Rantiyeye Deprem Vergisi şoku

Ek Vergi Tasarısı, Resmi Gazete'de yayınlandı. Yasada yapılan değişiklik ile 1 Aralık 1999'dan önce ihraç edilmiş devlet iç borçlanma senetleri gelirlerine yüzde 4-19 oranları arasında ‘‘faiz vergisi’’ getirildi.

Depremin yol açtığı ekonomik kayıpların giderilmesi amacıyla bazı ek vergiler getiren kanun, dünkü mükerrer Resmi Gazete'de yayımlandı. Tasarıya son anda eklenen yeni maddelerle, 1 Aralık 1999 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet iç borçlanma senetleri gelirine de yüzde 4-19 oranları arasında faiz vergisi getirildi.

Kanuna göre, 1998 yılı kazanç ve iratlarını yıllık beyanname ile beyan eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1998 yılı ticari ve mesleki kazançları götürü usulde tespit edilen gelir vergisi mükellefleri, yasanın yayınlandığı tarihte ücret geliri elde eden ve 1998 yılında elde ettikleri ücretlerinin vergi matrahı toplamı 12 milyar lirayı aşan ücretliler ek gelir ve ek kurumlar vergisine tabi olacaklar.

1 Ocak 2000 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 1 Aralık 1999 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet iç borçlanma senetlerinden, (özel tertip devlet tahvilleri ve döviz cinsinden tahviller hariç) alınacak vergi oranları da şöyle belirlendi:

‘‘İskontolu tahvil ve bonolara ödenen faizlerden, 1 Aralık 1999 tarihinden itibaren; vadesine 1-91 gün kalanlara yüzde 4, vadesine 92-183 gün kalanlara yüzde 9, vadesine 183 günden fazla kalanlara yüzde 14, 3 yıl vadeli değişken faizli 3 ayda bir kupon ödemeli tahvil faizlerinden yüzde 4, 2 yıl vadeli sabit faizli, kupon ödemeli faizlerinden yüzde 19 oranında faiz vergisi ödemeyi yapanlar tarafından kesilecek ve ilgili ayı izleyen ayın 20. günü akşamına kadar muhtasar beyannameyle beyan edilerek ödenecek.’’

ÖDEME NE ZAMAN?

Kanunda, 1998 yılında verilmesi gereken yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile beyan edilmesi gereken matrahlar ve bu matrahlar üzerinden hesaplanan ek gelir ve kurumlar vergisinin, bugünden itibaren bir ay içinde, ayrı bir beyanname ile beyan edilmesigerektiği bildirildi. Ödenmesi gereken vergi, ilki beyanname verme süresi içinde, diğerleri beyanname verme süresinin bittiği ayı izleyen2, 4, 6, 8 ve 10'uncu aylarda olmak üzere 6 eşit taksitte ödenecek. Götürü usulde vergiye tabi olanların ek vergisi ise dünden itibaren tarh edilecek ve ilki tarh süresinde, diğerleri 2000 yılının Haziran ve Ekim ayında olmak üzere 3 taksitte ödenecek. Ücretlerdeki ek vergi ise dünden itibaren birinci, üçüncü, beşinci, yedinci, dokuzuncu ve onbirinci ücret ödemelerinden kesilmek suretiyle 6 eşit taksitle ödenecek.

Kanun uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 1998 yılı gelir vergisi matrahları üzerinden, 1998 yılı ticari ve mesleki kazançları götürü usulde tespit edilen gelir vergisi mükelleflerinin, 1998 yılına ilişkin götürü matrahları üzerinden ve 1998 yılında elde edilen ve toplamı 12 milyar lirayı aşan ücretlilerin, söz konusu yıl içinde elde ettikleri ücretlerinin gelir vergisi matrahı toplamı üzerinden yüzde 5'er oranında ek vergi alınacak. ANKARA

Kimler vergiden muaf?

KANUNDA, ek vergi kapsamı dışında tutulacak olan mükellefler şöyle belirlendi: 17 Ağustos ve 12 Kasım tarihleri itibariyle Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Bolu merkez ve ilçeleri dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar (depremden zarar görmediğini veya vergi ödemek istediğini beyan edenler hariç) ile bu illerdeki işyerlerinde fiilen çalışan ücretliler, 17 Ağustos ve 12 Kasım tarihlerinde meydana gelen depremlerde, varlıklarının en az yüzde 10'unu (belgelemek kaydıyla) veya birinci derece kan hısımlarından birini (eş dahil) kaybedenler.''

