Sokağın enflasyonu da yüzde 40'ın altına indi

Yıllık enflasyon son 13 yılın en düşük seviyesinde

Enflasyon, 2000 yılını toptan eşya fiyatlarıyla yüzde 37.2, tüketici fiyatlarıyla yüzde 39 düzeyinde tamamladı. Aralık ayında, toptan eşya fiyatları yüzde 1.9, tüketici fiyatları yüzde 2.5 oranında arttarken, yıllık enflasyon son 13 yılın en düşük seviyesine geriledi.

DEVLET İstatistik Enstitüsü (DİE), 2000 yılı Aralık ayında, bir önceki aya göre toptan eşya fiyatlarının yüzde 1.9, tüketici fiyatlarının yüzde 2.5 oranında arttığını açıkladı. 2000 yılı enflasyonu ise toptan eşyada yüzde 32.7, tüketici fiyatlarında yüzde 39 olarak belirlendi. Böylece, yıllık enflasyon hem toptan hem tüketici fiyatlarıyla 1987 yılından sonraki en düşük düzeyine geriledi. Yıllık bazda toptan eşya fiyatları kasım ayında yüzde 40'ın altına düşerken, aralık ayında da tüketici fiyat artış oranı yüzde 40'ın altına gerilemiş oldu. 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon ise toptan eşyada yüzde 51.4, tüketici fiyatlarında yüzde 54.9 olarak hesaplandı.

1999 yılının aralık ayında aylık enflasyon toptanda 6.8, tüketicide yüzde 5.9 olurken, yine 1999 yılında yıllık enflasyon toptanda yüzde 62.9, tüketicide ise yüzde 68.8 olarak gerçekleşmişti. Böylece, 1999-2000 yılı fiyat artışları karşılaştırıldığında, tüketici fiyatlarında yıllık enflasyon yüzde 29.8, toptan eşya fiyatlarında ise yüzde 30.2 oranında düşüş gösterdi. Önceki yılın Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, geçen yılın aynı ayında enflasyon toptan eşya fiyatlarında 4.9 puan, tüketici fiyatlarında 3.4 puan altında gerçekleşti.

Kasım ayında ise, bir önceki aya göre toptan eşya fiyatları yüzde 2.4, tüketici fiyatları yüzde 3.7 oranında artmıştı. Kasımda yıllık enflasyon toptan eşya fiyatlarında yüzde 39.1, tüketici fiyatlarında da yüzde 43.8 olarak gerçekleşmişti.

ZAMLAR ÖZEL SEKTÖRDEN

Toptan eşya fiyatlarında 2000 yılı Aralık ayında görülen yüzde 1.9'luk artışta, devletin payı 0.3, özel sektörün payı 1.6 puan oldu.

Bu arada çekirdek enflasyon olarak nitelenen imalat sanayiinde, özel sektördeki fiyat artışı yüzde 1.4 olarak hesaplandı. Söz konusu artış devlet sektöründe yüzde 0.9 olarak hesaplandı. Toptan eşyada Aralık ayında, sektörel bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 4.2 ile elektrik, gaz, su sektöründe gerçekleşti. Aralık'ta fiyatlar, tarım, ormancılık ve balıkçılıkta yüzde 3.4, madencilik ve taşocakçılığında yüzde 1.6, imalat sektöründe yüzde 1.2 oranında arttı. Aralık ayında fiyatların en fazla arttığı alt sektör ise yüzde 4.9ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, yüzde 4 ile mobilya imalatı olurken, bunları yüzde 3.6 ile de tarım, avcılık, yüzde 3.4 ile maden kömürü, linyit çıkarımı izledi. Geçen ay ormancılık, tomrukçulukta, tütün ürünleri imalatı, taşocakcılığı ve diğer madenler, büro makinaları imalatı, diğer ulaşım araçlarının imalatında ise fiyat değişmedi.

YILLIK ARTIŞLAR

Aralık ayı itibariyle son bir yıllık dönemde ise sektörel bazda en yüksek fiyat artışı, yüzde 46.1 ile madencilik sektöründe gerçekleşti. Yıllık enflasyon, tarım sektöründe yüzde 39.8, imalat sanayinde yüzde 29.4, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 37.4 oldu.

