Robot süpürge sadece temizlik mi yapıyor

2022 yılının ilk aylarında güvenilir teknoloji yayını MIT Technology Review, evlerde çekilmiş kişisel fotoğraflar ve düşük açılardan çekilmiş mahrem fotoğraflar elde etti. Yayına göre, bu fotoğraflar tüm dünyada 10 milyondan fazla robot süpürge satan iRobot’un Roomba J7 serisinin bir geliştirme versiyonu tarafından çekilmişti. Mesele hemen dünyanın önde gelen robotik süpürge üreticilerinden iRobot’a soruldu. Şirket bu görüntülerin 2020 yılında ürün geliştirme sürecinin bir parçası olarak Roomba tarafından çekildiğini doğruladı.

BİR AR-GE KAZASI

Fotoğraflar Roomba tarafından çekildi ve daha sonra bunları yapay zekâ geliştirmek için kullanan ve nihayetinde iRobot’un daha fazla nesne ve engel tanıyarak ürünlerini geliştirmesine yardımcı olan Scale AI’e gönderildi. Ne yazık ki bu vakada, Scale AI’ın bazı çalışanları gizlilik anlaşmalarına uymayarak elektrikli süpürgeler tarafından çekilen fotoğrafları sosyal medyadaki özel gruplarda paylaştılar.

Yani olay bir Ar-Ge kazasıydı. Şirket üzerinde çalışılan modeli anlaşmalı tüketicilere göndermişti. Gönüllü tüketicilerin görüntülerinin alındığından haberi olduğu da belirtiliyor. Ancak yine de olayın arka planı düşünüldüğünde milyonlarca robot süpürge kullanıcısının kafası karışıyor.

SİZİN HAKKINIZDA NE BİLİYOR

Ağustos 2022’de Amazon, iRobot’u satın alma niyetini açıkladı. Pazar rekabeti ve mahremiyete ilişkin düzenleyici kaygıların arttığı bir dönemde, bu anlaşma Amazon tarafından hangi verilerin toplanabileceği ve bunların nasıl kullanılabileceği sorularını da beraberinde getirdi. Temmuz 2023’te Avrupa Komisyonu, anlaşmanın Amazon gibi bir şirkete pazaryeri işinde büyük bir avantaj sağlayıp sağlamayacağını, yani toplanan görüntülerin organik satın alma önerilerini ve gerçek kişisel verilere dayalı daha iyi uyarlanmış reklamları iyileştirmek için kullanılıp kullanılamayacağını anlamak için anlaşmayla ilgili resmi bir soruşturma başlattığını duyurdu.

KİMLİK İPUÇLARI

Şimdi; robot süpürgeler belirlediğiniz temizlik programına göre günlük rutininizi öğrenebiliyor. Kaydedilmiş ev haritaları bir evin boyutunu ve tasarımını ortaya çıkarıyor, bu da gelir düzeyleri ve kişinin yaşam koşulları hakkında diğer bilgilerin öngörülmesine sebep olabiliyor. Bir veri sızıntısı, kim olduğunuzu ve nerede yaşadığınızı belirleme yolları da dahil olmak üzere, evinizin görüntülerini potansiyel olarak ortaya çıkarabiliyor.

NASIL ÖNLEM ALABİLİRSİNİZ

Peki robot teknolojilerini bir kez daha sorgulamamıza neden olan bu olaydan kendimizi, ailemizi nasıl koruruz? Siber güvenlik alanında faaliyet gösteren ESET, bu konuda bir çalışma yapmış. ESET Ürün ve Pazarlama Müdürü Can Erginkurban, halen pazarda kullanılan robot süpürgelerde böyle bir sıkıntı yaşanmadığını  belirtiyor ama önemli bir uyarısı var: “Bu akıllı cihazlar rahatlıkla korsanlar tarafından hacklenebilir. Bazı süpürgelerde kamera ve mikrofon var bazılarında yok. Bu aslında tamamen süpürgedeki teknolojik donanıma bağlı. Bu nedenle süpürgenin sürekli internete bağlı olmasına gerek yok.”

İşte Can Erginkurban’dan uyarılar:

- Yeni robot süpürgeyi satın almadan önce üreticisini de kontrol edin. Veri şifrelemeyi tercih eden ve robotun mobil uygulamalarına erişmek için iki faktörlü kimlik doğrulama gerektirenleri tercih edin. Bu araştırmayı yaparken ortak pazar yerleri değil üreticinin kendi sitesinden hatta varsa mağazasından yararlanın. Daha sonra hangi ürünü alacağınıza karar verdiğinizde istediğiniz platformu kullanın.

- Bazı modeller uzaktan kumanda veya zamanlama gibi bazı özellikler olmadan çevrimdışı çalışabilir. Diğerlerinin ise üreticinin sunucusuna veri göndermemek üzere özel olarak ayarlanması gerekir. İnternete kesintisiz bağlantı yapmayın.

-Robotun yatak odası veya banyo gibi belirli odalara girmesi de yasaklanabilir. Bu, ayarlar aracılığıyla veya sanal duvar bariyerleri kullanılarak yapılabilir. 

-Mobil uygulama ve cihaz yazılımı için düzenli güncellemeler sunan bir üretici seçin.

-Her zaman satın aldığınız ürünün kullanım ömrünü ve ne kadar süreyle üretici desteği alacağını kontrol edin.

MAHREMİYET Mİ KONFOR MU

Akıllı elektrikli süpürgelerin evrimi, insanların konforlarıyla mahremiyetlerini gönüllü takas etmesinin bir örneği olarak kabul ediliyor. Akıllı cihazlar ne kadar yetenekli olurlarsa ve ne kadar çok veri toplamalarına izin verilirse, hayatlarımıza o kadar çok müdahale ediyorlar.

Can Erginkurban bunu şöyle özetliyor: “Bu nedenle, herhangi bir akıllı cihazın mahremiyetinizi tamamen gizli tutma garantisi düşük. Gizliliklerine ve veri korumalarına kolaylıktan daha fazla önem verenler için gözden uzak kalmanın en iyi yolu eski cihazlara bağlı kalmak. Standart bir elektrikli süpürge kullanmak hafta sonu temizliğini bitirmek için daha fazla zaman gerektirebilir ancak en azından tuvalette otururken fotoğrafınızı çekmeyecektir. Bununla birlikte, robot süpürgeleri vazgeçilmez buluyorsanız, ayarları ve toplayabilecekleri veri noktaları konusunda seçici olmak zorundasınız. Süpürge üzerinde kontrol sahibi olmaya özen gösterin.”