Sanayide ‘ekonomi dibe vurdu’ duası

Üyeleri arasında yaptırdığı Ekonomik Durum Tespiti Anket Çalışması sonuçlarını açıklayan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Kavi, ‘‘Ocak ayı kapasite kullanım oranı 1994 krizinin bile gerisinde. 1998'in ikinci yarısından itibaren istihdamda, üretimde azalma oldu. İnşallah artık dibe vurmuşuzdur. Asansör yukardan aşağı bırakılmış, şimdi duruyor. Fakat dipte mi duruyor yoksa arada bir yerde mi? Şubat ayından itibaren ekonomide görülen küçülmenin, azalacağını umuyoruz’’ diye konuştu.

Kavi, bunun ekonomik rakamların iyileşmesi anlamına gelmediğini de vurgulayarak şu uyarıyı yaptı:

‘‘Sadece küçülme azalıyor. Aldığımız sinyaller bu yönde. Türkiye bunu fırsat bilerek, yurt dışına kaçan 7 milyar doları geri getirebilir, yabancı sermayeyi çekebilir. Yoksa ekonominin bu çarkı, bu yüksek faizle, çıkmayan Bankacılık Yasası ile döndürmesinin şansı yok. Parti liderlerine ve Meclis Başkanına çağrıda bulunuyoruz. Meclis toplansın, ekonomik ve sosyal yasaları sonuçlandırsın. Üretim ve istihdamda çok ciddi kayıp var. Bankacılık Yasası'nı ertelemek 1999 yılında Türkiye'yi bugünkü faizlerle baş başa bırakmaktır. Hálá geç kalmış değiliz’’

İSO'nun 1998 yılının ikinci yarısını ve bu yılki beklentileri kapsayan araştırmasına 547 üye firma katıldı. Bu firmaların 237'si küçük ölçekli, 158'i orta ölçekli 152'si de büyük ölçekli firmalardan oluştu. Ankette çıkan en önemli sonuç ise 1998 yılının ikinci yarısında ortaya çıkan ekonomik tablonun 1999 yılına ilişkin olumsuz bekleyişlere yol açması oldu.

Kavi, 1998'in birinci yarısında üretimde azalma bildiren işyeri sayısı 2 bin 150 iken, ikinci yarıda bu sayının 4 bine ulaştığını belirterek, bunun yanında yılın ikinci yarısında orta boy işyerlerinin yüzde 50'yi aşan bölümünün de üretimde azalma olduğunu bildirdiklerini söyledi.

İLK YARI KÖTÜ

İSO anketinde, üyelerin 1999 yılına ilişkin temel beklentileri şöyle özetlendi: ‘‘1999 yılının ilk yarısında, 1998 yılının ikinci yarısında görülen kapasite kullanım oranlarında bir gelişme olmayacak, daha da azalacaktır. -İşletmeler 1998 yılındaki kadar olmasa da 1999 yılına yönelik ciddi sipariş iptalleriyle karşılaşmaktalar. Sipariş iptalleri iç pazar müşterilerinde yüzde 11.7, dış pazar müşterilerinde yüzde 4.6 düzeyinde. Bunlara bakıldığında, 1999 yılında da 1998'de yaşanan olumsuz gelişmelerin süreceğini ancak artmayacağını söylemek olasıdır. ’’

Üretim düşüyor, işçiler atılıyor

Firmaların yarısı yüzde 60 kapasite ile çalışıyor. İmalat sanayi aylık üretim endeksinin ise 1998 Haziran'dan itibaren yüzde 1'e düştüğü, bu oranın aralık ayında da yüzde - 11.8 olarak gerçekleştiği belirlendi.

Üretimlerinin azaldığını bildiren firmaların oranı ise 1998'in son yarısında yüzde 30.7'den yüzde 58'e yükseldi.

Geçtiğimiz yılın sonunda İSO üyesi küçük işletmelerde çalışanların yüzde 16'sı işsiz kaldı. Bu oran orta boy işletmelerde yüzde 5, büyük işletmelerde ise yüzde 2 seviyesinde gerçekleşti.

İşletmelerin yüzde 72'si finansman darboğazında olduğunu söylüyor. Bu oran küçük boy işletmelerde yüzde 74'e yükseliyor.

Geçen yıl firmaların yüzde 59'u karşılıksız çek ve senet sorunuyla karşılaştı. Bu oran küçük işletmelerde yüzde 57'ye, orta boy işletmelerde ise yüzde 66'ya yükseliyor.

1998 yılında işletmelerin yüzde 21.5'i, yüzde 70'ten fazla yabancı kaynak kullandı. Bunda yüksek faiz oranlarının da etkisi oldu. Yabancı kaynak kullanan firmaların oranı giyim sanayiinde yüzde 48.6'yı buldu.

Dış pazarda siparişlerini iptal ettiren firmaların oranı yüzde 9 olarak belirlendi.