Şekerde kaçak azaldı, satışlar arttı

 1 Eylül-31 Ağustos'u kapsayan 2005/2006 pazarlama döneminde 1 milyon 712,5 bin ton olan yurt içi şeker satışı, 31 Ağustos'ta sona eren 2006/2007 pazarlama döneminde, yüzde 11,11 artışla 1 milyon 902 bin 761 tona yükseldi.

2004/2006 pazarlama döneminde 1 milyon 620 bin 743 bin ton şeker satıldığı dikkate alınırsa, şeker satışlarındaki artış son 3 sezonda yüzde 17,40'a ulaşıyor. Satışların artmasında, kaçak ithalatın ve kayıt dışı satışların önlenmesine yönelik tedbirlerin etkili olduğu belirtiliyor.

Şekerde kayıt dışı satışların önlenmesi amacıyla, dahilde işleme rejimi kapsamında ihracatçılara şeker verilmesi uygulamasında sistem değiştirilmişti. Önceden, bisküvi, gofret, şeker gibi şekerli gıda ihraç eden firmalara, rekabet imkanı sağlamak üzere, üretim aşamasında dünya fiyatlarından şeker satılıyor veya şeker ithal etme izni veriliyordu.
Ancak firmaların, dünya fiyatlarından aldıkları veya ithal ettikleri şekeri yurt içi piyasaya satmaları nedeniyle, şeker fabrikalarının yurt içi satışları düşüyordu. Bunu önlemek için dahilde işleme rejimi kapsamında, şekerli mamul ihracatçılarına, ihracatın gerçekleştirilmesinden sonra dünya fiyatlarından şeker verme uygulamasına geçildi. Böylece firmalar, önce kayıtlı bir şekilde şeker alıp, üretimde kullanıp ihracat yaptığı için, yurt içi şeker satışları artmış, satışlarda haksız rekabet önlenmiş oldu.

Ayrıca gümrüklerde kaçak şeker ithalatının önlenmesi için alınan tedbirler de olumlu sonuç verdi. Yüksek yoğunluklu tatlandırıcıların ithalatı konusunda da önemli düzenlemeler yapıldı.

Şeker Kurumu verilerine göre, 31 Ağustos'ta sona eren 2006/2007 pazarlama döneminde, şeker fabrikalarına, yurt içinde pazarlanmak üzere 2 milyon 107 bin ton A şekeri kotası, ihtiyat stoku olarak da 84 bin 280 ton B şekeri kotası tahsis edildi. Bu dönemde şirketler yurt içinde 1 milyon 902 bin 761 ton satış yaparken, bunun 1 milyon 184 bin tonu kamuya ait fabrikalar, 718 bin 677 tonu da özel fabrikalar tarafından gerçekleştirildi.

Önceki pazarlama dönemine göre, özel sektöre ait şeker fabrikaları şeker satışlarını yüzde 4,86 artırırken, kamu sektöründeki şeker fabrikalarının satışındaki artış yüzde 15,28 düzeyinde gerçekleşti. Kamu şeker fabrikalarının yurt içi satışlarını daha fazla artırması nedeniyle, 2005/2006 pazarlama döneminde yüzde 59,98 olan kamudaki şeker fabrikalarının toplam yurt içi satışlarındaki payı, 2006/2007 pazarlama yılında yüzde 62'ye çıktı.

Ancak, yeni faaliyete geçen özel sektör şeker fabrikalarına bağlı olarak, kamu şeker fabrikalarının toplam şeker kotasındaki payı, giderek azalıyor. 2004/2005 pazarlama yılında yüzde 73,57 olan kamunun şeker kotasındaki payı, 2005/2006 döneminde yüzde 65,85'e, 2006/2007 pazarlama döneminde yüzde 61,79'a geriledi.

Şeker Kurumu, 2007/2008 pazarlama dönemi için 2 milyon 84 bin ton A şekeri kotası tahsis etti. Bunun 1 milyon 215 bin tonu kamuya ait, 869 bin 350 tonu da özel sektöre ait fabrikalar tarafından pazarlanacak. Buna göre, pazarlama kotası açısından kamunun payı yüzde 58,29'a gerilerken, özel sektörün payı yüzde 41,71'e çıkacak.
Son üç pazarlama döneminde, özel sektör yurt içi şeker satışlarını yüzde 29,09 artırarak, 556 bin 685 tondan 718 bin 677 tona çıkarırken, kamu sektörü, yüzde 11,28 artışla, 1 milyon 64 bin tondan 1 milyon 184 bin 84 tona yükseltti.

