Petrol için ‘çözüm’ şartı

TÜRKİYE’nin gündemindeki en önemli konuların başında gelen Kobani ve çözüm süreci, Türkiye’nin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile yakın enerji işbirliğini etkiler mi? Enerji kulislerinde bir süredir bu soru konuşuluyordu. ABD eski Bakü Büyükelçisi ve Turkas Petrol Yönetim Kurulu Üyesi Matthew Bryza, bu konuda çarpıcı yorumlar yaptı. Son birkaç yıldır, özellikle 2008 yılından bu yana hükümetin, Türkiye’de ve Kuzey Irak’taki Kürtlere yönelik politikasını değiştirmeye karar verdiğini; Kuzey Irak’taki enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve Türkiye aracılığıyla sevkiyatını desteklediğini dile getiren Bryza, “Bu belki de şu ana dek görülmemiş radikal bir politika değişikliğiydi. Kuzey Irak’tan Türkiye’ye enerji ihracatı, Türk şirketler için ticari öneme sahip ancak Türkiye’yi Iraklı Kürtlere bağlayan ve bu sayede Türkiye’deki çözüm sürecini de kolaylaştıran stratejik bir önemi de var. Fakat bir anda ortaya IŞİD çıktı ve tüm bunlar sorgulanmaya başladı” dedi.

CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI
Turkish Policy Quarterly’nin (TPQ) dün düzenlediği enerji projelerine yönelik yuvarlak masa toplantısında konuşan Brzya, çözüm süreci ve Türkiye-IKBY enerji işbirliği arasındaki dengelere dikkat çekti. Hesaplamalara göre 45 milyar varil petrol ve 3 trilyon metreküp doğalgazı olduğu tahmin edilen Kuzey Irak’ın, devasa enerji rezervlerine evsahipliği yaptığını vurgulayan Bryza, Kuzey Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının 200 ila 250 bin/gün seviyesine ulaştığına dikkat çekti. Bunun önümüzdeki yılın sonunda 1 milyon varile çıkmasının hedeflendiğini ve bölgede yatırımların, projelerin devam ettiğini kaydeden Bryza, “Petrol sektöründe kimsenin ‘IŞİD yüzünden çekileceğiz’ dediğini duymadım. Fakat ne olacağını kim bilebilir?” şeklinde konuştu. Petrolün akmaya devam edeceğine inandığını ifade eden Bryza, bir soru üzerine şunları söyledi: “Irak geçerli haliyle devam ettiği sürece, IKBY’nin Bağdat’ın isteklerine karşı yaptığı petrol satışları riskli olarak algılanmaya devam edecek ve alıcılar kimliklerini açıklamaya isteksiz olacak. Fakat cinin şişeden çıktığını düşünüyorum. Önümüzdeki birkaç yılda Kürt bölgesinin kendi özerkliğini daha fazla uyguladığını göreceksiniz. İnsanlar Bağdat’ın ne diyeceğini giderek daha az umursayacak. Yine de bir süre daha Kürt petrolünün alıcısı olmak riskli bir girişim olmaya devam edecek gibi.”

BARIŞIN DEVAMI ZOR
Barış süreci çöker mi ya da enerji sevkiyatı durur mu sorularını da yanıtlayan Bryza, Kuzey Irak’tan Türkiye’ye enerji sevkiyatının duracağını sanmadığını fakat Türk hükümetinin şu an yapılmayanların yapılmasına olanak tanıyacak stratejik netlik ortaya koymaması durumunda barış sürecinin devam etmesinin zor olduğunun altını çizdi. Bryza, bunların IŞİD’e karşı savaşta ABD ve uluslararası koalisyonun Türk hava sahasını kullanması ile Kürt savaşçıların Kobani’ye geçmesi ve silahlanmasına olanak tanınması olduğunu söyledi. PKK ile ilgili dengeleri de anladığını vurgulayan Bryza, “Fakat dünya kötü seçimler arasından en iyi tercihi yapmayla alakalı. Türkiye zor bir durumda fakat bence bir seçim yapmalı” şeklinde konuştu.

Irak petrolde 2. sıraya düştü

İRAN’dan ambargo nedeniyle Irak’a dönülürken, 2013 yılında Türkiye’nin en fazla ham petrol ithalatı yaptığı ülke Irak oldu. Toplam ham petrol ithalatının yüzde 32’si, 6 milyon tonla Irak’tan gerçekleştirildi. Ancak Irak’ın Musul kentinin IŞİD militanlarının eline geçmesi ve Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının Mart’tan bu yana çalışmaması nedeniyle Tüpraş’ın Irak’tan gerçekleştirdiği tedarikin ne olacağı merak ediliyordu. Türkiye’nin tek petrol rafinerisi şirketi Tüpraş, bu yıl için Irak’tan almayı planladığı 6.5 milyon tonluk ham petrolün ne kadarının gerçekleşeceği konusunda, “Kerkük ham petrolünde yaşanan sıkıntılar ve önümüzdeki 3 aylık dönem için yapılan tahminler neticesinde 2014 yılında gerçekleşecek Irak menşeili ham petrol ithalatının 6.5 milyon ton seviyesinden daha düşük olması beklenmektedir” açıklaması yaptı. Irak’tan yapılan petrol ithalatına yönelik sorularımızı yanıtlayan Tüpraş yetkilileri, Kerkük-Ceyhan boru hattının faaliyetinin durması neticesinde Kerkük ham petrolü ithalatının yıllık bazda azaldığını ancak Irak menşeili Basra Light ham petrolü ithalatında artış olduğunu kaydetti. Tüpraş’tan yapılan açıklamada, “Buna bağlı olarak geçen yıl Ocak-Eylül döneminde Irak menşeili ham petrollerin toplam Tüpraş ithalatı içindeki payı yüzde 31.72 iken bu yılki 9 aylık gerçekleşme oranı yüzde 29.75’dir” denildi. Irak şu ham petrol ithalatında hala 1. sıradaki ülke mi şeklindeki sorumuzu ise Tüpraş yetkilileri şöyle yanıtladı: “2014 yılı ilk dokuz aylık dönemi dikkate alındığında Irak menşeili ham petroller, toplam ithalatta 2. sırada yer alıyor.”

Ceyhan’a petrol akışı 240 bin varile ulaştı

ENERJİ Bakanı Taner Yıldız, geçen haftalarda günlük 180 bin varil seviyesinde olan Kuzey Irak’tan Ceyhan’a petrol akışının bu hafta başından itibaren günlük 240 bin varile ulaştığını açıkladı. SETA’da Güney Gaz Koridoru analiz panelinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Yıldız, “Irak’ın normalleşme sürecinin başında günlük 100 bin variller olan akışın iki hafta kadar önce günlük 180 bin varile, bu hafta başından itibaren de 240 bin varile çıktığını söylemem lazım” dedi. Yıldız, Ceyhan’a sevk edilip tankerlerle diğer ülkelere gönderilen Kuzey Irak petrolünde dün 23.tankerin yüklendiğini, bugüne kadar yaklaşık 17.3 milyon varillik bir yükleme yapıldığını da belirterek şöyle konuştu: “Bunun takribi 1.4-1.5 milyar dolarlık bir geliri var ve kademeli olarak Halkbank’a geliyor...Bunun içinden Bağdat ve Erbil’e aktardığımız miktarlar var. Bunlar, başında konuştuğumuz, sözleşmelere istinaden yaptığımız işlemlerdir.”