Sıfırcı Hoca’ya piyasa tepkisi

Kurum bu değerlendirmesinde “Türkiye’nin Baa3 ile yatırım yapılabilir seviyede olan kredi notunu ‘çöp’ seviyeine indirmek için izlemeye” aldığını açıkladı. Peki bu açıklama normal miydi? Piyasa bunu nasıl yorumladı. Açıkçası büyük çoğunluğunun ilk görüşü kurumun aceleci davrandığı yönünde. Henüz etkileri görmeden ve piyasa normalleşmeye dönerken bu açıklama provokatif de değerlendirildi. Ancak beklenti ağustos toplantısında notumuzun kırılacağı yönünde. Finans şirketlerinin araştırma müdürlerine Moody’s sorduk, işte cevaplar:

Adil olmaz

İntegral Menkul Değerler AŞ Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu: Moody’s’in dünkü açıklamasını aceleci ve politik buluyorum. Son zamanlarda kredi derecelendirme kuruluşları tartışılır bir hale gelmişti. Moody’s’in bu açıklaması da bunu perçinliyor. Notumuzun düşülmesi için kamu borcu ve borçlanma yapısı gibi temel faktörlerde bozulmalar olması gerekiyor. TL’nin dirençli duruşunu kalıcı olarak kaybetmesine neden olacak gelişmeler gerekli. Bunların hiç birinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini görmeden böyle bir hareket adil olmaz. Daha ortada somut bir veri yokken, üstelik ABD ile son günlerdeki açıklama trafiği sonrasında Moody’s’in böyle bir açıklama yapması, düşündürücü geliyor.

Aceleci davrandı
ALB Forex Araştırma Müdürü Kenan Çınar: Moody’sin bu açıklamasını en iyi niyetli şekilde yorumlayacak olsam aceleci davranıyor derdim. Tabii ki gerçek birazcık daha farklı gibi gelmekte. Moody’s’in yapmış olduğu bu açıklama piyasalarda yaşanan panik havasını ve kırılganlığı artırmaktan başka bir işe yaramıyor. Hatta Moody’s’in yaptığı bu açıklamanın bir sonucu olarak piyasa katılımcılarının vereceği tepki self-fulfilling (olması beklenildiği için bir olayın vuku bulması) etkisi doğuracak ve belki de Türkiye notunun indirilmesine sebep olacak. Bir sonraki Türkiye değerlendirmesinin ağustos gibi yakın zamanda olmasına rağmen böyle bir açıklama yapmasını pro-aktiflikten öte acelecilik olarak değerlendirmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

İndirim sinyali
Kapital FX Araştırma Uzmanı Enver Erkan: Moody’s’in 18 Temmuz 2016 tarihli açıklaması, elbette darbe girişiminin ardından ilk ciddi işlem gününde yapılmış olması bakımından acele olarak değerlendirilebilir. S&P ve Fitch ise son politik gelişmeler ışığında ekonomik göstergelere olabilecek olası etkileri izleyeceklerini belirtmekle beraber not konusunda keskin bir sinyal vermediler, Moody’s’in notu “çöp”e indirebileceği sinyalini ancak ekonomik göstergelerde ciddi bozulma beklentisine dayandırabileceğini düşünüyoruz. Öte yandan, şu faktörü de değerlendirme altına almak gereklidir; not görünümümüz Moody’s nezdinde Nisan 2014’ten beri “negatif” olarak devam etmektedir. Bir ülkenin not görünümünü “durağan”dan “negatif”e indirilmesi, bir sonraki adımın not indirimi olabileceğinin bir sinyalidir. 18 Temmuz tarihinde notun indirim için izlemeye alınması da yüksek ihtimalle zaten uzun süredir arka planda izliyor olduğu Türkiye’nin kredi notunu indireceğinin emaresi olarak düşünülebilir. 

Provokatif görüyorum
Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan: Moody’s Türkiye değerlendirmesini ağustosta yayınlayacak. Elbette uzun süredir Türkiye’nin bu gelişmelerin dışında negatif izlemede tutulması, kritik kararda notun güncellenmesi anlamına geliyor. Kuruluşun dün yaptığı değerlendirmede kredi notunun çöp seviyeye düşürülebileceğini açıklaması, son yaşanan darbe girişiminin ekonomik büyüme üzerinde etkisinden kaynaklanıyor.

Normal şartlarda bir değerlendirme kuruluşu bir ülkeyi yaklaşık 2 yıl boyunca negatif izlemede tutuyorsa notunu değerlendirme sonrası düşürebilir. Ancak darbe girişimin başarısız olması ve böyle önemli dönemde tüm siyasi partilerden gelen birlik mesajlarıyla politik belirsizliği azaldığı diğer yandan da bu gelişmelerle beraber normalleşme adımlarının hızlı bir şekilde atıldığı bu süreçte, Moody’s’in yaptığı bu açıklamayı hem erken hem de biraz provokatif görüyoruz.