STOKLAR AZALDI

Şeker satışlarındaki artışa bağlı geçen yıl, ihraç amaçlı ürün hariç, pazarlama yılına 360,4 bin ton stok ile giren sektörün, bu yılki başlangıç stoğu, tamamı kamu fabrikalarında olmak üzere 90 bin 821 ton düzeyinde. Geçen pazarlama yılındaki 360,6 bin tonluk sektör stoğunun sadece 444 tonu özel sektördeydi. Kamuya ait şeker fabrikaları, düzenledikleri, vadeli ve indirimli satış kampanyaları ile stoklarını azalttı.

İHRAÇ AMAÇLI ŞEKER SATIŞINDA KAMU ÖNDE

Şeker ihracatı ve ihraç amaçlı şeker satışında devlet desteğinin kaldırılması nedeniyle, ihracat ve ihraç amaçlı şeker satışı kamu sektörü ağırlıklı gidiyor.

2006/2007 pazarlama yılında, 216 bin 618 ton ihraç amaçlı şeker satılırken, bunun 204,2 bin tonu kamuya ait fabrikalar, 12 bin 418 tonu da özel sektöre ait fabrikalar tarafından gerçekleştirildi. Toplam 216,6 bin tonluk ihraç amaçlı şeker satışının sadece 64 bin tonunu doğrudan şeker ihracatının oluşturduğu belirtiliyor.

Geçen pazarlama yılında, 190,9 bin tonu kamu fabrikaları tarafından olmak üzere,255 bin 511 ton ihraç amaçlı şeker satılmıştı.

Şekerde üretim maliyetlerinin uluslararası piyasa fiyatlarından yüksek olması nedeniyle, maliyet ve ihraç fiyatı arasındaki farkın bir bölümü önceden devlet tarafından karşılanıyordu. Şeker Kanunu'nun çıkmasından sonra bu fark ödemesi kaldırıldı. Artık, maliyetine katlanan şirket, yüksek maliyete karşın uluslararası piyasa fiyatlarından şeker ihraç ediyor. Bu nedenle, dahilde işleme rejimi kapsamındaki satışların büyük bölümü kamu fabrikaları tarafından yapılıyor.

Özel sektör şeker fabrikaları, ihraç amaçlı C şekeri üretimini düşürmeye çalışıyor. Bu yıl 1 Eylül'de başlayan 2007/2008 pazarlama yılına, sektör, 124 bin tonu kamudaki fabrikalarda olmak üzere, toplam 132 bin 649 ton ihraç amaçlı şeker (C şekeri) stoğu ile girdi. Geçen yıl C şekeri başlangıç stoğu 136 bin ton düzeyindeydi.

KAMUNUN PAYI AZALIYOR

Özel sektörün 3 yeni fabrika açması ve 3 fabrikadaki kamu payının özel sektöre satılması ile şeker sektöründe kamunun payı azalmaya başladı.

Pazarlama yılı olarak son 4 yılda tahsis edilen kotalar açısından kamunun payı yüzde 73,57'den yüzde 58,29'a düştü. Yurt içi şeker satışları açısından 2004/2005 pazarlama yılında yüzde 65,65 olan kamu sektörünün payı, 2005/2006 yılında yüzde 59,98'e düştü. Stoklardaki 360 bin ton şekerin satışı için düzenlenen vadeli ve indirimli satış kampanyaları sonucunda, satışını 1 milyon 184,1 bin tona çıkarınca, 2006/2007 pazarlama yılında kamunun payı, yüzde 62,23 düzeyinde gerçekleşti.

Türkiye'de iki tanesi kamuya ait olmak üzere 8 adet pancar şekeri üreten şirket, değişik kapasitelere sahip 33 adet şeker fabrikası ile faaliyet gösteriyor. Özelleştirme kapsamında, TÜRKŞEKER'den alınan Bor, Ilgın ve Ereğli Şeker fabrikaları Sümer Holding'e bağlandığı için, TÜRKŞEKER'in şeker üretimi de, 2005/2006 pazarlama yılında 1 milyon 331,8 bin ton iken, 2006/2007 döneminde 859,7 bin tona geriledi.