Şeker hastası malulen emekli olup aylık alır mı?

ALİ bey, işe giriş tarihim, 01.01.2001’dir. 2430 günüm var ve 45 yaşındayım. Halen bir fabrikada dökümcü ustasıyım. Ben 2 yıldır şeker hastasıyım. Günde belli doz ünsilin kullanıyorum. Şekerim genelde düzenli gidiyor. Yani arada bir 250-300 olduğu oluyor ancak, genelde 130-140 aralığında seyrediyor. Basında yer alan bazı haberlerde şeker hastası olan herkese aylık bağlanacak gibi bir durum söz konusu. Bu durumda bende aylık alabilir miyim? Hasan Dinçsoy-İst.

Bu durumu yukarıda yapılan açıklamalar ışığında genel olarak cevaplamak gerekiyor. Öncelikle aylık bağlanması için gerekli şartlardan hastalık şartı ve hastalığında sigortalıyı yüzde 60 üzeri çalışamaz hale sokması şartı dört şarttan birisiydi. Yani diğer üç şartı irdelediğimizde siz bu şartları taşıyorsunuz. 1800 gününüz, 10 yılınız var ve işe girdikten sonra şeker hastası olmuşsunuz. Bu durumda şeker hastalığının sizi yüzde 60 ve üzerinde çalışamaz duruma sokup sokmayacağını, diğer ifadeyle sadece şeker hastasıyım diyeni SGK emekli ediyor mu bunu ele alacağız.

Her şeker hastalığı tanısı konulan kimsenin direk malül sayıldığı veya direk aylık bağlanacağı yanlış bir algıdır. Bu algıya da SGK malullük yönetmeliğinde daha önceden var olan ancak, yeni düzenleme ile sınırları daha belirgin hale getirilen veya hastaların malül sayılması için sınırları genişletilen bazı hastalıkların ele alınırken şeker hastalığınında malül sayılmak için bazı şartları olmasına rağmen, bu şartların dikkate alınmadan doğrudan emekli olma yolunu açtığı şeklindeki algıdır.

SGK Malullük yönetmeliğinde şeker hastalarının da malül sayılacağını belirtiliyor. Ancak şartlara bağlanmış. Burası çok önemli. Yani sigortalı birisi, şeker hastalığı için getirilen sağlık kriterlerini de karşılamış olmak ve diyabete bağlı yüzde 60 çalışma gücü kaybına uğramış olmak kaydıyla aylığa hak kazanır. Şeker hastalığından dolayı insan vücudunda ne oluşmalı ki bu durum insanın çalışma gücü kaybını yüzde 60 ve üzerine çıkarsın, işte yönetmelik bu şartları koymuş. Kamuoyunda atlanılan konu en çok da burasıdır.
Şeker hastalarının diğer 3 şartı taşımalarının yanında, birde şeker hastalığına bağlı nasıl emekli olabileceklerini şöyle söyleyebiliriz.

Yönetmelik, şeker hastalığının, insan vücudunda en az üç organı orta ve ileri düzeyde bozması durumunda o kimsenin yüzde 60 çalışamaz duruma gireceğini ve malül sayılacağını belirtmektedir. Yani, şeker hastası olan bir kimse, hastalığının ilerleyen zamanlarında gerekli tedbirleri almamaktan dolayı, şekere bağlı olarak, vücudunda; böbrekleri, kalp damarları, sinir sistemi veya gözleri gibi önemli üç uzvunda orta ve ileri derecede bozulmalara bağlı, çalışma gücünü yüzde 60 ve üzerinde olumsuz yönde etkilemesi sonucu iş yapamaz hale getirdiği kararı verildiğinde, bu kimseye şekere bağlı olarak aylık bağlanabilir.

Bu sefer de konuyu daha da net olarak irdelemek için şu soruyu sorabiliriz; şeker hastalığına bağlı olarak sadece böbreklerini kaybeden ve diyalize giren birisi şu anda malulen emekli olabiliyor. Üç organın bozulmasına gerek kalmadan nasıl malül oldu?
Zaten tek başına böbreklerdeki rahatsızlık ve böbreklerin diyalize girecek kadar ciddi oranda kaybedilmesi hususu, malullük sebebi olarak SGK yönetmeliğinde yer almaktadır. Yani bu hastaların, malül olacağı açıkça belirtilmiştir. Burada, böbreklerdeki rahatsızlığın sebebi şeker hastalığı olsa da, böbrekler o kadar ileri seviyede rahatsızlanmış ki tek başına malül sayılmak için (yüzde 60 ve üzeri) şeker hastalığından bağımsız olarak yeterli olabiliyor.

Konumuzun esası olan, şeker hastalığına bağlı emeklilik için getirilen kolaylıktan ise şunu anlamalıyız; normalde her bir organın tek başına malul olacak kadar bozulması sonucunda malül sayılabilme hususu çok ileri seviyede şeker hastalığı rahatsızlığını gerektirebilecekken, şekere bağlı malul sayılmada ise üç organın da orta ve ileri düzeyde bozulmasını yeterli görüyor. Yani her organın tek başına malül sayılacak kadar bozulması biraz daha zor malül olma şartı iken, üç organda birden, belli düzeyde bozulma hususu insanın çalışma gücünü düşürebilir ve bu durumda da SGK Sağlık Kurulu yüzde 60 ı geçmiş diyerek malül sayabilir.

Olmazsa olmaz şartlar

Şeker hastalarının malullen emekli olması için gereken şartları özetleyecek olursak;
*Öncelikle bütün organlarımızı iflas ettirecek kadar ilerlemiş bir şeker hastalığımız bile olsa eğer 1800 günümüz ve 10 yıllık çalışma süremiz yoksa, birde şeker hastalığı ilk defa işe girdikten sonra değil de işe girmeden önce zaten var ise kesinlikle aylık bağlanmaz.
*İkinci olarak yukarıda belirttiğimiz hususlar var ise ancak, şeker hastalığı vücudumuzda henüz hiçbir arıza meydana getirmemişse, yani sağlam bir şekilde işimize gücümüze gidebiliyorsak o zaman da sağlık kurulları başvuruda bulunan bu kimselere siz sağlamsınız ve yüzde 60 ve üzeri çalışamaz raporu almanız için hiçbir sebep yok diyecektir.
*Bu iki hususu karşılayan sigortalılarımız, SGK’ ya başvurarak kendilerine önce malül oldukları yönünde SGK’dan kararı almalarını, ardından da aylık başvurusunda bulunmalarını tavsiye edebiliriz.
*Ayrıca Bağ-Kur sigortalıları için önemli bir konuyu burada belirtmek lazım. Bağ-Kur sigortalıları yukarıda belirtilen tüm şartları (dört şartı da) da sağlamış olsalar da eğer SGK ya prim borçları var ise ödemeden, malulen emekli olamazlar.

alipekten@hurriyet.com.tr