Sıkışan vadeli çeklere sarıldı piyasada ’711 kavgası’ patladı
Güncelleme Tarihi:
Nilgün KARATAŞ
Oluşturulma Tarihi: Kasım 28, 2008 00:00
Bugünlerde, şirketlerin de kredi veren kuruluşların da başı çeklerle dertte. Alacağının peşine düşen bir an önce çeki takasa sokuyor. Şirketler ise buna karşılık ’711’ silahını kullanıp, "Bu çek isteğim dışında yazıldı" diyor ve ödemeleri durduruyor. Sistemin işleyebilmesi için çeklerin vadesinden önce tahsilinin önüne geçecek yazal düzenleme bekleniyor.
KÜRESEL krizin Türkiye’de etkilerini hissettirmeye başlamasıyla birlikte, reel sektör ve bankalar arasındaki ilişki de tartışılmaya başladı. Giderek piyasayı kitleyen sorunlardan biri de çekler. Alacaklı olan kuruluşlar, alacağını bir an önce tahsil etmek istiyor. Pek çok borçlu ise zaman kazanmak için Türk Ticaret Kanunu’nun 711’inci maddesine dayanarak, kestiği çekin ödenmesini durduruyor. Bunun için de bankaya tahsilata giden çek için, "isteğim dışında yazıldı, çek defterim çalınmıştı" gibi bir "beyaz yalan"a sarılıyor. Reel sektör ve bankacılık ilişkilerini görüştüğümüz T-Bank Genel Müdürü Dinçer Alpman, bu sorunun çözümü için ’yasal bir düzenleme ile çeklerin vadesinden önce ibraz edilmesinin belli bir süre önlenmesi’ gerektiği görüşünde.
Daralma yaşanıyor
"Bu krizle birlikte bütün ezberler bozuldu. Bizim değil, dünyanın ezberi bozuldu. 2009 yılı sonundan önce de bir umut ışığı görmüyorum" diyen Dinçer Alpman, bu sürecin Türkiye’yi de derinden etkilediğine dikkat çekti. Alpman, "Sesler yeni yeni yükseliyor ama reel sektör bir süredir sıkıntıda" derken, şu değerlendirmeyi yaptı: "Bunun için kanıt bekleniyorsa, 31 Aralık bilançolarında görülecek. Şu anda birçok sektörde durgunluk başladı, vardiyalar azaltılıyor. Tüm dünyadan kaynaklanan bir talep daralması ile geliyor. Dünya bir resesyona giriyorsa, Türkiye’nin bundan etkilenmemesi mümkün değil, Türkiye’de de daralma oluyor."
Çekler takasta
Bu dönemde vadeli çeklerin vadelerinden önce ibraz edilmesinin, çek yazan firmaları zor duruma düşürdüğüne dikkat çeken Alpman, "Bankalar çekleri niye takasa sokuyor" sorusuna ise şu yanıtı verdi: "Bir firmada problem olunca, bankalar öne geçmek istiyor. O nedenle çekler takasa sokuluyor. Böyle olunca henüz sıkıntısı olmayan firmalarda ödeme zorluğuna düşebiliyor. Piyasa daralıyor, piyasada ciddi bir para sıkıntı, ödememe, tahsilat sıkıntısı yaşanıyor. Hammadde fiyatlarının çok oynadığı sektörlede bunun etkisi daha çok görülüyor. O nedenle çekten kaçış başladı. Vadesinden önce ödemesi talep edilemiyor diye piyasada tekrar senete dönüş başladı. Bu sorunun çözümü için yasal bir düzenleme ile çeklerin vadesinden önce ibraz edilmesi belli bir süre önlenmeli."
Bankalar günah keçisi
BU süreçte bankaların ’günah keçisi’ olduğunu savunan Dinçer Alpman, şunları söyledi: "Türk bankaları çok sağlam ama dünya krizi çıktı. Kredilerin durdurulmaması, geri çağrılmaması talep ediliyor. ’Bunu neden yapıyorlar’ diye soran yok. Bankalar 5 ay öncesine kadar kampanyalarla para satmaya çalışırken şimdi neden temkinli davranıyor? Kimse sormuyor. Bankalar, bu güne kadar dünyadaki pozitif konjonktürün etkisiyle çeşitli finans kaynaklarına çok kolay ulaşıyordu. Sonuçta biz bankalar aracılık yapan kuruluşlarız, ama şimdi o kaynaklara eskisi kadar ulaşamadığınız zaman o kredileri de veremiyorsunuz. Yurtdışından Türkiyeye akan kaynaklar belli oranda geri gidiyor ve kısa sürede tekrar gelmesi de söz konusu değil. Dünya konjonktürü değişti, daralan likidite ve artan fiyatlar tüm piyasayı etkileyecek."
