Petrol İran’la rekor kırdı

Ham petrol fiyatları, en son 2015 yılının ortalarında görülen seviyelere çıkarken, bunda İran’daki hükümet karşıtı gösteriler ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile Rusya öncülüğündeki üretim kesintilerinin etkili olduğu belirtiliyor. Brent petrolün varil fiyatı, yılın ilk işlem gününde İran’da yaşanan gelişmelerin ardından 67 doların üzerine çıktı. Batı Teksas türü ham petrolün varili ise 60.62 dolardan alıcı buldu. Ocak 2014’ten bu yana ilk kez, hem Batı Teksas türü ham petrol, hem de Brent petrolün varili yılı 60 doların üzerinde karşıladı. Uzmanlar ayrıca Çin’den gelen ham petrol talep artışının petrol fiyatını destekleyen bir diğer etken olduğunu vurguluyor.

NELER OLUYOR?

İran’daki hükümet karşıtı protestolar yaygınlaşırken, petrol piyasaları da gelişmelerden nasibini alıyor. İran’ın petrol ve gaz rezervleri dünyanın en büyükleri arasında. İran ulusal petrol şirketi NIOC’a göre, ülkenin yaklaşık 150 milyar varil ham petrol rezervi ve 33.5 trilyon metreküp doğalgaz rezervi var. OPEC içinde Venezuela ve Suudi Arabistan’ın ardından en büyük üçüncü petrol rezervine sahip olan İran, dünyada da Kanada’nın ardından en büyük dördüncü petrol rezervine sahip ülke konumunda. Ayrıca dünyanın en büyük geleneksel doğalgaz rezervlerine sahip. 1979’da gerçekleşen devrim öncesinde İran günde 5 milyon varil petrol üretiyordu. 1990’lı yıllarda ve 2000’lerin başında, üretimi günlük 3.5 ila 4.5 milyon varil arasındaydı. Bloomberg’in haberine göre petrol, ABD’deki sondaj faaliyetindeki duraklama ile İran’da protesto gösterileri devam ettiği için 2018’e yükselerek girdi. Büyük bir petrol ihracatçısı olan İran’da yaşanan gerginlik olmasa bile, piyasa beklentisi yükselmeye eğilimliydi. CMC Markets analisti Ric Spooner, “Şu an petrol için biraz ivme var ve bu devam edebilir” diyor. OPEC ve Rusya’nın liderliğindeki bir yıllık üretim kestintileri de petrol piyasalarını destekleyen faktörler arasında. Üretim kesintileri, Ocak 2017’de başladı ve 2018 yılının tamamını kapsayacak şekilde planlandı. Ayrıca Çin’den gelen güçlü talep artışının da ham petrolü desteklediği kaydediliyor.

48 MİLYAR  DOLAR

İran haber ajansı Shana’nın haberine göre, İran geçtiğimiz yıl 777 milyon varil ham petrol ve 180 milyon varil kondensat ihraç etti. Bu da günlük 2.1 milyon varil ham petrol anlamına geliyor. Kondensat, İran Körfezi’nde İran ve Katar arasında paylaşılan dünyanın en büyük doğalgaz sahası olan Güney Pars’dan elde edilen ultra hafif bir yağ cinsi. Ham petrol için varil başına 50 dolardan hesaplandığında, ülkenin petrol gelirleri 48 milyar doları buluyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’ne göre ise İran 2011 ve 2012 yıllarında sırasıyla 95 milyar dolar ve 69 milyar dolarlık ham petrol ihraç etti. BM tarafından uygulanan yaptırımlar sırasında İran’ın petrol endüstrisi durakladı. 2010-2013 yılları arasında  petrol üretimi yüzde 28 azaldı. Petrol ihracatı, 2013 yılında günde 1.1 milyon varile indi. Daha önemlisi, İran, eskiyen petrol altyapısını korumak için gerekli ekipmanı sağlayamadı. İki yıl öncesine kadar Avrupa enerji piyasası İran’a kapatılmıştı ve petrol ticareti, geçici feragatname ile günde sadece 1 milyon varil alan birkaç Asya alıcısıyla sınırlıydı. Ancak Ocak 2016’da yaptırımların kaldırılması İran’ın Avrupa’daki büyük müşterilere petrol satışlarını sürdürmesine yardımcı oldu. İran ham petrolünün Avrupa’daki önemli alıcıları arasında Türkiye, İtalya, İngiltere, Macaristan ve Hollanda gibi ülkeler yer alıyor.