Risk de var umut da...

TÜRKİYE ekonomisinin ‘yavaş’ yılı olarak tarihe geçecek 2014 geride kalıyor. Büyümenin yüzde 3 seviyelerinde yılı tamamlaması hem işsizliğe, hem gelir dağılımı adaletsizliğine, hem de yoksulluğa çözüm üretmede yetersiz kaldı. İşsizlik yüzde 10.5 seviyelerinde. Hükümetin yılın başından itibaren aldığı tüketim harcamalarını kısma tedbirleri bankacılık sektörünü, ithalatı, cari açığı kontrol altına aldı. Mali disiplin bütçe performansının oldukça iyi gerçekleşmesini sağladı. Kuraklığın etkisinin azalması, dolar/TL’nin sancılı bir seyir izlemesine rağmen petrol fiyatlarındaki büyük düşüş enflasyonu da bir derece kontrol altına almayı başardı. Ama tüm bunlar ekonominin diğer yüzü için sıkıntılara neden oldu. İhracat herşeye rağmen rekorlarını sürdürse de tüketim kısılıp, özel sektör yatırımları bıçak gibi kesilince büyüme ancak yüzde 3 seviyelerinde kaldı.

2015’TE NE BEKLİYORUZ

Hükümetin 2015 için büyüme hedefi yüzde 4. Petroldeki düşüş, Avrupa’daki durgunluğun yavaş yavaş aşılmaya başlaması bizim için iyi haber. Ancak hala başta Rusya olmak üzere komşu ülkelerimizdeki sıkıntılar, yapısal reformların bir türlü hayata geçirilmemesi, Amerikan Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artıracak olması ve yapılacak genel seçim bazı riskleri beraberinde yeni yıla taşıyor. Özel yatırımlara özel bir pencere açmak lazım. Uluslararası doğrudan yatırımlar 10 ayda 9.7 milyar dolar oldu. Ancak bunun 3.5 milyar doları gayrimenkule geldi. Yani net sermaye girişi sadece 6.2 milyar dolar ve bu 2013’ün ilk on ayına göre yüzde 9 daha düşük bir rakam. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre de yılın ilk 9 ayında özel sektör yatırımlarında 2013’ün aynı dönemine göre yüzde 1.6’lık gerileme yaşandı. Tüketimin kısılmasıyla da ilgili bu durum ithalatın gerilemesiyle. 2015’te ithalat ve tüketimde hareketlenme yaşanması özel yatırım ve büyümede de hareket sağlayacak. Petroldeki düşüş cari açığı da tutacağı için bu iki kalemdeki artış o kadar da tehlikeli olmayacak.

OTOMOTİV
Daralan pazarda 2 rekor bekleniyor

EKONOMİNİN lokomotifi otomotiv sektörü için 2014 iç pazarda ÖTV zammı ve kur artışlarıyla kötü başladı. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 25’e yakın kayıp yaşayan sektör, ikinci yarıda hafif ticari araçlarda kullanılan ‘K2’ belgesinde indirime gidilmesiyle toparlanmaya başladı. Sektör yetkilileri, pazarın yılı 770 bin adetlik satışla kapatacağını tahmin ediyor. İç pazarda kayıp yaşanırken otomotiv üretim ve ihracatta ise rekora koşuyor. 11 ayda üretim bir milyon 50 bin adete, ihracat ise 803 bin adete ulaştı. Yılın son ayında 140 bin adet araç üretilir, en az 108 bin adet araç ihraç edilirse, tüm zamanların rekoru kırılacak. Diğer taraftan otomotiv için 2014 adeta ‘yatırım yılı’ oldu. Otomotiv sektörünün 2015 yılı beklentisi ise üretim, ihracat ve iç pazarda 2014’te paralel bir performansın sergilenmesi. İç pazarda seçimlerin sonuçlarına bağlı olarak yüzde 5’lik bir artış öngörüsü de yapılıyor.