711’inci madde nasıl işliyor
ÇEK keşidecileri, Türk Ticaret Kanunu’nun 711’inci maddesinin 3’üncü fıkrasına dayanarak, çek defteri çalınmış, gasp edilmiş ya da kaybolmuş gibi davranıp, ilgili bankaya ’ödemeden men’ talimatı veriyor. Böylece kestiği çekin ödenmesini durduruyor.
Art niyete gerek yok biz uzlaşırız
ÇEK konusunda şikayetleri olan bir sektör de faktoring. Alacağın alımını yapan faktoring şirketlerinin, borçlu ile öncelikle uzlaşma yolunu tercih ettiğini söyleyen Faktoring Derneği Başkanı Zafer Ataman, 711’le ilgili olarak şu değerlendirmeleri yaptı:
Ne bankalar, ne faktoring kuruluşları, ne de diğer kuruluşlar durduk yerde bir çeki takasa sokmaz. Borçlu ya vadesini geciktirmiştir, ya icra kaydı vardır ya da taahhütlerini yerine getiremediği gibi, bu konularda herhangi bir bilgi de vermiyordur. Durup dururken kimse bir çeki erken takasa koymaz.
Sadece bize değil
711’i gerçek nedenlerden dolayı kullananlar da vardır ama kötü kullanımı giderek arttı. Vadesinde takasa soktuğunuz çekte bile 711’le karşılaşıyorsunuz. Üstelik bu maddeyi sadece bizlere karşı değil, birbirlerine karşı da kullanıyorlar. Adam çekini kullanıyor, 10 dakika sonra 711 yazdırıyor. Kendince zaman kazanıyor. Çek çalındıysa, gasp edildiyse savcılıkta suç kaydı bulunmaz mı?
En azından 45 üyemiz adına şunu söyleyebilirim; bizler müşterilerimiz ile iyi niyet sınırları içinde uzlaşmaya açığız. Bizim sektör müşterisini sıkboğaz etmeden, işlerin yürümesi için çaba gösteriyor. Bu yılın ilk 9 ayında sektörümüz yüzde 42.7 büyürken, 21 milyar 129 milyon dolar ciroyla tamamladı. Yıl sonunda 32 milyar dolar ciro hedefliyoruz.
Desteğe devam
İlk 9 ayda ticaretin gelişmesinde önemli bir rol oynadık. Şirketler için finansman çözüm merkezi olarak çalışıyoruz. Bu açıdan bakıldığında önümüzdeki dönemde özellikle KOBİ’lerin en önemli stratejik ortaklarından biri faktoring şirketleri olacak. Sektörümüz, kaynak yaratabildiği ölçüde reel sektörü desteklemeye ve yanında olmaya devam edecek.
Türk Ticaret Kanunu’un çekten cayma ile ilgili 711’inci maddesinde yapılan düzenlemeyi destekliyoruz. Yeni düzenleme ile kötü niyetli kullanımların önüne geçilmiş olacak.
Daralma yaşanıyor
"Bu krizle birlikte bütün ezberler bozuldu. Bizim değil, dünyanın ezberi bozuldu. 2009 yılı sonundan önce de bir umut ışığı görmüyorum" diyen Dinçer Alpman, bu sürecin Türkiye’yi de derinden etkilediğine dikkat çekti. Alpman, "Sesler yeni yeni yükseliyor ama reel sektör bir süredir sıkıntıda" derken, şu değerlendirmeyi yaptı: "Bunun için kanıt bekleniyorsa, 31 Aralık bilançolarında görülecek. Şu anda birçok sektörde durgunluk başladı, vardiyalar azaltılıyor. Tüm dünyadan kaynaklanan bir talep daralması ile geliyor. Dünya bir resesyona giriyorsa, Türkiye’nin bundan etkilenmemesi mümkün değil, Türkiye’de de daralma oluyor."
Çekler takasta
Bu dönemde vadeli çeklerin vadelerinden önce ibraz edilmesinin, çek yazan firmaları zor duruma düşürdüğüne dikkat çeken Alpman, "Bankalar çekleri niye takasa sokuyor" sorusuna ise şu yanıtı verdi: "Bir firmada problem olunca, bankalar öne geçmek istiyor. O nedenle çekler takasa sokuluyor. Böyle olunca henüz sıkıntısı olmayan firmalarda ödeme zorluğuna düşebiliyor. Piyasa daralıyor, piyasada ciddi bir para sıkıntı, ödememe, tahsilat sıkıntısı yaşanıyor. Hammadde fiyatlarının çok oynadığı sektörlede bunun etkisi daha çok görülüyor. O nedenle çekten kaçış başladı. Vadesinden önce ödemesi talep edilemiyor diye piyasada tekrar senete dönüş başladı. Bu sorunun çözümü için yasal bir düzenleme ile çeklerin vadesinden önce ibraz edilmesi belli bir süre önlenmeli."
