Piyasalarda panik atak

İç ve dış piyasaların güven bunalımına, uluslararası piyasalarda baÅŸlayan Arjantin paniÄŸi eklenince, borsa yüzde 7.81 düştü. Dolar yeni zirvesini yapıp 1 milyon 342 bin liraya çıktı. IMF ve Dünya Bankası'nın olumlu sinyaline raÄŸmen S&P'nin görüntümüzü negatife çevirmesi, moralleri daha da bozdu.Türkiye tarihinin en ciddi ekonomik krizini yaÅŸarken, uluslararası piyasaların da etkisi altında kaldı. Türkiye'de portföy yatırımı olan yabancılar, Arjantin'deki olumsuz geliÅŸmeler nedeniyle Türkiye riskini daraltmak isteyince, bir yanda borsa 739 puan kayıpla 8.730 puana düştü, diÄŸer yanda dolar yeni dalgalı kurun yeni zirvesini yaptı. Dün Merkez Bankası dolar satış kuru 1 milyon 342 bin liraya çıktı. Bono ve tahvil piyasasında, en çok iÅŸlem gören bono olan 6 Mart 2002 tarihli bonoların bugün tarihli iÅŸlemlerde yıllık bileÅŸik oranı yüzde 107'ye çıktı.Dün, önce IMF Ä°cra Direktörleri Kurulu'nun daha sonra da Dünya Bankası'nın bugün toplanacağı haberleriyle moralli baÅŸladı. IMF ve Dünya Bankası'nın bu toplantılardan sonra Türkiye'ye yaklaşık 3.3 milyar dolarlık kredileri serbest bırakacağı tahminleri, dolar kuru üzerinde gerileme beklentilerini oluÅŸturdu. Beklenen kredinin serbest bırakılacağına duyulan güven nedeniyle Merkez Bankası, yeni bir uygulamayla döviz satışı yapacağını duyurdu. Merkez Bankası'nın açıklamasında, temmuz ve aÄŸustos aylarında toplam 1.3 milyar dolarlık döviz satışı yapılacağı, bu miktarın 700 milyon dolarının temmuz ayında, 600 milyon dolarının ise aÄŸustos ayında satılacağı yer aldı.Ä°HALELER YETMEDÄ°Her hafta çarÅŸamba ve cuma günleri yapılacak olan ihalelerle dolar satacağını açıklayan Merkez Bankası bu uygulamanın ilk örneÄŸini dün sabah 1 milyon 287 bin lira ortalama fiyatla 150 milyon dolar satarak verdi. Bu nedenle sabah saatlerini sakin geçiren bankalararası döviz piyasası, öğle saatleriyle birlikte hareketlenmeye baÅŸladı. Dolar kotasyonlarının 1 milyon 350 bin lira ve daha yüksek rakamlara çıkması, yabancı yatırımcıların Arjantin endiÅŸeleri nedeniyle aralarında Türkiye'nin de bulunduÄŸu geliÅŸmekte olan ülkelerdeki risklerini daraltmasına baÄŸlandı. Yabancı yatırımcıların borsa, bono ve tahvil satışlarıyla elde önce Türk Lirası'na daha sonra da dolara dönmeye baÅŸladıkları belirtildi.Hazine MüsteÅŸarlığı'nın dün gerçekleÅŸtirdiÄŸi iç borç geri ödemesiyle piyasaya çıkan 1 katrilyon 467 trilyon liranın, önceki günkü 8 aylık bono ihalesiyle ve dün sabah yapılan dolar satış ihalesiyle geri çekilemeyen yaklaşık 500 trilyon liranın önemli kısmı da dolara yöneldi.Dolar talebinin yüksek olmasında bu ay ortasına kadar süreceÄŸi bilinen bankaların sendikasyon ödemelerinin de etkisi vardı.Merkez Bankası, sabah