İTO ENFLASYONU

İstanbul Ticaret Odası'nın hesaplamalarına göre, Aralık ayında perakende fiyatlar yüzde 3.3, toptan fiyatlar yüzde 1.9 oranında arttı. 2000 yılı toplamında ise perakende fiyatlar yüzde 41.8, toptan fiyatlar yüzde 38.9'a geriledi. İstanbul Ücretliler Geçinme endeksi, 1999 Aralık ayında perakendede yüzde 5.4, yıllıkta ise yüzde 58.7 artış kaydetmişti.

Memura % 3.1 ek zam daha gerekiyor

BÜTÇE kanununa göre, hükümet maaş artışları ile gerçekleşen tüketici fiyatları artışı arasındaki farkı, 2000 yılı için yüzde 2'lik refah payı ile memur maaşlarına yansıtmak zorunda. Memur maaşlarına, enflasyon ve refah payı ile birlikte 2000 yılında yapılan artış kümülatif olarak yüzde 37.9'a ulaşmıştı. Dün açıklanan yıllık yüzde 39 oranındaki TÜFE artışı, memur maaşlarındaki bu artışın 1.1 puan üzerine çıktı. Buna göre, memur maaşlarında 2 puanlık refah payı ile birlikte yüzde 3.1 oranında yeni bir iyileştirme de gerekecek ve memurun 2000 yılında aldığı maaş artışı yüzde 41'e çıkacak. 2000 yılında memurlara yılbaşında yüzde 15, haziranda enflasyon farkı olarak yüzde 3.6, temmuz başında da ikinci yarıyıl için yüzde 10 olmak üzere toplam yüzde 31.1 oranında maaş zammı verildi. Ancak, tüketici fiyat artışının (TÜFE) kasım sonu itibariyle yüzde 35.7'ye ulaşarak, kümülatif memur maaş zammı oranını aştı. Aradaki farkın 2 puanlık refah payı da eklenerek maaşlara yansıtılması yoluyla aralık ayında memurlara yüzde 5.2 oranında bir ek zam yapılması kararlaştırıldı. Böylece memur maaşlarında kümülatif zam oranı yüzde 37.9'a ulaştı. Araya giren Bayram tatili dolayısıyla aralık ayındaki ek zamla oluşan maaş farkının ödenmesi bu aya sarktı. Yılbaşından geçerli yüzde 10'luk zam, aralık ayında yüzde 5.2'lik ek zamla oluşan ücretlere uygulandı.

Zam şampiyonu kuru soğan

GEÇEN yıl Aralık ayında en yüksek fiyat artışı, yüzde 14 ile armutta görüldü. Yıllık bazda ise fiyatı en azla artan ürün, yüzde 83.8 ile kuru soğan oldu. DİE'nin hesaplarına göre, 2000'de fiyatı en fazla artan ürünler şöyle:

Kuru soğan: Yüzde 83.8

Muz: Yüzde 80.4

Küçük jeton: Yüzde 70.5

Örgü yünü: Yüzde 66.6

2000 yılı aralık ayı zam

rekortmeni ürünler de şöyle:

Armut: Yüzde 14

Muz: Yüzde 11.7

Domates: Yüzde 10.8

Küçük jeton: Yüzde 10

Tüp: Yüzde 9.3

Dergi: Yüzde 8

Tereyağı: Yüzde 7.9

En pahalı il Diyarbakır

TÜRKİYE genelinde 2000 yılı Aralık ayında tüketici fiyatlarındaki ortalama artış yüzde 2.5 olurken, iller bazında en düşük artış yüzde 1.1 ile Samsun'da görüldü. Aylık bazda en az fiyat artışının yaşandığı Samsun'u yüzde 1.3 ile Ankara ve Kayseri, yüzde 1.4 İzmir, yüzde 1.5 ile Denizli, yüzde 1.6 ile Zonguldak ve Bursa izledi. Yıllık bazda en düşük fiyat artışı ise yüzde 36.6 ile Antalya'da kaydedildi. Aynı dönemde, fiyatların en fazla arttığı il ise yüzde 3.8 ile Diyarbakır oldu. Aralık ayı itibariyle son bir yılda tüketici fiyatlarında yüzde 36.6 ile en düşük artış Antalya'da görülürken, yüzde 37 ile Samsun, yüzde 37.1 ile Ankara, yüzde 37.3 ile de İzmir düşük enflasyonun yaşandığı diğer iller oldu. Yıllık fiyat artışlarının en yüksek gerçekleştiği il ise yüzde 47.6 ile Kocaeli olarak gerçek-leşti.