Bankalar günah keçisi
BU süreçte bankaların ’günah keçisi’ olduğunu savunan Dinçer Alpman, şunları söyledi: "Türk bankaları çok sağlam ama dünya krizi çıktı. Kredilerin durdurulmaması, geri çağrılmaması talep ediliyor. ’Bunu neden yapıyorlar’ diye soran yok. Bankalar 5 ay öncesine kadar kampanyalarla para satmaya çalışırken şimdi neden temkinli davranıyor? Kimse sormuyor. Bankalar, bu güne kadar dünyadaki pozitif konjonktürün etkisiyle çeşitli finans kaynaklarına çok kolay ulaşıyordu. Sonuçta biz bankalar aracılık yapan kuruluşlarız, ama şimdi o kaynaklara eskisi kadar ulaşamadığınız zaman o kredileri de veremiyorsunuz. Yurtdışından Türkiyeye akan kaynaklar belli oranda geri gidiyor ve kısa sürede tekrar gelmesi de söz konusu değil. Dünya konjonktürü değişti, daralan likidite ve artan fiyatlar tüm piyasayı etkileyecek."
711’inci madde nasıl işliyor
ÇEK keşidecileri, Türk Ticaret Kanunu’nun 711’inci maddesinin 3’üncü fıkrasına dayanarak, çek defteri çalınmış, gasp edilmiş ya da kaybolmuş gibi davranıp, ilgili bankaya ’ödemeden men’ talimatı veriyor. Böylece kestiği çekin ödenmesini durduruyor.
Art niyete gerek yok biz uzlaşırız
ÇEK konusunda şikayetleri olan bir sektör de faktoring. Alacağın alımını yapan faktoring şirketlerinin, borçlu ile öncelikle uzlaşma yolunu tercih ettiğini söyleyen Faktoring Derneği Başkanı Zafer Ataman, 711’le ilgili olarak şu değerlendirmeleri yaptı:
Ne bankalar, ne faktoring kuruluşları, ne de diğer kuruluşlar durduk yerde bir çeki takasa sokmaz. Borçlu ya vadesini geciktirmiştir, ya icra kaydı vardır ya da taahhütlerini yerine getiremediği gibi, bu konularda herhangi bir bilgi de vermiyordur. Durup dururken kimse bir çeki erken takasa koymaz.
Sadece bize değil
711’i gerçek nedenlerden dolayı kullananlar da vardır ama kötü kullanımı giderek arttı. Vadesinde takasa soktuğunuz çekte bile 711’le karşılaşıyorsunuz. Üstelik bu maddeyi sadece bizlere karşı değil, birbirlerine karşı da kullanıyorlar. Adam çekini kullanıyor, 10 dakika sonra 711 yazdırıyor. Kendince zaman kazanıyor. Çek çalındıysa, gasp edildiyse savcılıkta suç kaydı bulunmaz mı?
En azından 45 üyemiz adına şunu söyleyebilirim; bizler müşterilerimiz ile iyi niyet sınırları içinde uzlaşmaya açığız. Bizim sektör müşterisini sıkboğaz etmeden, işlerin yürümesi için çaba gösteriyor. Bu yılın ilk 9 ayında sektörümüz yüzde 42.7 büyürken, 21 milyar 129 milyon dolar ciroyla tamamladı. Yıl sonunda 32 milyar dolar ciro hedefliyoruz.
Desteğe devam
İlk 9 ayda ticaretin gelişmesinde önemli bir rol oynadık. Şirketler için finansman çözüm merkezi olarak çalışıyoruz. Bu açıdan bakıldığında önümüzdeki dönemde özellikle KOBİ’lerin en önemli stratejik ortaklarından biri faktoring şirketleri olacak. Sektörümüz, kaynak yaratabildiği ölçüde reel sektörü desteklemeye ve yanında olmaya devam edecek.
Türk Ticaret Kanunu’un çekten cayma ile ilgili 711’inci maddesinde yapılan düzenlemeyi destekliyoruz. Yeni düzenleme ile kötü niyetli kullanımların önüne geçilmiş olacak.