gerçekleÅŸtirdiÄŸi ve 150 milyon dolar sattığı ihaleye raÄŸmen dolardaki hareketlenmenin durmaması, serbest piyasadaki kurun 1 milyon 330 bin liraya yükselmesiyle ikinci dolar satış ihalesini açtı. Ä°kinci ihalede 66 milyon dolar ortalama 1 milyon 334 bin liradan satıldı.Türk Lirası, Merkez Bankası'nın dün açıkladığı kura göre dolar karşısında 22 Åžubat sabahından bu yana yüzde 94.93 oranında deÄŸer yitirdi. Dolar kurunun günlük bazdaki artış oranıysa yüzde 2.6 oldu.Dün uluslararası piyasalardaki dalgalanmaya ve piyasadaki TL fazlalığına raÄŸmen sabah saatlerinde düzenlediÄŸi ihaleyle 150 milyon dolar satış yapan Merkez Bankası, ihaledeki satış miktarının düşük tutulması nedeniyle eleÅŸtiriliyor. Piyasanın daha yüksek miktarlı dolar talebinin olduÄŸu bir günde Merkez Bankası'nın, ihtiyacı karşılayacak satış miktarını yakalaması gerektiÄŸi belirtiliyor.BORSA KIRILDIÄ°stanbul Menkul Kıymetler Borsası (Ä°MKB), ilk seansa. Merkez Bankası'nın dolar satış ihalesine baÄŸlı olarak dolar kotasyonlarının dengesini koruması, piyasada alımları artırdı ve piyasa 9.856 puana kadar yükseldi. Ä°lk seansta ulaşılan bu seviyeden gelen satışlarla daha sonra 9.400 puana kadar düşüldü. Borsa, ilk seansta 9.400'e yaklaşılmasıyla alımların yoÄŸunlaÅŸtığı bir piyasa görünümündeydi. Ä°kinci seansta durum deÄŸiÅŸti. Ä°kinci seansa 9.428 puanla baÅŸlayan borsa bu noktadan sonra artan satışlarla 8.635 puana kadar çekildi. Borsa günü 8.730 puanla 387 trilyon 161 milyar liralık iÅŸlem hacmiyle kapattı. Borsanın iÅŸlem hacmi önceki gün gerçekleÅŸen 329 trilyon liralık hacmin yüzde 17.54 üzerine çıktı.Arjantin neden etkiliyor?Son yıllarda sürekli olarak küçülen Arjantin ekonomisinin kurtarılması için Kemal DerviÅŸ gibi ABD'den Domingo Cavallo'yu getirdi. Cavallo, Arjantin ekonimisini canlandırmak için bazı kararlar aldı. Önce 30 milyar dolara yaklaÅŸan borç takası tamamlandı. 10 yıldır dolara eÅŸit olan para birimi, dış ticarette elde edilen her bir dolar için, 1.08 pezoya devalüe edildi. Daha sonra Arjantin, borçlanmasını sürdürebilmek için iç borçlanma faizlerini yükseltmeye baÅŸladı. Önceki gün yapılan borçlanma ihalesinde yaklaşık 828 milyon dolar deÄŸerinde 91 gün vadeli Letes bonoları, bu vadede 1996'dan bu yana en yüksek faiz olan yüzde 14.01'den sattı. Hemen arkasından Arjantin Ekonomi Bakanı Cavallo, Arjantin'in borçlanma politikasında da bir deÄŸiÅŸiklik olacağını ve her eyaletin farklı bir borçlanma politikası izleyeceÄŸini açıkladı. Cavallo, Arjantin'in daha sıkı para politikası izleyeceÄŸini, artık dışarıdan borçlanma imkanı kalmadığını vurguladı. Bu geliÅŸmeler, Arjantin'in konsolidasyona gideceÄŸi endiÅŸelerini doÄŸurdu. 