PİYASA
Piyasalarda ‘2 yüzlü’ yeni yıl

2014’te siyaset arenasındaki yüksek tansiyon ve Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) tahvil alım programını sonlandırmasıyla giren piyasalarda borsa yılın ilk döneminde 60 bin puan civarında gezindi, en düşük 60 bin 574 puanı gördü. Ancak 31 Mart yerel seçimlerinin ardından tablo değişti. Borsa yılın son aylarına doğru 87 bin puanı geçerek rekora yaklaştı. 2014’te Fed’in faiz artırım zamanlaması tartışması damga vurunca dolar da yükseldi. Rusya krizi ile ivme kazanan dolar TL karşısında yıllık yüzde 8’i aşan değer kazancı sağladı ve aralık ayında 2.41 TL ile rekor kırdı. 2015’in biri pozitif diğeri negatif olmak üzere iki ana hikayesi olacak. Petrolün düşmesinin düşük büyüme sancısı çeken Türkiye’ye ilaç gibi gelmesi bekleniyor. Ayrıca cari açığın da yıllık 30 milyar dolar seviyesine geri çekilmesi bekleniyor. Bu olumlu projeksiyonun başta hisseler olmak üzere Türk varlıklarında yükselişe yol açması bekleniyor. Negatif hikaye ise kur cephesinde. Fed’in seneye faiz artırımına kesin gözle bakılırken bunun erken dönemde olup olmayacağı ve faiz artışının hızı TL üzerindeki baskıyı belirleyecek. 2015 genel seçimlerinin atmosferi de hangi hikayenin daha ağır basacağında önemli rol oynayacak.

ENERJİ
Türkiye’nin fırsatı petrol

ENERJİ sektörüne bakıldığında, şüphesiz 2014 yılının sürpriz ve kritik gelişmesi petrol fiyatlarındaki düşüş oldu. Hazirandan bu yana yaşanan yarı yarıya düşüşle enerjide dışa bağımlı Türkiye’ye de adeta piyango çıktı. 2015’e girerken, düşük petrol fiyatlarının ekonomideki görünümü iyileştirmesi ve daha iyi bir yıl geçirmemize vesile olması bekleniyor. Petroldeki düşüşün, en önemli etkisi cari açık ve enflasyon alanında olacak. Enerji Bakanlığı’ndan aldığımız verilere göre, 2014’te 5 bin 800 megavat (MW) gücünde 203 adet santral devreye alınırken, elektrikte kurulu güç 70 bin MW’a yaklaştı. Elektrik üretimi bir önceki yıla göre yüzde 4.3, tüketim ise yüzde 3.7 artış gösterdi. 14 Ağustos’ta, 831.8 milyon kilovat saat elektrik tüketerek, elektrik tüketiminde Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı.

TURİZM
Rus turist sınavı ile yüz yüzeyiz

2014’te 37 milyon 300 bin turistin geldiği ve yaklaşık 34 milyar dolarlık gelirin elde edildiği Türkiye’de, 2015 için tahmin edilen turist sayısı ise 39 milyon 200 bin. Gelen turist sayısında yüzde 5.3’lük bir artış beklenirken, turizm gelirinin ise 36.5 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Türkiye’nin 2023’te 50 milyar dolarlık turizm gelirlerini yakalaması için en önemli pazarlardan biri olan Rusya’da yaşanan ekonomik kriz ise 2014’ün son aylarında turizm sektöründe moralleri bozdu. Sektör, 2015’te ‘Rus turist sınavına’ hazırlanrken, Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, sektöre her türlü desteğin verileceğini söyledi.

PERAKENDE
Anadolu’daki AVM’lerle büyüme

TÜRKİYE’de perakende sektörü toplamda 300 milyar dolara ulaşırken, orgenize perakendenin payı da artıyor. Son yıllarda çift haneli büyüme rakamlarına ulaşan organize perakende sektörü 2014’ü 120 milyar dolar ciro ile kapattı. Yeni yılda Anadolu illerinde açılacak 30’a yakın alışveriş merkezi (AVM) ve turist sayısının artmasıyla sektörün 2015’te yüzde 12 büyüyerek 130 milyar doları aşması bekleniyor. 2014’te 80 bin yeni istihdam sağlayan sektörün 2015’te 100 bin kişiye daha iş vermesi bekleniyor. 2009 sonunda 450 bin kişi olan perakende sektörü istihdamı, 2015’te 900 bine yükselecek.

