Petrol ticaretinde risk senaryoları

Petrol tedariğinde Irak ve Libya firesi korkusu petrol fiyatlarını etkilerken, sistemde en büyük sigorta görevini ABD ve Suudi Arabistan’ın oynaması bekleniyor.ABD’nin petrol üretimi yükselişini sürdürürken, Libya, İran gibi ülkelerin petrol üretiminde yaşadığı kesintiler piyasalarda tedirginlik yaratıyor. Aslında petrolde kıtlık değil bolluk yaşandığına dikkat çeken enerji uzmanları, böyle bir tabloda fiyatların yukarı değil aşağı doğru oynaması gerektiğini vurgularken, sorunun Irak, Libya gibi önemli petrol ülkelerinde yaşanan beklenmedik kesintilerden kaynaklandığını dile getiriyor. Evaluate Energy’nin “Dünyanın En Riskli Petrol Üreticileri” listesinde, sırasıyla İran, Irak, Libya ile Venezüella başı çekerken, bu ülkeleri Nijerya ve Angola takip ediyor.

Suudi Arabistan, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Ortadoğu’nun güçlü üreticilerinin düşük risk grubunda olması, petrol talebinin kısa ve orta vadede karşılanabileceğini gösteriyor olsa da, beklenmeyen firelere karşı Uluslar arası Enerji Ajansı (IEA) da uyarıda bulunuyor. Ani firelerin en büyük etkisi ise petrol fiyatlarında görülüyor.

KONTROL DIŞI FİRELER

IEA, geçtiğimiz Cuma günü yayınladığı raporla dünya petrol tedariğinde yaşanan kesintilere dikkat çekti. Enerji analistleri, ABD’deki kaya gazı ve petrol devriminin dünyanın geri kalanında yaşanan kesintilerle gölgelendiğini dile getirirken, Nijerya’da yaşanan petrol hırsızlığı olayı gibi beklenmedik, ani olayların petrol ticaretinde dalgalanmalara yol açtığı vurgulanıyor. Endişe veren ise “plansız kesintilerin” giderek artıyor olması. Uluslar arası Enerji Ajansı, Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı’nı (OPEC) oluşturan 12 ülkenin geçtiğimiz ay günlük 30 milyon varil petrol ürettiğini, bunun da son altı ayın en düşük seviyesi olduğunu açıkladı.

Düşüşte Irak ve Libya’daki kesintiler etkili olurken, buna karşın Suudi Arabistan üretimini artırdı. ABD’deki kaya gazı devriminin, dünya petrol fiyatlarında ani çıkışlara karşı sigorta görevi gördüğünü vurgulayan IEA, diğer yandan Irak’taki risklere dikkat çekiyor. Buna göre, Bağdat ve Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin hala anlaşmaya varmamış olması ve bazı önemli petrol terminallerinin bakıma girecek olması Irak’ın petrol tedariğinde kesintilere neden olabilir.

DİKKAT EDİLECEK İKİ SENARYO

OPEC’in yakın gelecekteki en büyük riskinin petrolün dünya pazarlarına ulaştırılması olacağı kaydedilirken, burada da siyasi ve jeopolitik gelişmeler rol oynuyor. IEA Baş Ekonomisti Fatih Birol’a göre petrol fiyatlarını aşağı veya yukarı doğru etkileyebilecek iki gelişme şöyle: “1) Çin’deki ekonomik büyümede bir sürprizle karşılaşılırsa, dünya petrol talebindeki artışı yavaşlatabilir; 2) Mısır ve Suriye’deki olaylar bölgedeki jeopolitik gerginliği artırırsa fiyatların artmasına neden olabilir.”

Türkiye’nin faturası 65 milyar dolar

JEOPOLİTİK gerginlikleri tahmin etmenin imkânsız olduğuna dikkat çeken Birol, “Sadece petrol arz ve talep dengesine bakarsak, fiyatları çok ciddi aşağı veya yukarı çekecek bir tablo yok. Ancak petrol fiyatlarının mevcut seviyesi bile petrol ithal eden ülkelerin ekonomilerini çok zora sokuyor. Hem Avrupa, hem Asya, hem Türkiye’de etkilerini görüyoruz. Türkiye’de 65 milyar dolara varabilecek toplam enerji ithalatı görüyorum” diye konuştu.

Petrol dünyasının ‘Merkez’i devrede

FATİH Birol, Irak ve Libya’daki bazı gelişmelerin toplam üretimin azalmasına neden olmasına karşın, Suudi Arabistan ve ABD’nin üretimini artırdığına dikkat çekiyor. Birol’a, petrol ticaretinde beklenmedik kesintilerin yarattığı risklere karşı, nasıl bir sigorta sistemi olduğunu sorduğumuzda, şu yanıtı veriyor: “Bir sorun olduğu zaman devreye girebilecek birkaç mekanizma var: 1- Suudi Arabistan deyimi yerindeyse petrol dünyasının Merkez Bankası görevini görüyor ve piyasaları rahatlatıyor. 2- ABD’deki petrol üretimi son beş yılda 3 milyon varillik artış gösterdi, bu da Kuveyt’e karşılık geliyor.”