Şimdi pazarlık zamanı

ULUSLARARASI Enerji Ajansı (IEA) Baş Ekonomisti ve dünyanın enerji konusunda en etkin isimlerinden biri olan Fatih Birol, herkesin merakla izlediği Irak ve Doğu Akdeniz enerji rezervleri konusunda Türkiye için çok kritik bir viraja girildiğini vurguladı. Birol, hem kaya gazı ve kaya petrolü nedeniyle üretim dengelerinde yaşanan değişim, hem de Türkiye’nin çevresinde ortaya çıkan yeni kaynaklar açısından önümüzdeki beş yılın çok kritik geçeceğini dile getirdi. Birol, “Beş yıl içinde yapılacak yeni anlaşmalar, 30-40 yıl devam edecek. Türkiye bu dönemde doğru adımları atarsa hem daha ucuza enerji ithal etmiş olur hem de cari açığa katkı sağlar. O yüzde şimdi pazarlık zamanı” diye konuştu.

UCUZ MALİYETLİ ANLAŞMALAR

Hürriyet Dünyası’nı ziyaret eden Fatih Birol, petrolden, kaya gazına, elektrikli araçlardan, Doğu Akdeniz rezervlerine kadar pek çok konuda önemli açıklamalar yaptı. Birol’un paylaştığı belki de en önemli veri, önümüzdeki 10 yıl içinde Avrupa’da ve Türkiye’deki mevcut gaz kontratlarının üçte ikisinin biteceği ve alıcı ülkeler için satıcı ülkelerle yeniden pazarlık masasına oturma şansı doğacağı oldu. Bunun Türkiye gibi enerjide ithalata bağımlı ülkeler açısından büyük önem taşıdığını vurgulayan Birol, özellikle kaya gazı devrimiyle alternatif kaynakların da ortaya çıkmasıyla daha ucuz maliyetli anlaşmalar yapılabileceğini söyledi.

GAZ PETROLE ENDEKSLİ

Hürriyet Dünyası’nın ziyaret eden Fatih Birol, Hürriyet Ekonomi Müdür Yardımcısı Emre Özpeynirci ve enerji muhabiri Merve Erdil’in sorularını yanıtladı.

Avrupa’nın ve Türkiye’nin en büyük dezavantajının gazı çok pahalıya almaları olduğunu kaydeden Birol, “Çünkü mevcut gaz fiyatları petrole endekslenmiş durumda. Ama 10 yıl içerisinde mevcut gaz kontratlarının üçte ikisi bitecek. Bunları yeniden müzakere etme şansı doğacak. ABD’deki devrimden sonra artık Türkiye gibi alıcı ülkelerin eli güçlenecek” dedi. İlk doğalgaz kontratları yapıldığında pazarlıkta satıcıların elinin güçlü olduğuna işaret eden Birol, şöyle devam etti:

MAHALLEDE DÖRT BAKKAL

“Şimdi kartlar alıcıların eline geçti ve Türkiye ile diğer ülkelerin bundan faydalanması bekleniyor. En azından ABD ile olan fiyat farkını biraz daha aşağı çekmeleri gerekiyor. Düşünün ki bir mahallede oturuyorsunuz, mahallenin bakkalı sütü kaça satıyorsa onu almak zorundasınız. Ama şimdi aynı mahalleye birden bire dört tane daha bakkal geldi. Hangi süt daha ucuz, hangisi daha kaliteli, rekabet geldi, artık elinizde koz var. Eğer Türkiye’deki karar vericiler mevcut fırsat penceresinden iyi şekilde faydalanırsa, fiyatların düşmesine çok önemli olanak sağlar. Bu da yaklaşık yüzde 30 civarında bir düşüş demek. Türkiye böyle olursa cari açık gibi en büyük sorununu da halleder.”

Kuzey Irak’ta gaz ABD’den bile ucuz

FATİH Birol “ABD’deki doğalgaz fiyatları 2.5 dolar civarına düştü. Bu da Amerikan ekonomisine çok ciddi bir avantaj sağladı. Türkiye de bu konuda şanssız bir ülke değil, çevresinde üretim maliyeti ucuz rezervler var. Şu anda Kuzey Irak’taki petrolün maliyeti ABD’deki gaz fiyatlarından bile ucuz. 1.5 dolar. Bence Türkiye için hem Irak’ın kuzeyinde, hem Irak’ın güneyinde çok önemli yeni olanaklar açılacak. Düşünün ki herkesin ‘çok ucuz’ diye bahsettiği ABD’de fiyat 2.5 dolar, Kuzey Irak’ta 1.5 dolar. Bu çok büyük bir avantaj” dedi.

Avrupa’yı kaya gazına ‘fatura’ döndürdü

“ABD ekonomik krizi petrolle aşıyor. Avrupa yaşadığı krize karşı ne yapacak” diye sorduğumuzda, Birol bu yılın ilk çeyreğinde Avrupa’nın petrol ve doğalgaz ithalat faturasının 500 milyar dolara ulaştığı bilgisini paylaştı. Hem petrol fiyatlarının yüksek olduğunu, hem gaz kontratlarının yüzde 75’inin petrole endeksli olduğunu vurgulayan Birol, şunu söyledi: “Avrupa’nın önünde üç seçenek var. 1) Mevcut kontratlar sonuna geldiğinde, iyi pazarlık yaparak, bunları aşağı çekecek. 2) Enerji verimliliği konusunda önemli adımlar atacak. 3) Avrupa’da birçok ülkede çevre kaygılarından dolayı kaya gazını aramak yasaklanmıştı. Şimdi hepsi bu yasak kararını gözden geçiriyor.”

Sağcılar yasakladı, solcular kaldırıyor

KAYA gazının hem Fransa, hem Polonya, hem Almanya’da olduğuna işaret eden Birol, “Eğer yasakları şu anda kaldırırlarsa, 2020 itibariyle üretim başlayabilir. Yasağın kalkması bile piyasalara bir sinyal verecektir. Fransa’da bu yasağı sağcı olan Sarkozy hükümeti koydu. Aslında dünyada sağcı hükümetler fosil yakıtlardan, solcu hükümetler de çevreden yanadır. Şimdi Sarkozy’nin koyduğu o kaya gazı yasağını solcu hükümet kaldırmak için inceliyor. Ekonominin acı gerçekleri politika dinlemiyor. Sırf bu konuda Fransız parlamentosunda son üç ayda altı sunum yaptım” diye konuştu. �

K.Irak, yeni petrol şeyhi

IRAK’ta önümüzdeki 10 yılda 45 bin megavatlık (MW) yeni santral yapılacağına dikkat çeken Birol, “Irak petrol ve doğalgazı satınca zengin bir ülke haline gelecek. Yirmi yıl içinde Irak’ın milli geliri şu anki Suudi Arabistan’a eşit olacak. Yani yanımıza zengin bir komşu geliyor. Türkiye için çok ciddi bir inşaat potansiyeli doğacak. Petrole dönersek, Suudi Arabistan petrol piyasalarının Merkez Bankası olmaya devam edecek” dedi.

Başka hiçbir emtiada yok

ABD’nin dünyadaki ekonomik krizden en başta ve en karlı çıkacak ülke olduğunu söyleyen Birol, “Çünkü gaz fiyatları şu an Avrupa’dan 5 kat daha ucuz. Dünyada başka hiçbir emtiada böyle bir fiyat farkı göremezsiniz. Birçok ağır sanayi şu anda ABD’ye transfer oluyor., çünkü maliyetlerinin yüzde 50’si enerji. ABD’de beş misli daha ucuz. Türkiye’den de Borusan gitti” dedi.