Uluslararası Para Fonu (IMF) Birinci Başkan Yardımcısı Stanley Fischer'in Türkiye ziyaretinde ekonomiye yönelik verdiği olumlu mesajlar piyasalarda temkinli algılandı. Uzun vade riskini görmeden önce kısa vadeyi kestirmeye çalışan piyasalar, geçen haftayı bitirdikleri gibi sakin ve dar hacimli işlemlerle yeni haftaya başladı. Dünkü gelişmelerden sonra Stanley Fischer'in Türkiye'ye verdiği desteğin uluslararası piyasalardan da destek görür hale gelmesi gerektiği ortaya çıktı.
Merkez Bankası
dolar satış kuru dünkü işlemler sonunda, cuma günü açıklanan değerine göre 1.162 lira yükselip 1 milyon 326 bin lira oldu. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ise yine cuma gününe göre 67 puan yükselip 9.832 puandan kapandı. Bono ve tahvil piyasasında, en çok işlem gören bonoların yıllık bileşik oranları yüzde 90-94 arasında hareket etti. Bu piyasanın en çok işlem gören bonusu 6 Mart 2002 vadeli kağıdın yıllık bileşik oranı yüzde 93'ten kapandı.
10 BİNİ DENEDİ
İMKB-100 Endeksi, dünkü ilk seansına alım ağırlıklı başladı. Hafta sonunda, Türkiye ekonomisiyle ilgili olumlu açıklamaların ilk etkisiyle piyasa 10.013 puana kadar yükseldi. Ancak alternatif piyasaların sakin, hacimsiz kalması ve dolar kotasyonlarında gerileme olmaması, hacimsiz yükselmeye çalışan borsada satışları başlattı. Bu nedenle 10 bin seviyesinin üzerinde tutunmayı başaramayan borsa ilk seansı 106 trilyon liralık işlem hacmiyle, cuma gününe göre 119 puanlık artış kaydedip 9.884 puandan kapandı.
Borsa ikinci seansta ilk seanstan daha durgundu. Piyasada işlem hacmi 75 trilyon 997 milyar lira gibi son aylardaki düşük işlem hacmine oranla bile düşük kaldı. Piyasa ikinci seansta 9.739 puanla 9.884 puan arasında kaldı. Endeks, 9.832 puanla, cumaya göre yüzde 0.69 yükselirken, işlem hacmi toplamda 182 trilyon liraya düşerek, cuma günkü 240 trilyon liraya göre yüzde 24 daraldı.
DOLAR DURGUNDU
Bankalararası
döviz piyasası, dünkü işlemlerine 1 milyon 315 bin lirayla 1 milyon 340 bin lira arasında yoğunlaşan kotasyonlarla başladı. Gün içinde hareketlenmeyen piyasada, kurumlar zorunlu oldukları işlemleri yaptılar. İstanbul serbest piyasasında ise 1 milyon 320 bin lira seviyesinde başlayan işlemler akşam saatlerinde 1 milyon 330 bin lirada seviyelerine çıktı.
Piyasalar neden temkinli? Yatırımcılar dolarlarından bir süre daha vazgeçmek istemedi. Yatırım için Türk Lirası'nı tercih edenler ise aktif hareket ederek risk üstlenmek yerine, faizlerdeki düşüş olasılığını dikkate alıp TL'lerini faizde tutmayı tercih etti. Bu durum özellikle borsadaki hacmin daralmasında etkin oldu.
Söz ile verilen desteğin uygulamada görülmesi gerektiği düşünülüyor. Bu nedenle yurtdışından finansman girişinin başlaması gerekiyor.
Borsadaki durgunluğa altı aylık bilançolarla ilgili belirsizlikler de etkin oldu.
Hazine Müsteşarlığı'nın ve Merkez Bankası'nın izleyeceği borçlanma, faiz ve döviz politikaları ilgili kurumlarca belirlenmiş olmasına rağmen, piyasalar açısından henüz netleşmedi.
Enflasyon oranının önemi giderek artıyor. Piyasalar, enflasyon oranına yönelik ipuçları arıyor.
Türkiye ve Arjantin'e verilen krediler azaldıUluslararası finans devleri, hem Arjantin'e, hem de Türkiye'ye yönelik kredilerini azalttı. Bu gelişme, Bank For International Settlements (BIS) tarafından açıklanan verilerle ortaya çıktı.