TEKNOLOJİ
Cep’te 4G’nin yılı olacak

2014 teknoloji açısından sıcak gelişmelerin yaşandığı bir yıldı. Dünyanın en popüler sosyal ağları Twitter ve YouTube’un kapatılmasıyla başlayan 2014’ün diğer sıcak konusu ise kredi kartıyla cep telefonlarına satışa taksit yasağı gelmesiydi. Bu yasak sonrasında ise cep telefonlarının satış adetleri düştü, ancak kur farkından dolayı harcanan para arttı. 2015’te yaşanması beklenen ilk gelişme ithal cep telefonu ve tablete gelmesi planlanan ek vergi. 2015’te 4G internet Türkiye’deki kullanıcılarla buluşacak. Bunun için ihalenin yılın ilk yarısında yapılması bekleniyor. İhale sürecinden sonra ise 2015 sonuna doğru 4G internetin kullanılmaya başlanması bekleniyor.

SİGORTA
Pazar daraldı gülen BES’çi oldu

SİGORTACILAR, 2014’te pazarın küçülmesine rağmen 2015’ten umutlular. Sigorta pazarı 2014’ün 11 ayında reel bazda yüzde 2,5 küçülürken, hayat sigortası pazarı yüzde 14 ile rekor daraldı. Bu yıl özellikle otomotiv satışlarının azalması oto sigortalarını da olumsuz etkiledi. Kasko sigortalarında 4,4 milyar TL prim üreten sigortacılar, geçen seneye oranla yüzde 9 üretim kaybı yaşadılar. Sigortada üretim azalmasına rağmen 2014’te poliçe sayısı artarak, 115 milyona çıktı. 2014’te bireysel emeklilik şirketlerinin ise yüzü güldü. Sisteme katılımda 5 milyon eşiği aşılırken, emeklilik fonlarının toplamı da 34 milyar TL’yi geçti. 2015’te ise ekonomideki gelişmeye paralel, sigorta pazarının da enflasyonun bir-iki puan üzerinde büyümesi bekleniyor.

BANKACILIK
Düşen kârlar damga vurdu

KÜRESEL kriz sürecindeki sağlam duruşu ile uluslararası platformlarda da dikkat çeken Türk bankacılık sektörü 2014’te, en çok düşen kârlılığı konuştu. Bankacılık sektörünün kârı kasım itibariyle geçen yılın sonuna göre yüzde 8.1 azalarak, 22 milyar 652 milyon liraya düştü. Sektörün özkaynak kârlılığı ise yüzde 11.26 olurken, aktif kârlılığı yüzde 1.23 olarak gerçekleşti. Bu süreçte bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü yüzde 12 artarken, kredilerde de yüzde 15 büyüme sağlandı. Bankacılık sektörünün aldığı önlemlerin sonuç vermeye başlamasıyla 2015’te kârlarını nispeten artırması bekleniyor. Özellikle ticari kredilerde yüzde 15-20 büyüme hedeflenirken, takibe düşen kredi oranında artış beklentisi sektör açısından önemli bir risk alanı olarak öne çıkıyor. 2015’in ayrıca başta Ziraat olmak üzere kamu bankalarının katılım bankası kurma çabalarına sahne olacak.

EMLAK
‘Ev’de 1 milyon sınırı aşıldı

İNŞAAT sektörü 2014’ü zorluklara rağmen iyi bir tablo ile kapattı. 2013’te rekor kırarak 1 milyon 157 bin konut satan sektör, yılın bitmesine bir ay kala 1 milyon 30 bin konut satışı gerçekleştirdi. İnşaat sektörü için yıl içinde atılan en önemli adımlar Tüketici Kanunu ve ‘rant vergisi’ uygulaması oldu. Sektörü disiplin altına almak için yapılan düzenleme ile ruhsatsız konut satışı yasaklandı, inşaatlara tamamlama sigortası getirildi. 2015’te ise en çok konuşulacak konunun kentsel dönüşüm ve altyapı projeleri olması bekleniyor. Gayrimenkul firmaları arsa arzının sınırlı olması nedeniyle 2015’te ağırlıklı kentsel dönüşüm projelerine soyunacak. Yapılan düzenlemelerin süreci hızlandırması bekleniyor.