tam bağımsız bir çift kule. Mavi vatan diye isimlendirdiğimiz sularımızda çalışmaya hazır. Bu gemimizin de nerede faaliyet göstereceğine gelince bakacağız.
* Karadeniz gazı için döşenecek borular Filyos'a geldi. Karadeniz doğal gazı 2023'te sisteme bağlanacak. Martta diyebiliriz. O gazı sisteme bağlamış olacağız.
* (Enerji maliyetleri-fiyatları hakkında) Kömürün tonu 50 dolardan 400 doların üstüne çıktı. Elektrik üretimimizin yarısı ithal kaynaklara bağlı. Artan maliyetler elektrik üretim maliyetlerini arttırdı.
* Geçen yıl tamamını yansıtmadı Hükümetimiz. Doğrudan dolaylı desteklerle 165 milyar liralık destek sağladı. Fiyat artışları devam ediyor. Doğal gazın yüzde 99'unu ithal ediyoruz. Petrolün yüzde 92'sini ithal ediyoruz. Kömürün yarısını ithal ediyoruz.
* Elektrikte 2952 TL destek sağlanıyor. 3024 vatandaş ödüyor. Destek verilemese 5976 TL ödeme yapmak zorunda kalır. Doğal gazda da 2700 fatura geliyorsa 10 bin liralık kısmını Hükümetimiz karşılıyor demektir.
* (Fiyatların belirlenmesi hakkında) Kamuoyunda elektrik dağıtım şirketlerinin faturaları belirlediğine dair algı var ama durum öyle değil. Elektrik nihai tüketicilere kadar ulaştırılıyor. Aslında nakliyecilik yapıyor.
* Maliyetle alakalı değil. Sadece nakliye bedelidir. Burada elektrik üretim bedellerinin artması söz konusu. Elektrik borsası var. Arzınız kısıtlı olursa yükselir.
* Arz talep dengesi söz konusu. Fiyat artışlarının keyfi olması söz konusu değil. EPDK bu tarifeleri belirliyor.
* Yüzde 2,38 üzerinde kar marjı söz konusu değil. 1808 tane lisanslı elektrik üretim tesisi var. 100 bin megavat kadar kurulu gücümüz var. Dağıtım şirketlerine veriyoruz. Onlar da kapı kapı getiriyor.
"ESNAFIMIZ ELEKTRİKTE İNDİRİMİ NİSANDA HİSSEDECEK"
* (Esnaf indirimi) 1 Mart'ta başladı. Talepleri değerlendirdik. Biz de talepleri aldık, değerlendirdik. Küçük işletmeler esnaf 30 kw/s baz alındı. Esnaf odalarımızın başkanlarıyla görüştük. Bizim de elimizde veri vardı.
* Yüzde 75-80 oranında 1. kademeden yararlanmış olacak. 2 kademe arasında yüzde 25 fark var. Yüzde 25 ucuz olacak. 1000 liraysa 750 lira olacak. Şubattan gelen tüketimler yansımaz ama nisan itibariyle daha rahat görürler.
* STK, cemevi olanlar dernek veya vakıf olduğuna ya da cemevi olduğuna dair yazı getirmeleri gerekiyor. Cemevleri için de Kaymakamlıklardan yazı getirmeleri gerekiyor. Yüzde 50'ye yakın indirim söz konusu.
* (Kademeli hakkında) Doğal gazda belki illerin ısınma ihtiyacına karşı farklı kademeler belirlenebilir. Bu yaza girmeden belirleriz.
* (Depolama hakkında) Biri Silivri'de. Kapasite çalışmalarını yerinde inceledik. Silivri Marmara Denizi'nde denizin altında depo yapıyoruz. 3.2 milyar metreküp, yüzde 50 civarında artışla 4.6 metreküp kapasiteye ulaşacağız. Çalışmalar daha önceden başlamıştı. Devam ediyor.
* Diğeri ise Tuz Gölü 1.2 milyar metreküpten 5 milyar metreküpe çıkaracak. Her ikisi bitince 10 milyara çıkaracağız. Yüzde 15-20'si arasında tüketimimizin...
"DÜNYADA HAM PETROL FİYATLARI ANORMAL ARTTI"
* (Akaryakıt hakkında) Anormal fiyat artışı oldu. 40 dolardan 120-130 dolarlara çıktı. Son haftalarda artışın nedeni Rusya-Ukrayna arasındaki savaş. Batılı ülkelerin Rusya’ya aldığı yaptırım kararları var. En düşük seviyede vatandaşa yansıtma gayretindeyiz. En çok ihraç eden ülkeler. Kısıtlı malın fiyatı yükselir.
* Biz de fiyatların makul olmadığını görüyoruz. Yüzde 92'sini ithal ettiğimiz üründe en düşük seviyede yansıtmaya çalışıyoruz. Umut ediyoruz ki makul seviyeye iner.
"ZEYTİN AĞAÇLARI KONUSUNU BİR KESİM ÇARPITIYOR"
* (Zeytin ağaçları hakkında) Bu konu bir kesim tarafından çarpıtılıyor. Pilot uygulamalar gösteriyor ki bu taşıma işlemi başarılı oluyor. Vatandaşlar endişelenmesin. Şeffaf bir şekilde yapacağız. Biz zeytin düşmanı değiliz. Zeytin varlığı Hükümetimiz döneminde 2 katına çıktı. Tüm maden alanlarını kapsamıyor. Sadece elektrik üretim santralleri.
* Bunlara zamanında ruhsat kesilmiş. Taşınması dışında başka alternatif var mı bakılacak. Tarım ve Orman Bakanlığı denetiminde olacak. Kesme kesinlikle yok, taşıma yapılacak.
* Söküyorsunuz uygun şekilde. Mevcut alanlar için... Yeni alanlar söz konusu değil. Bu taşıma işlemi başarılı şekilde yapılıyor. Belediyelerimizde bile zarar görmeden yapılıyor. Tutmayan ağaçların yerine 5 tane dikiyoruz.
* Çevre hepimizin çevreyi korumak gibi bir misyonumuz var. İklim değişikliğiyle nasıl mücadele ederiz biz de bunlara çalışıyoruz. Hidrojen neden önemli gelecekte... Isınmada kömür ve doğal gaz kullanıyoruz. Daha temiz yakıt olabilir mi konusu var. Hidrojen buna aday. Konya'da hidrojen araştırma merkezi kurduk.