Parktan AVM olmaz

Gezi Parkı eylemlerinden çok önce de alışveriş merkezleri (AVM) hep tartışıldı. Kimi zaman kiracı markalar eleştirdi kimi zaman ise esnaf. Gezi’den bu yana ise sık sık sosyal medyada AVM’lere gitmeme, esnafa sahip çıkma çağrıları yapılıyor. AVM ve esnaf gerçeğini tam olarak anlayabilmek için bütün tarafların kapısını çaldık. Bugün AVM yatarımcısını, yarın esnafı, öbür gün de markaları okuyacaksınız.

Alışveriş merkezleriyle (AVM) ilgili tartışma son aylarda Gezi Parkı olaylarıyla iyice arttı. Çevre ve şehrin dokusuna zarar verenleri bir kenara ayırırsak, ülke ekonomisi için önemli bir değer yarattıkları ve markaların büyümesine katkı sağladıkları bir gerçek. Ama hızlı büyümenin getirdiği yanlış ve gereksiz yatırımlar da neredeyse insanların gözüne sokuldu. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği’nin (AYD) Başkanı Hulusi Belgü’ye AVM gerçeğinin tüm boyutlarını sorduk.
AVM fazlalığı eleştirilerine ne diyorsunuz?
- 306 AVM var toplamda. Bizde 5000 metrekarenin üstünde yer alan ve 15 tane dükkan olan her iş yerine AVM deniyor. AVM’ler 20 bin metrekarenin üstünde olmalı. Böyle olunca İstanbul’daki AVM sayısı 58’e, Ankara’daki 19’a düşüyor. Türkiye toplamı ise 160’a geriliyor. Yarısı gidiyor yani.

400 BİN KİŞİYE İŞ

“AVM’lere gitmeyelim” kampanyalarına ne diyorsunuz?
- 50 milyar TL toplam cirosu olan bir AVM gerçeği var. 400 bin kişi istihdam ediliyor AVM’lerde. Tezgahtar, güvenlik görevlisi, temizlik görevlisi… Türkiye’de elektrik tüketiminin önemli bir kısmını da AVM’ler yapıyor.
İnsanların tepki gösterdiği projelerde şehrin dokusuna veya yeşil alana zarar verileceği hassasiyeti var. Bu dikkate alınamaz mı?
- Türkiye’de şehir planlamacılığı açısından bazı hatalar olduğu çok net. Belediyeler bunu düzeltmeye gayret ediyor ama önceden çok plansızdı. Şehirlerin merkezleri iyi planlanmamış. Türkiye’de şehir meydanları az, hatta hiç yok! Bazı şehirlerde AVM’ler bu ihtiyacı gideriyor.

TOPLUMUN DEDİĞİ OLUR

İnsanların tek sosyalleşme alanlarının AVM’ler olması çok acı, değil mi? Şimdi dile gelen park, bahçe, yeşil talebini göz ardı edebilir misiniz?
- Şahıs olarak da dernek başkanı olarak da şehrin dokusuna zarar veren projelere karşıyım. Bunları dikkate almalıyız. Ve de çevreci olmak lazım. Metruk bir binayı restore edip ekonomiye kazandırmak, çerçevesi iyi çizilirse kötü değil. Sonuçta ticaretle uğraşıyoruz. Tüketicinin ve toplumun dediği oluyor. Tüketiciyi ve toplumu rahatsız edecek, mutsuz edecek yatırım yapma ihtimalimiz yok. Bu, zaten geri teper. Çevreyle uyumlu AVM’ler yapılmalı. Şehrin nefes alan, yeşil yerlerine yapılmamalı. Belediyeler aslında çok da kolay ruhsat vermiyor bu tür projelere.
AVM ihtiyacı nereden doğuyor?
- Organize, güvenli, belli standartlarda faaliyet göstermek isteyen perakendecinin yayılması buna bağlı. AVM’ler perakendeciye daha rekabetçi şartlarda hizmet sunuyor.
Avrupa’da bu kadar çok AVM yok. Şahsen ben göremiyorum. Buraya gelenler de hayret ediyor buradaki AVM kalabalığına...
- Avrupa’da şehirler iyi planlanmış. Şehir merkezinde eski, metruk binalar restore edilmiş cafe, restoran, mağaza olarak kullanılıyor. Bizde böyle değil. Turizm Bakanlığı ve belediyeler eski binayı yenileyip, hizmete açıyor, açmalı. Bunu bireyler yapamaz bakanlık, belediyeler, STK ve özel sektör eski binaları yenileyip halkın kullanımına sunmalı.