Buna göre, büyük uluslararası bankaların Türkiye ve başta Arjantin olmak üzere Latin Amerika'ya verdikleri borçlar yılın ilk çeyreğinde düştü.
Dünya merkez bankalarının bankası ve forumu niteliğindeki BIS, Türkiye'nin bankalara borçlarının 3.7 milyar dolar azalışla mart sonunda 43.6 milyar dolara gerilediğini açıkladı. Türk bankaları ve kamu sektörü, çoğunlukla kısa vadeli kredilerden oluşan 3 milyar dolarlık bir borç yükünü de ilk çeyrekte kapattı.
Bunun yanısıra, türkiye'ye açılan kredilerin çoğunlukla kısa vadeli niteliği de devam ediyor. Vadesi 1 yıldan az olan kredilerin oranı, 2000'in ikinci çeyreğindeki yüzde 60 ve 2000 sonundaki yüzde 62'den 2001 mart sonunda yüzde 63'e yükseldi.
BIS, Arjantin krezinde faizlerin yükselmesi ve
kredi notlarının düşmesi şeklinde kötüleşme belirtileri görüldüğünü kaydederek, sözleşme alacaklarının 2.8 milyar dolar düşüşle 66 milyar dolara gerilediğini vurguladı.
Ekonomide iyileşme eylülde başlar Devlet Bakanı Yılmaz Karakoyunlu, eylül ayından itibaren dövizde ve faizde belirgin bir iyileşmenin olacağını savundu. Karakoyunlu, dün KKTC Çevre ve Turizm Bakanı Serdar Denktaş'ın ziyareti sırasında gezetecilerin sorularını yanıtladı.
Bir gazetecinin ‘‘Fischer, çok olumlu mesajlarla Türkiye'den ayrıldı. Dövizde ve faizde belirgin bir iyileşme sizce ne zaman olur?’’ sorusuna Karakoyunlu, şöyle karşılık verdi:
‘‘Eylül içerisinde bu söylediğiniz düzelmeleri çok net biçimde göreceksiniz. Fischer, sıradan bir IMF başkan yardımcısı değildir. Stanley Fischer, dünya çapında bir iktisatçıdır. Özellikle parasal kaynak, krizlerin yönetimi konusunda fevkalade tecrübeye sahip bir yöneticidir. Nitekim meseleleri değerlendirirken, bugüne kadar bu konularda çok şiddetli itirazı olan arkadaşlar da kendisiyle yapmış olduğu görüşmelerin sonunda fevkalade olumlu izlenimler içerisinde ayrıldıklarını ifade ediyorlar. Bunlar, işin gerçek tarafıdır. Ben de böyle mütalaaların söylenmesinden, yazılmasından ve konuşulmasından çok mutlu oldum ve işin gerçeğini ortaya koyan bir görüşme olmuştur. O bakımdan Türk ekonomisi açısından fevkalade önemli bir gidişatın ifadesidir.’’
İMKB, gelişen borsalar liginde dördüncü sıradaİstanbul Menkul Kıymetler Piyasası (İMKB), işlem hacmi bakımından bu yılın ilk beş ayında gelişmekte olan piyasalar içindeki 4'üncülüğünü korudu. Uluslararası Menkul Kıymetler Borsaları Federasyonu'nun (Federation Internationale des Bourses de Valeurs-FIBV), Mayıs ayı itibariyle değerlendirmeye tabi tuttuğu ülkeler arasındaki sıralamaya göre, Ocak-Şubat döneminde, işlem hacmi bakımından, gelişmekte olan piyasaların en büyüğü 270.4 milyar dolarlık işlem hacmiyle Tayvan Borsası oldu.
Bunu 162.4 milyar dolarla Güney Kore, 110.3 milyar dolarla Hong Kong borsaları takip etti. Toplam 41 milyar dolarlık işlem hacmi ile 4. sırada yer alan İMKB'yi, 31.9 milyar dolarla Sao Paulo Borsası izledi.
Öte yandan İMKB, 41 milyar dolarlık kümülatif işlem hacmiyle gelişmekte olan Avrupa piyasaları içinde Ocak-Mayıs dönemindeyine ilk sırada yer aldı. Atina Borsası'nın 5 aylık işlem hacmi 16.9 milyar dolar olurken, 3'üncü sırada 13.3 milyar dolarla Portekiz'in Lizbon Borsası yer aldı.