Savunmalı büyüme

TÜRKİYE ekonomisini nisan, mayıs, haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte ve ilk altı ayda devletin ve vatandaşın harcamaları büyüttü. Ancak ikinci çeyrekte yüzde 3.1 gerçekleşen büyüme yüzde 3.7 seviyelerindeki beklentinin altında kaldı. Analistlere göre, iç talep yani devlet ve vatandaş harcamasa, özel sektörün yatırımlarının durduğu, ihracatın gerilediği, sanayinin pasif kaldığı ikinci çeyrekte yüzde 3.1 büyüme de yakalanamazdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre vatandaşın harcamaları ikinci çeyrekte yüzde 5.2 arttı ve büyümeye 3.42 puanlık katkı sağladı. Devletin tüketim harcamaları da yüzde 15.9 arttı ki bu tarihi bir rekor, büyümeye 1.75 puanlık katkı yaptı. İç talep böylece 5.2 puan bir katkı sağlamış oldu.

REKORLAR KIRILDI

Peki, devlet ve vatandaş nereye harcadı da Türkiye ekonomisini büyüttü? Hem gayri safi milli gelir rakamlarının ayrıntıları, hem de bütçe sonuçları bu sorunun yanıtını veriyor. Maliye Bakanlığı’nın bütçe sonuçları ikinci çeyrekte devletin mal ve hizmet alımı giderlerinde savunma ve güvenlik harcamalarının oldukça arttığını ortaya koyuyor. Sadece mayısta savunma harcamalarındaki artış yüzde 62, nisan, mayıs, haziranda yani ikinci çeyrekte 4.4 milyar liraya yakın savunma harcaması yapıldı. Bu da devletin tüketim harcamalarındaki mal ve hizmet alımı kalemindeki yüzde 25 artışı açıklıyor. Vatandaş ise yine otomobil ve cep telefonuna yüklendi. Ayrıca dolar kurundaki değerlenme de vatandaşın harcamalarında etkili oldu. Bu dönemde otomobil satışlarıcumhuriyet tarihi rekoru kırmıştı.

2016 yılının ilk altı ayında yani ilk yarı itibariyle Türkiye ekonomisi 708.5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı. Doların, Türk Lirası karşısında değer kazanması, Türkiye ekonomisinin büyüklüğünü etkiliyor. İlk yarıda ekonomi sabit fiyatlarla yüzde 3.9 büyüdü. Bu büyümenin de kahramanları vatandaş ve devlet oldu. İlk yarıdaki büyümeye vatandaşın tüketimindeki yüzde 6.1’lik artıştan 4.1 puanlık, devletin yüzde 13.5 artan tüketim harcamalarından 1.46 puan katkı sağlandı.

SANAYİ VE İHRACATTA SIKINTI

Her tüketim, sanayiden ve ihracattan ise haberler iyi değil. İkinci çeyrekte imalat sanayi yüzde 3 büyüyerek 0.78 puan katkı sağlayabildi. İlk altı ayda ise imalat sanayinde büyüme yüzde 4.3, katkı 1.1 puan. İhracat ise ikinci çeyrekte sadece yüzde 0.2 büyüyerek 0.05 puanlık katkı sağlamış. İlk yarıda ihracattaki büyüme yüzde 1.2 ve katkısı 0.32 puan. İthalatta ise ikinci çeyrek artışı yüzde 7.7, ilk altı aydaki artış yüzde 7.5. Bu da tüketimde neden ulaştırma ve haberleşme bölümünün arttığını anlatıyor. İthal cep telefonu ve otomobiller özellikle bu kalemde etkili. İthalatın ikinci çeyrekte büyümeye etkisi 2.19 puan, yani bu kadar büyümeyi geriletmiş. İlk yarıda ise ithalat nedeniyle büyümedeki kayıp yüzde 2.14.

Öte yandan Merkez Bankası’nın dün açıkladığı ödemeler dengesi verilere göre temmuzda cari açık 2.6 milyar dolar oldu. 12 aylık cari işlemler açığı 28.9 milyar dolar gerçekleşti. Ödemeler dengesinde kaynağı belirsiz para girişini gösteren net hata noksan kaleminde ise 2 milyar dolar giriş yaşandı. Yılın ilk 7 ayındaki kaynağı belirsiz giriş 3.4 milyar dolar oldu.

Turizmde kayıp sürüyor

BÜYÜME verileri turizm sektöründeki kaybı da ortaya koyuyor. Turizm sektörü ikinci çeyrekte yüzde 11.4 daralarak büyümeyi 0.17 puan aşağıya çekerken, ilk yarıda yüzde 6.3 küçüldü ve bu 0.09 puan büyümeyi azalttı. Finans sektörü daha önceki yıllarda büyümeye sağladığı katkıları bu yıl göstermekten uzak. Finans ikinci çeyrekte yüzde 5.5 büyüdü ve 0.70 puan katkı sağladı. 

Özel sektör yatırımı bıraktı

ÖZEL sektörün geçen yılın üçüncü çeyreğinde başlayan yatırım orucu sürüyor. 2015 son çeyreğinde hafif kıpırdansa da bu yılın ilk iki çeyreğinde de özel sektör yatırımları azalmaya devam etti. İkinci çeyrekte yatırımlar yüzde 1.6, ilk yarıda yüzde 1.2 azaldı. Bu büyümeyi frenledi. Hükümetin yeni açıkladığı Doğu ve Güneydoğu paketi belki yatırımlara bir sıçrama getirebilir.

HÜKÜMET NASIL YORUMLADI

BAŞBAKAN Yardımcısı Mehmet Şimşek: Hem küresel gelişmeler hem de yurt içi faktörler 2016 yılında büyüme hızını sınırlandırıcı etki yaratmaktadır. Bu durum dikkate alındığında ekonomimizin önümüzdeki dönemde sağlıklı ve yüksek oranlarda büyümeye devam etmesi için yurt içi tasarruflarımızın ve yatırımlarımızın artırılması önem arz etmektedir.

MALİYE Bakanı Naci Ağbal: Türkiye, G20, OECD ve AB ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomilerden biri oldu. Çin ve Hindistan hariç gelişmekte olan ülkelerden daha hızlı büyüyerek pozitif yönde ayrışmaya devam ettik. Global konjonktürdeki sorunlar ve meydana gelen gelişmelere karşı iç talepteki canlılığın devam etmesi olumludur.

EKONOMİ Bakanı Nihat Zeybekci: 2016’in ikinci çeyreğinde yüzde 3,1 düzeyinde bir büyüme oranı elde eden Türkiye, birçok gelişmiş ülke ortalamasını geride bırakan bir performans ortaya koymuştur. Ülkemiz 2016’nın ikinci çeyreği itibariyle, Avrupa Birliği üyelerinden 16 tane ülkeden daha hızlı büyümeyi başarmıştır.