Sert bir uyarı
Gedik Yatırım Araştırma Müdürü Üzeyir Doğan: Moody’s Türkiye’yi yatırım yapılabilir seviyenin en alt kademesinde negatif görünümle değerlendiriyor. Bu da çöp seviyesinin hemen üzeri demek. Notta bir kademelik indirim Türkiye’yi çöp seviyesine çekecektir. Uzun süredir negatif izlemede tuttuğu Türkiye için ağustosta yeniden değerleme yapacak. Bir sonraki değerlendirmesi ise 4 Aralık’ta. Yaşanan son sürecin Türkiye’nin uluslararası imajını negatif etkilediği bir gerçek. Kredi derecelendirme kuruluşlarının kararlaştırılan tarihler dışında sıkça yorumlarda bulunması normal bir durum. Ancak olay bu kadar taze iken, bu denli sert bir uyarıda  ABD ile ilişkilerin gergin olması da etkili olmuş olabilir.

Erken açıklama
Venbey Yatırım Araştırma Uzmanı Barış Ürkün: Açıkçası bu açıklamanın oldukça erken olduğunu söyleyebilirim. Piyasaların toparlanma çabası içerisinde olduğu görülüyor. TBMM’in bombalanmasına kadar giden görülmemiş boyutlardaki bu girişimin ardından yurt içi piyasaların ilk aşamada önemli ölçüde etkilenmediğini görmek açısından değerlendirdiğimizde Moody’s’in kredi notu ile ilgili açıklamasının oldukça erken olduğu söylenebilir. Bu tarz bir değerlendirme için piyasalarda önemli şok dalgalarının arka arkaya geldiğini görmemiz gerekiyordu kanımca. Yaşanan olayların ardından Moody’s kredi notunu değerlendirme kararının darbe girişiminin Türkiye ekonomisi üzerindeki orta vadeli etkilerinin değerlendirilme ihtiyacıyla alındığını açıkladı bu normal olabilir fakat şimdiden çöp seviyesine indirilebileceğini belirtmesi için cuma akşamı yaşanan derin kaosun halen devam ettiğinin görülmesi gerekiyordu ki şu an için baktığımızda ortada böyle bir tablo görülmüyor.

Ağır bir karar
Gedik Yatırım Portföy Yönetim Müdürü Eral İlhan Karayazıcı: Moody’s nezdinde Türkiye’nin not görünümü durağan. Bir ülkenin görünümünde bir değişiklik yapılmadan direkt not indirimi için izlemeye alınması ancak olağan dışı faktör değişiklikleri ile hayata geçirilebilir. Evet darbe girişimi olağan dışı bir gelişmedir ancak Moody’s tarafından bu kararın alınmasını kaçınılmaz kılacak sonuçlar yaratmamıştır. Bu durum bir futbol maçında öncesinde sarı kart göstermemiş bir hakemin direkt kırmızı kart tehdidinde bulunmasına benziyor ve ağır bir karar. Henüz Türkiye ekonomisinin iç talep kaynaklı güçlü bir tempo kaybı yaşayacağını söylemek için erken. Kaldı ki sosyal – siyasal istikrarsızlıkların yanında G20 içinde en düşük bütçe aşığı ve kamu borcuna sahip dört ülkeden biri Türkiye. Yine G20 içinde en yüksek büyüme hızına sahip dört ülkeden biri konumundayız. Pro-aktif bir biçimde alınan bu kararın ağır olduğunu Moody’s tarafından 5 Ağustos’ta direkt not indirimi kararı alınabileceği gibi sadece görünümünün negatife alınmasının da söz konusu olabileceğini düşünüyorum. 

Tepkisi aşırı
DenizBank Özel Bankacılık Grubu Sermaye Piyasası Araçları Yönetmeni Orkun Gödek: Moody’s, Türkiye’ye dair görünüm değişikliğini Nisan 2014’te yapmış ve negatife çevirmişti. Bu yıl nisan ayındaki değerlendirmesini de pas geçmiş ve değerlendirmede bulunmamıştı. Pazartesi gece yarısı gelen açıklama açıkçası bana da sürpriz oldu. Moody’s’in değerlendirmede en azından şu an için aceleci davrandığını düşünüyorum. Sürecin ekonomiye yönelik mutlaka bir takım sıkıntıları olacaktır ama kalıcı olmasını beklemiyorum. Mutlaka önlem alınacaktır. Moody’s’in yaşanan olayı normal olarak görmemesi doğal ancak verilen tepki bence aşırı. Bu süreçte finans piyasalarında volatilite görülmesini de gayet doğal karşılamak gerekiyor.

İnandırıcılığı yok
Meksa Yatırım Stratejisti Zeynel Balcı: Darbe girişimi sonrası kredi derecelendirme kuruluşlarının gelen “negatif izleme” tepkisi normal. Ama Moody’s tarafından Türkiye’nin kredi notunu çöp seviyesine düşürmek için izlemeye almak gibi değerlendirmelerin inandırıcılığı yok. Olayın Türkiye’nin siyasi yapısına ve ekonomiye etkilerini görmeden, sonuçlarına ilişkin hiçbir data oluşmadan böyle değerlendirmeler objektiflikten ve iyi niyetten uzak önyargılı bir yaklaşımdır. İflas etmiş Yunanistan ile Türkiye’yi aynı potaya koyma girişimi izah edilemez. 2008 yılındaki küresel krizde kredi derecelendirme kuruluşlarının batan bazı ABD şirketlerine verdikleri yüksek kredi notları çok tepki almıştı. Moody’s son yaptığı değerlendirme ile 2008 yılından bu yana fazla bir şeyin değişmediğini göstermiş oldu. Piyasalar dün Moody’s’in açıklamalarına itibar etmedi, cevabını verdi.