Repo yapan enflasyonu yendi

DİE'nin 2000 yılı enflasyon oranlarını açıklaması ile birlikte, yatırım araçlarının da 2000 yılı için enflasyondan arındırılılmış karneleri belli oldu. Yıllık 39 oranında gerçekleşen TÜFE artışı çıkarıldıktan sonra, yatırım araçları içinde enflasyonun üzerinde kazandıran sadece repo oldu. 2000 yılı boyunca haftalık repo yapanlar, yıl sonunda enflasyonun yüzde 13 üzerinde bir getiri sağlamayı başardılar. Aylık meduata yatırım yapanlar ise sadece yatırımlarını koruyabildi. Bunun yanısıra, enflasyon karşısında en büyük zarara borsa yatırımcısı uğradı. 2000 yılında borsaya yatırılan her bir milyar lira, yıl sonunda ortalama yüzde 55 gerileyerek, 450 milyon liraya geriledi.

Yatırım araçlarının

12 aylık net getirisi

Yatırım aracı Net getiri

Repo (Haftalık) % 13

Mevduat (Aylık) % 0.8

Dolar % - 11

MB döviz sepeti % - 14

Cumhuriyet Altını % - 15

Euro % - 18

Mark % - 18

İMKB % - 55

Yıldırım: Sorumlu Ecevit

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Mehmet Yıldırım:

Hedeflenen rakama ulaşamayacağımız zaten belliydi. Ancak yine de son 14 yılın en düşük rakamına ulaştık. Bazı şeylerin bedeli büyük olur. Bu rakamı elde ettik ancak çok şeyi de kaybettik. 57'inci hükümetin en büyük hatası enflasyon yüksek çıktığında özel sektörü suçlayıp, düşük çıktığında bunu kendi başarısı olarak göstermesidir. Siyasiler, bürokratlar, özel sektör bir takım gibi çalışmalı. IMF ile yapılan protokol ile bütün dünyaya bir güven verdik. Akıllı olalım. Bu işin başarısı da başarısızlığı da başbakana bağlıdır. Siyasi sorumlu başbakandır. Eğer bir başbakan 2 ayda bir ABD'ye, her ay AB ülkesine, her üç ayda bir Uzakdoğu'ya gitmiyorsa bu program da başarılı olmaz. ABD Başkanı dahi en küçük bir politikasını dünyayla paylaşıyor. Enflasyon rakamı kimseyi kandırmasın. Ancak yine de bir düşüş söz konusu.

TÜSİAD: Buna yarım başarı denir

Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Erkut Yücaoğlu:

Enflasyon rakamı hedeflerin yüzde 50 üzerinde çıktı. Bu yarı başarıdır. Tabii ki enflasyonun biraz daha aşağıda çıkmasını arzu ederdik. 2001 yılının daha ciddi ele alınması gerekiyor. 2000 yılının sonunda yaşanan mali şokun etkileri devam ediyor ve ekononimin soğuması fiyatları aşağı düşürecek. Bir baskı olacak. Ancak ihracatta canlanma olmazsa bazı sektörlerde maliyetler artacak. Çekirdek enflasyon aralık ayında yüzde 1.4 olarak gerçekleşti. Bu özel sektörün fiyat artışlarının enflasyonun altında gerçekleştiği anlamına geliyor. Ekonomik durgunluk sonucu fiyatlar artmaz. Ancak sağlıklı büyümeye de kavuşmak gerekiyor. Finansman maliyetleri artacak. Bunun yanında, kamu sektöründe yeni fiyat ayarlamaları var. Yılın ilk üç ayında kamu sektöründeki fiyat artışları özel sektörden fazla olacak. Yılın ilk üç ayında bu nedenle yüzde 5-10 oranında bir enflasyon rakamı çıkabilir.