Sağlıksız 512 belediye mezbahası kapatıldı

Et kesim yerlerinin iyileştirilmesi amacıyla 1996'da çıkarılan ancak bu yıl başına kadar uygulanmayan yönetmeliğin uygulanmaya başlaması, çok sayıda belediyeyi mezbahasız bıraktı.

Kırmızı et kesim yerlerinin, mezbahaların, asgari teknik ve hijyenik şartları sağlar duruma getirilmesi için 1996'da çıkarılan yönetmelikle verilen, daha sonra geçen yıl sonuna kadar uzatılan sürede hiçbir iyileştirme yapılmayan belediye mezbahaları kapatılıyor. Yapılan denetimler sonucunda, şimdiye kadar 803 belediye mezbahasından 512'si kapatılırken, mezbahalardaki teknik ve hijyenik şartları iyileştiren 110 belediye mezbahasına ruhsat verildi.

Şartlara uymayan belediye mezbahalarının kapatılması ile pekçok belediye mezbahasız kalırken, bakanlık belediyelerden, kurban kesimi için kolay temizlenebilir, suyu bulunan alanlar oluşturmasını istedi. Bakanlık, daha önce yaptığı denetimlerde de çok kötü şartlarda çalıştığını belirlemesine karşın, kamu kuruluşu olması, yatırım yapma imkanının olmaması nedeniyle kapatamadığı Et Balık Ürünleri A.Ş'nin işletmelerini de ilk kez kapatma kararı aldı.

Et ve Balık Ürünleri A.Ş'nin Van ve Kayseri işletmeleri kapatılırken, Erzurum işletmesinin yapılan yatırımlarla yönetmelik hükümlerine uygun hale getirildiği belirldi. Et ve Balık Ürünleri'nin faaliyette bulunan 9 işletmesinden ancak 2'sinin; Manisa ve Erzincan işletmesinin ruhsat alabilecek şartları taşıdığı belirtiliyor. Bakanlık verilerine göre, özel sektöre ait 96 mezbahadan da 73'ü ruhsat alabilecek şartları sağlarken, 23 özel kombinanın teknik ve hijyenik şartları taşımadığı belirlendi. Yapılan denetimler sonucunda ayrıca, uygun şartları taşımayan toplam 50 et parçalama ve işleme yeri ile soğuk hava deposu da kapatıldı.

Türkiye'de geçen yıl sonu itibariyle faaliyette bulunan 908 mezbaha, kombina ve parçalama yerinden yaklaşık 800'ü, asgari teknik ve hijyenik şartları sağlayamadığı için ruhsatlandırılamamıştı. Bakanlık, bu işletmelerin ruhsatlandırılmasının kolaylaştırılması için, 1996'da çıkarılan yönetmelikte değişiklik yaparak, özellikle belediyeler tarafından üretilen mezbahalara ilişkin bazı kolaylıklar getirdi. Büyük entegre tesisler ile sadece kurulu bulunduğu il, ilçe veya beldeye hizmet veren mezbahalara yönelik şartları farklılaştırdı.Buna rağmen, şimdiye kadar 803 belediye mezbahasından sadece 110'u ruhsat alabildi.

Bakanlığın yönetmelikte yaptığı bu ''yumuşatma'', modern kombina işletmecileri tarafından, ''belediyeninkiler az sağlıklı, ilçelerdekiler sağlıklı, şehirlerdekiler daha sağlıklı et üretsin diyebir sınıflandırma olamaz. Bu düzenleme, haksız rekabetin sürmesine neden oluyor'' diye eleştiriliyor. Sektörde ayrıca 205 tane depolama, sucuk, salam-sosis gibi mamul madde üretim tesisleri var. Bu tesislerden de 50'si kapatıldı.

Söz konusu mezbaha ve kombinaların, yıllık, 1 milyon 370 bin 430 ton büyükbaş, 691 bin 165 ton küçükbaş hayvan kesim kapasitesi bulunuyordu. Tesislerin ortalama kapasite kullanım oranı, büyükbaşta yüzde 20.4, küçükbaşta ise yüzde 12.2 düzeyindeydi.

Çok kötü durumdaki mezbahaların kapatılmasına karşın, Türkiye'de kesim kapasitesi açısından bir sorun yaşanmayacak. Yetkililer, AB standartlarında kesimhanelerin, haksız rekabet nedeniyle şimdiye kadaryüzde 30 kapasite ile çalışmak durumunda kaldığını, yetersiz mezbahaların kapatılması ile artık hayvanların daha iyi şartlarda çalışan bu mezbahalarda kesileceğini, böylece deri ve kan gibi yan ürünlerin daha iyi değerlendirileceğini, çevre kirliliğinin önleneceğini anlattılar. Ayrıca kesim yapılan hayvanlar kontrolden geçirileceği için daha sağlıklı et üretimi mümkün olacak.

Kesilen hayvanların kayda geçirilmesi nedeniyle kayıt dışı kesimler önlenecek, devletin vergi gelirleri artacak. Türkiye'de tüketilen etin yüzde 60'ı hiçbir kontrol olmadan üretilirken, kaçak kesim oranının artmaması için, şimdiye kadar uygun şartları taşımasa da mezbahalar kapatılmıyordu. (aa)