Konutta vergi sınırı 120 metrekareye indi

Emlak Vergisi Kanunu'ndaki bina, arsa ve arazilerin 1999 yılı emlak vergisi matrahları üzerinden, bir defaya mahsus olmak üzere ek vergi alınacak. Söz konusu vergi, Aralık 1999 ve Mart 2000'de olmak üzere iki taksitte ödenecek.

Bu arada, sahip olunan konutlardan brüt alanı 120 metrekareyi geçmeyen ve mükellefçe seçilecek bir tanesi; Bolu, Kocaeli, Sakarya ve Yolova il merkezleri ile ilçelerinde bulunanların bina, arsa ve arazileri; 17 Ağustos veya 12 Kasım'daki depremde varlıklarının en az yüzde 10'nunu (belgelenmek kaydıyla) veya birinci derece kan hısımlarından birini (eş dahil) kaybedenlerin bina, arsa ve arazileri, ek emlak vergisi kapsamı dışında tutuldu. Bina ve arazi vergisiyle getirilen muafiyet ve istisnalar, bu vergi bakımından da geçerli olacak. Bu vergi, 1999 yılı emlak vergisi matrahı üzerinden, bugünden itibaren Emlak Vergisi Kanununda yer alan nispetlerde belediyelerce hesaplanacak. Tahakkuk eden ek emlak vergisi, mükelleflerce Aralık 1999 ve Mart 2000'de olmak üzere 2 taksitte ödenecek. Belediyeler, tahsil ettikleribu vergiyi, tahsilatı takip eden ayın 20. günü akşamına kadar, muhtasar beyannamesi ile bağlı oldukları vergi dairesine beyan ederek ödeyecekler.

Taşıt sahiplerinin ilk ödemesi aralıkta

1999 yılı için tahakkuk ettirilen motorlu taşıtlar vergisi kadar, ek motorlu taşıt vergisi ödenecek. Verginin ilk taksiti Aralık ayı sonuna kadar, ikinci taksidi ise 2000 yılı Mart ayı sonuna kadar taşıtın kayıtlı olduğu yerin vergi dairesine ödenecek.

Kanun uyarınca, depremden etkilenen 4 il ve ilçelerindeki motorlu taşıtlar, 17 Ağustos ve 12 Kasım'daki depremlerde birinci derece kan hısımlarından birini (eş dahil) kaybedenlere ait taşıtlar, depremde hasar gördüğü belgelenecek taşıtlar ile yolcu ve yük taşımacılığında kullanılan taşıtlar ek vergiden istisna tutuldu.

Uçak biletinden özel işlem vergisi

8 yıllık zorunlu temel eğitime katkı payı kesilen bazı işlem ve kağıtlardan, katkı payı kadar ‘‘özel işlem vergisi’’ adıyla vergi alınacak. Buna göre vergi beyannameleri ve SSK bildirgeleri üzerinden 1 milyon, gümrük beyannamelerinden 4 milyon, taşıt, tescil, kayıt ve devir işlemlerinden 10 milyon, silah taşıma ruhsatlarından 30 milyon lira, Sayısal Loto, spor loto, toto oyunlarında kupon başına 20 bin, at yarışında kupon başına 40 bin, havayolu iç hat biletlerinden 1.5 milyon, cep telefonu tesisi ve tapu işlemlerinden 5 milyon lira ‘‘Özel İşlem Vergisi’’ alınacak.

Cep vergisi 2000 sonuna kadar

Kanunla, 31 Aralık 2000 yılına kadar uygulanmak üzere, önümüzdeki Aralık ayından itibaren, her çeşit cep telefonu işletmecileri tarafından verilen tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri (Bolu, Kocaeli, Sakarya ve Yalova merkez ve ilçeleri hariç) yüzde 25 oranında özel iletişim vergisine tabi tutuldu. Her ay tahakkuk edecek olan yüzde 25 oranındaki özel iletişim vergisi faturalarda gösterilecek.

Borsa işleminden deprem kesintisi

Kanuna göre, Bankalarca verilen çeklerden her yaprak için alınan değerli kağıt bedelleri 600 bin liraya çıkarıldı. RTÜK'e verilen reklam gelirleri, Rekabet Kurumu adına elde edilen gelirler, İMKB'de yapılan işlemlerden alınan borsa payları, SPK'nın yaptığı tescil ve kayıt ücretlerinden, kanunun yürürlük tarihinin sonaerdiği ayın sonu itibariyle birikecek tutarlar üzerinden, Maliye Bakanı'nın teklifi ve Başbakan'ın onayıyla hesaplanacak kısmı Merkez Bankası'ndaki ilgili hesaba yatırılacak. Bu kurum ve kuruluşlar, 10 gün içinde ve her ay olmak üzere birikmiş tutarları Maliye Bakanlığı'na bildirecekler.