Sanayiden ılımlı mesaj

SANAYİ üretimi ekonomik büyümenin, istihdamın en önemli öncü göstergelerinden. Sanayide işlerin durumunu ise satın alma yöneticileri endekslerinden öğreniyoruz. Türkiye’de hem İstanbul Sanayi Odası (İSO) hem de MÜSİAD satın alma yöneticilerine dayalı endeksler üretiyor. İSO bunu uluslararası sistemle uyumlu olarak PMI olarak açıklıyor, MÜSİAD’ın hizmet sektörünü de kapsayan SAMEKS yani satın alma müdürleri endeksini oluşturuyor. İki endekste de mart ayı verileri geldi. ISO PMI martta 47.2 geldi, endeks şubatta 46.4 idi. Ve üretimde Temmuz 2018’den beri gözlenen en düşük yavaşlama rakamına ulaşıldı. ISO PMI’de endeks 50’nin altında olduğunda üretimde yavaşlamayı, 50’nin üzerinde olduğunda ise genel anlamda iyileşmeyi gösteriyor. SAMEKS’te de sanayi endeksi 1.3 puan arttı ve 46.8 seviyesine çıktı. Bu veri de toparlanma eğiliminin sürdüğünün işareti.

GİRDİ MALİYETLERİ

ISO PMI’nın ayrıntılarına bakıldığında üretim endeksinde talepteki yetersizlikten kaynaklanan yavaşlamanın sürdüğü görülüyor. Endeksteki gerileme her ne kadar son 8 ayın en düşük verisine işaret etse de anket katılımcılarının bazıları piyasadaki hareketliliğin yetersizliğine dikkat çekti. Üretimdeki yavaşlama trendi ise martla beraber 11’inci aya ulaştı. Birikmiş işlerde Şubat 2018’den beri en ılımlı azalma yaşanırken girdi maliyetleri enflasyonu ilk çeyreğin sonunda arttı. Anket katılımcıları bu durumun Türk Lirası’ndaki dalgalanmaya bağlarken, nihai ürün fiyatlarında da üst üste ikinci ay artış gözlendi. Yeni ihracat siparişleri endeksi de yavaşlamaya işaret ediyor. ISO PMI verilerine göre yurtdışından alınan yeni siparişlerdeki yavaşlama hızı toplam yeni siparişlere göre hafif gerçekleşti. Bazı anket katılımcıları Avrupalı müşterilerden alınan yeni siparişlerin azaldığını belirtti.

ALMANYA’DA SIKINTI

Tam bu noktada Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Almanya’ya bakmak gerekiyor. Almanya’da da PMI verileri ekonomik aktivitede yavaşlamaya işaret ediyor. Şöyle ki dün açıklanan verilere göne PMI endeksi, Brexit belirsizliği ve zayıflayan küresel ekonominin etkisiyle martta 44.1 puan ile Temmuz 2012’den sonra gördüğü en düşük seviyeye geriledi. Almanya’da imalat sanayi PMI, martta önceki aya kıyasla 3.5 puan azaldı, endeks, şubatta 47.6 düzeyinde açıklanmıştı.
IHS Markit ekonomisti Phil Smith, sektörde yeni siparişlerin ve ihracatın, küresel finansal krizden bu yana görülmeyen oranlarda düştüğünü belirterek, “Gittikçe daha fazla şirket, ürünlerine Brexit, ticaret belirsizliği, otomotiv sanayisindeki sıkıntılar ve küresel talebin yumuşaklığına bağlı olarak düşük talep geldiğini bildiriyor” ifadesini kullandı. İşte bu durum bizim ihracatçılarımızı da yakından ilgilendiriyor. Almanya gibi Euro Bölgesi’nin PMI verisi de şubattaki 49.30 seviyesinden 47.50’ye indi.

HİZMETTE YÜKSELİŞ TRENDİ

MÜSİAD’ın hazırladığı hizmet sektörü SAMEKS endeksinde de yükseliş gözleniyor. Mart ayında, şubata göre 3.3 puan artarak hizmet sektörü endeksi 48.7 seviyesine çıktı. Hizmet sektörüne yönelik girdi alımları şubata göre 8.6 puan birden artarak 59.3’e geldi. Böylece sektöre yönelik girdi alımları son 7 ayın en yüksek seviyesine yükseldi. Girdi alımlarında gerçekleşen bu artışa bağlı olarak, sektöre ilişkin iş hacmi önceki aya göre 1.7 puan artış kaydederek 42.1 puana çıktı. Bu artışa karşın sektördeki iş hacminin zayıf seyrini sürdürmesi dikkat çekti.

TÜNELİN SONUNDA IŞIK GÖRÜNÜYOR

İSO Türkiye İmalat PMI anket verilerini değerlendiren IHS Markit Direktör Yardımcısı Andrew Harken, “Hem üretim hem de istihdamdaki yavaşlamanın 2018 ortalarından bu yana gözlenen en düşük hızda gerçekleşmesi Türk imalat sektörü açısından tünelin sonunda ışık olduğunu gösteriyor. Talebin zayıf seyri nedeniyle yeni sipariş almak en önemli zorluklardan biri olmaya devam ederken sektörün genel olarak istikrar kazanmaya doğru yaklaştığı görülüyor” diye konuştu.

10 AY SONRA YÜKSELİŞ

MÜSİAD’ın SAMEKS sanayi endeksinde de 1.3 puanlık artış olsa da endeksin 50’nin altında olması durağan seyrin devam ettiğine işaret ediyor. SAMEKS açıklamasına göre sanayi sektörüne ilişkin yeni siparişler, şubata göre 1.0 puan arttı ve 44.6 seviyesine yükseldi. Yeni siparişlerde gözlenen artışa paralel olarak girdi alımları 1.9 puan artarak 51.9 puana çıkarken, sanayi üretimi de 1.3 puan artarak 44.3 seviyesine geldi. Girdi alımlarının 50 referans değerinin üzerindeki seyrini sürdürmesi, sektördeki ivmelenmenin önümüzdeki dönemde de süreceğine işaret ediyor. Ocak ve şubat dönemlerinde gözlenen düşüşlerin ardından, mart itibariyle tedarikçilerin teslimat süresi alt endeksinin yeniden 50 referans değerinin üzerine yükselmesi, sektör temsilcilerinin tedarik zincirlerindeki aksamaların sona erdiğini gösteriyor. Sanayi sektöründe gözlenen bu toparlanmaya paralel olarak, sektöre yönelik istihdam 10 ay aradan sonra yeninden yükselişe geçti ve 1.5 puan artarak 50.0 düzeyine çıktı. SAMEKS sanayi endeksinde toparlanma eğilimi Mart 2019 döneminde de sürdü ama 50 referans değerinin altındaki endeks sektördeki durağan seyrin devam ettiğine işaret etti.

İSTANBUL PMI ENDEKSİ 46.6

İSO verilerine göre martta 46.6 ölçülen İSO İstanbul İmalat PMI da şubattaki 46.7’ya yakın. İSO açıklamasında bunun İstanbul imalat sektöründe belirgin yavaşlamanın sürdüğüne işaret ettiği vurgulandı. Buna rağmen üretimde son 8 ayın en ılımlı yavaşlaması gözlenirken istihdamdaki düşüşün oldukça sınırlı gerçekleşmesi, iyileşmeye yönelik kimi sinyallerin olduğunu gösterdi.