Güncelleme Tarihi:
Uluslararası enerji politikaları uzmanı Pamir, ham petrol fiyatlarının Türkiye'nin hem dışarıdan aldığı ham petrol ve petrol ürünlerini hem de petrol fiyatlarına göre hesaplandığı için ithal edilen doğalgaz ve LNG fiyatlarını etkilediğini söyledi.
Pamir, ham petrol varil fiyatlarında 10 dolarlık bir artışın, Türkiye'nin ham petrol ve petrol ürünleri ithalat faturasını yıllık yaklaşık 2 milyar dolar etkilediğini, buna doğalgaz ve LPG ithalatı da eklendiği zaman bu rakamın 3,5-4 milyar dolara çıkacağını kaydetti.
Bu rakamları şimdiden telaffuz etmenin doğru olmayacağını, çünkü yıl içinde petrol fiyatlarının değişebileceğini de belirten Pamir, “Sene başından bu yana bir artıştan bahsediyoruz, fakat petrol fiyatları yıl içinde nasıl seyredecek belli değil, belki önümüzdeki dönemde düşecek” dedi.
“Ambargo Avrupa'yı da İran'ı da etkilemez”
AB'nin İran'a Temmuz ayında başlatmayı planladığı petrol ambargosunu da değerlendiren Necdet Pamir, dünyada günlük yaklaşık 87-88 milyon varil petrol üretildiğini ve tüketildiğini, İran'ın bu üretim içindeki payının 4,2 milyon varil olduğunu kaydetti.
İran'ın günlük üretiminin 1,8 milyon varilini içeride tükettiğini, yaklaşık 2,4 milyon varilini ise ihraç ettiğini anlatan Pamir, şunları söyledi:
“İran'ın uluslararası piyasadan tamamen devre dışı kaldığını düşünsek piyasalarda 2,4 milyon varillik bir boşalma olur. Bunun karşılığı var mı? Karşılığı şunlar olabilir; birincisi küresel ekonomik kriz nedeniyle 2012 için bahsedilen resesyon bu anlamda iyi bir haber. Çünkü resesyon eski öngörülere göre petrol talebini bir miktar aşağı çekiyor. Bu da fiyat üzerindeki yukarı yönlü baskıyı biraz dengeler. İkincisi Uluslararası Enerji Ajansının elinde çok ciddi bir stok var. Çünkü üretici ülkeler bir önceki yıl yaptıkları ihracatın 90 günlük miktarını ham petrol ve petrol ürünleri cinsinden tutmak zorunda. Bu neye eşit diye baktığımızda, günlük 2 milyon varil kadar. O zaman İran'ın arzına yakın bir miktar ortak havuzda var demek. Bu stok günlük 2 milyon varil arz düşünüldüğü zaman 2 sene yeter, 4 milyon varil arz düşünüldüğü zaman da 1 yıl yeter. Stok sonsuz değil, fakat piyasaları bir süre rahatlatır, ama kriz uzun sürerse yeterli olması mümkün değil.
Bardağın dolu tarafında bir de Suudi Arabistan'ın elindeki kaynaklar var. Suudi Arabistan'ın bazı bilgilere göre günlük 2,5 milyon varil, bazı bilgilere göre de günlük 3,5 milyon varil ek üretim kapasitesi var. Bu hiçbir yatırım yapmadan üretilebilecek kapasite. Bu da İran'ın toplam ihraç kapasitesinden fazla. Yani İran'a yapılacak herhangi bir ambargoya teorik olarak Uluslararası Enerji Ajansının stoku ve Suudi Arabistan'ın ek üretim kapasitesi biraz soluk aldırır.”
İran'ın Fransa'ya ve İngiltere'ye yaptığı söylenen kesintinin son derece sembolik olduğunu kaydeden Pamir, “Bunu kavga sırasında insanların birbirlerini korkutmak için karşılıklı olarak attıkları naralara ve blöflere benzetiyorum” dedi.
Pamir, İran'ın toplam petrol ihracatı içerisinde İngiltere'ye yaptığı ihracatın yüzde 1'den az, Fransa'ya yüzde 2 kadar, İngiltere'nin petrol ithalatında ise İran'ın payının yüzde 1, Fransa'nın toplam ithalatında da yüzde 4 civarında olduğuna dikkati çekti. Bunun da gazetelere manşet olduğu ve mesele yarattığı kadar ciddiye alınacak rakamlar olmadığını belirten Pamir, “Yani ambargo ne Avrupa'yı ne İran'ı etkiler. Yani geçen hafta konuşulan konuların yüzde 90'ı boş” görüşünü ifade etti.
Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasının ise günlük 17 milyon varil kapasitenin önünün kesilmesi anlamına geldiğini kaydeden Pamir, bunun da 88 milyon varillik günlük dünya petrol tüketimi dikkate alındığında çok ciddi etkileri olacağını söyledi.
“Türkiye çok ciddi etkilenir”
İran'a yönelik yaptırımlar, İran'ın petrol ithalatını kısması ve Hürmüz Boğazı'nın kapatılması konularının Türkiye'ye çok ciddi etkileri olabileceğine de işaret eden Pamir, o nedenle Türkiye'nin İran ile ilişkilerini uzlaşmaz bir noktaya getirmemesi gerektiği görüşünü bildirdi.
Türkiye'nin 2011'de ithal ettiği petrolün yüzde 51'ini, ithal ettiği doğalgazın ise yüzde 18'ini İran'dan aldığına dikkati çeken Pamir, şu görüşü dile getirdi:
“İran, Irak gibi değil, çok köklü bir devlet. Çevre ülkelere ciddi etkileri var. Kontratlar her ne kadar gizli olsa da TÜPRAŞ'ın açıklamalarından Türkiye'ye diğer ülkelere göre daha makul fiyatlardan enerji verdiğini anlıyoruz. O yüzden lüzumsuz çatışmalara girmenin ve Amerikan politikasının uzantısı gibi davranmanın hiçbir anlamı yok.”