2005 vadeli Eurobond'larında faiz yüzde 24.97'yle en yüksek düzeyine çıktı. Arjantin endiÅŸesiyle, Polonya Zlotisi yüzde 4 deÄŸer kaybederek dolar karşısında son yedi ayın en düşük düzeyine indi, 1 dolar 4.51 zlotiye çıktı. Zloti son bir hafta yüzde 13 deÄŸer kaybetti. Güney Afrika para birimi rand da 8 sent deÄŸer kaybetti, 1 dolar 8.3350 randa çıktı. Rand, Temmuz ayı başından beri yüzde 4 deÄŸer kaybetti.GeliÅŸmekte olan piyasalar sarsıldıArjantin ekonomisine yönelik endiÅŸelerle dünyadaki geliÅŸmekte olan piyasalar düştü. 26 geliÅŸmekte olan borsanın, 20'si dün geriledi. Dünkü iÅŸlemlerde en fazla gerileyen borsa Ä°MKB oldu. Arjantin Borsası ise dalgalanmaların baÅŸladığı ülke borsası olmasına raÄŸmen yüzde 3.36 ile Ä°MKB'den daha az deÄŸer kaybetti. Yabancı notu erken aldıSon yıllarda, uluslararası derecelendirnme kuruluÅŸlarının Türkiye ile ilgili röporlarının açıklanmasından önce ‘‘ilgili raporun’’ olumlu veya olumsuz oluÅŸuna baÄŸlı olacak ÅŸekilde, özellikle Ä°MKB'de dalgalanmalar oluyor. 1998 yılından bu yana gözlenen bu geliÅŸme, 2000 yılı başından itibaren açıklanan hemen hemen her rapordan önce yaÅŸandı. Açıklanan raporlardan önce, rapor olumluysa alımlar yoÄŸunlaÅŸtı ve bazı söylentiler yayıldı. Raporlar olumsuzsa söylentiler ve satışlar yoÄŸunlaÅŸtı. Bunun bir örneÄŸi, Ä°MKB'de yine görüldü. Türkiye ile ilgili olumsuz bir rapor açıklanacağı gün içindeki söylentiler arasında vardı. Bazı borsacılar, satışları bu söylentinin güçlendirdiÄŸini ileri sürdü.Dün ne, neden oldu?Yabancı yatırımcılar geliÅŸmekte olan piyasalardaki risklerini daraltmak için borsada satış yaptı. Ä°tfada çıkan para lirayı artırdı. Eline TL geçen dolar aldı. TMSF'ye geçen bankaların aracı kurumlarındaki kredili hesaplar kapatıldı.Borsada iÅŸleme kapatılan hisseleri elinde bulunduran bazı aracı kurumların baÅŸka hisse senetlerinde satışa geçmeleri sonucunu doÄŸurdu.Bankaların sendikasyonları için talepleri devam ediyor. Dolar olumsuz etkileniyor.Son siyasi ve ekonomik geliÅŸmeler, geçen yıl Kasım ayından bu yana güvensiz olan piyasalardaki güven boÅŸluÄŸunu büyüttü.S&P, görüntümüzü negatife çevirdiDün piyasaların kapanmasından sonra Standard and Poor's (S&P) bir açıklama yaparak Türkiye'nin görünümünü ‘‘duraÄŸandan’’ ‘‘negatife’’ çevirdi. S&P, Türkiye'nin ‘B eksi’ olan notunu deÄŸiÅŸtirmedi. S&P, yaptığı açıklamada, IMF'nin 8'inci gözden geçirmeyi bugün tamamlaması ve Dünya Bankası'nın iki krediyi onaylamasının beklenmesine raÄŸmen görünümdeki deÄŸiÅŸikliÄŸi üç nedene baÄŸladı. S&P'nin açıklamasında ‘‘Programın uyÄŸgulanmasındaki son kaymalar piyasanın hükümete güvenini sarstı ve faizler oranlarını öngörülenin üzerinde tuttu’’ denilerek, ÅŸu nedenler sıralandı:Yüksek politik ve program uygulama riski.Yüksek kamu borç yükü.Bankacılık sektöründeki zayıflıklar.Â