Petrol faturası

1973 yılı sonrasında petrol fiyatlarının en düşük olduğu yıl galiba 1998 yılıydı. Ham petrolün varil başına fiyatı 12 dolara kadar düştü. 1973 Petrol Krizi öncesinde de ham petrolün fiyatı yaklaşık 1998 düzeyindeydi.1998 yılında Rusya'da ekonomik kriz çıkmasının arkasında petrol fiyatlarının düşmesinin katkıları küçümsenemez. Ciddi miktarlarda petrol ihracatçısı olan Rusya, petrol fiyatlarının düşmesiyle iflas noktasına geldi. Rusya'nın çöküşü bizi de etkiledi.FATURA BÜYÜDÜTürkiye toplam ham petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 80'ini ithalat yoluyla karşılıyor. İhracatımızın çoğunlukla tarım ürünleri olduğu 1980 öncesi dönemde, toplam ihracatımızın petrol ithalatından düşük olduğu yıllar olmuştur. O yıllarda da Türkiye ekonomisi derin krizlere girmiştir. 1980 öncesi petrol fiyatlarına duyarlı bir ekonomimiz vardı.Şimdi durum değişti. İhracatımız 1980 yılı sonrasında o günlerde hayal edilemeyecek düzeylere geldi. Ham petrol ithalatımız ise aynı oranda artmadı. Türkiye yılda ortalama 23 milyon ton ham petrol ithal etmektedir. Ham petrolün varil fiyatı ortalama 12 dolar olduğu 1998 yılında toplam petrol faturası 2 milyar dolar civarındaydı. 1998 yılından sonra ham petrol fiyatı hızla artmaya başladı. Petrolün varil fiyatı 1999 yılında 16.5 dolar, 2000 yılında 27 dolar oldu.Toplam petrol faturamız 2000 yılında 4.2 milyar dolardı. Petrolün fiyatı iki mislinden fazla arttığı halde, enerji fiyatlarındaki artış hariç, ödemeler açısından Türkiye ekonomisi petrolün fiyatının arttığını hissetmedi. 2000 yılında toplam ithalatımız 54.5 milyar dolara, ihractımız ise 27.8 milyar dolara çıkmıştı.2001 ve 2002 yıllarında ham petrolün varil fiyatı 23 dolar düzeyine düştü. Bizim toplam petrol faturamız da 3.8-4 milyar dolar civarında değişti. Bu yıl Irak Savaşı'nın piyasalarda yarattığı gerginlikle petrol fiyatları yine fırladı. Büyük bir olasılıkla, yaklaşık 23 milyon ton ham petrol için bu yıl 4 milyar doların biraz üzerinde bir bedel ödeyeceğiz. Geçmişten farklı olarak, döviz kurları nedeniyle, bu yıl artan petrol fiyatlarının enerji fiyatlarına olan olumsuz etkisini çok yaşamadık.Toplam ithalatımız içinde ham petrol ithalatı yaklaşık yüzde 7.5'e geriledi. İhracatımız ise ham petrol ithalatımızın 9.5 misli oldu. Petrol fiyatları ne kadar oynak olursa olsun, Türkiye dış ticaret hacmini artırarak petrol fiyatlarının ödemeler dengesine olası olumsuz etkilerini asgariye indirmiş durumdadır. İHRACAT ARTTIPetrol fiyatlarının artması komşumuz Rusya'ya yaramıştır. Petrol fiyatlarının gerilemesiyle krize giren Rusya ekonomisi petrol fiyatlarının artmasıyla krizden çıkabilmiştir. Dolaylı olarak, Rusya ekonomisinin düzelmesi Türkiye'ye de yaramıştır. Petrol faturamız arttığı halde, Rusya ve diğer petrol üreten ülkelere olan kayıtlı ve kayıtsız ihracatımız yüklendiğimiz ek petrol maliyetinin çok üzerinde artmıştır. Çoğu Rusya ile olan bavul ticareti 1999 yılında 2.3 milyar dolara kadar gerilemişken, 2002 yılında 4.1 milyar dolar olmuş ve yılın ilk yedi ayında 2 milyar doları geçmiştir. Resmi istatistiklere göre, 1999 yılında 587 milyon dolara kadar düşmüş olan Rusya'ya olan ihracatımız 2002 yılında 1.2 milyar dolar ve bu yılın ilk sekiz ayında 824 milyon dolar olmuştur.Bu gelişmeler dünya ekonomileriyle bütünleşmenin küçük bir örneğidir.