Emek Sineması projesine haksız eleştiri

NOVADA Söke, Novada Ataşehir, Novada Tokat, Bulvar Samsun (Torunlar ile ortak) ve Emek Sineması nedeniyle çok tartışılan Grand Pera Projesi’ni gerçekleştiren Levent Eyüpoğlu’nun da kapısını çaldık.
Bir AVM karşıtlığı oluştu mu sizce?
- Yanlış yatırımların olması toptan bir AVM karşıtlığına dönüşemez. Son zamanlarda kimi projelere duyular tepkinin AVM karşıtlığına dönüşmesini de anlayabilmiş değilim. Nişantaşı, Bağdat Caddesi, Taksim, Bakırköy merkez, Şişli’de oturanların AVM’lere ihtiyaç duymaması anlaşılabilir ama İstanbul bu semtlerden ibaret değil. Kartal’da, Bağcılar’da, Tuzla’da, E-5 aksının üstünde yaşayanlar için başka bir anlamı var AVM’lerin. Bu yaklaşımda garip bir seçkincilik hissediyorum. Anadolu’daki AVM’ler için de aynı. Özellikle Anadolu’daki AVM’ler insanların sosyalleştikleri alanlar haline geldi. Trabzon’da, Kapadokya’da, Kayseri’de, Elazığ’da yaşayanlar modern sinema salonlarıyla tanıştılar. AVM deyince aklınıza giyisi ve ayakkabı mağazası geliyorsa salt, bunu bilemem. Ama buralarda elektronik marketler, kitabevleri, müzik marketler de var. Pek çok kentte, kadınların buluşma mekanı haline geldi. Kadınların ev dışında sosyalleşmesini sağladı. Bunları görmezden gelemezsiniz.
Özel bankaların kredisinden son anda vazgeçtiği ve kamu bankası Ziraat’in kredilendirdiği ve açıldığı andan itibaren başarısız olup iflas eden Ora AVM’ye vatandaş “Bizim vergimizle batık kredi verildi” diye tepki gösteriyor.
- Yanlış yatırımı eleştirebiliriz. Eleştiriyoruz da.
Demirören, Emek Sineması’nın yerine yapılan, Gezi Parkı’na yapılması planlanan, Kadıköy Kuşdili çayırı ya şehrin göbeğinde tarihi dokuya ya da çevreye zarar verdiği gerekçesiyle tepki gördü.
- Turkmall ve ben Levent Eyüboğlu olarak gerçekleştirdiğimiz her projenin çevreye uyumuna özel önem verdik.
Sizin Emek projeniz de çok protesto edildi.
- Projemiz, Emek Sineması’ndan ibaret değil. Emek, projenin anlamlı bir parçası. SGK’nın gelir artırma kapsamında bize 25 yıllığına kiraladığı bir yapı bloğunda gerçekleştiriyoruz projeyi. Beyoğlu’na karakteristiğini veren pasajlardan biri olarak Grand Pera Pasajı’nı inşaa ediyoruz. Emek Sineması da tüm özgünlüğüyle projenin bir parçası olarak geleceğe taşınıyor. Ayrıca Beyoğlu’nun en seçkin binalarından Cercle D’Orient ve Yeşilçam Sokağı’taki İsketinj apartmanını da aslına uygun restore ediyoruz. Böyle bir projenin tarihi dokuya ve çevreye zarar verdiğini söylemek doğru değil. Özelde Emek genelde Grand Pera projesi çok haksız ve zaman zaman asılsız eleştirilere muhatap oldu. AVM deyince ben kimin ne kastetiğini anlamıyorum artık. Elhamra, Atlas, Aznavur, Halep pasajları neyse bu da o olacak.

Biz olmasak en az 10 kat fazla AVM olurdu

KREA Gayrimenkul Başkanı Hakan Kodal’ın değerlendirmesi şöyle:
Bölgesel sorunlar var. İstanbul’da Anadolu’da ikincil kentlerde yan yana hatalı yatırımlar yapıldı. Bu toplamın ancak yüzde 5’i-10’u.
Her sektörde hatalı yatırım var. Batık kredi her sektörde oluyor. Bunun oranı önemli. Eski bir bankacı olarak söylüyorum; bu sorumluluk bankalarındır. Yatırımcı da her yer AVM olsun istemiyor. Biz yatırımcılar olarak bize gelen arazi tekliflerinin çoğunu geri çeviriyoruz. Mevcut AVM sayısının en az 10 katı proje olurdu. Bunu biz azalttık.

Kayıtsız ekonomiyle mücadelenin lokomotifi

AVM kiralama ve danışmanlık şirketi Avmmfipartners’ın Başkanı Aydın Yurdum, şu tespitleri aktarıyor:
Münferit bazı proje veya bölgelere yapılan olumsuz yorumların tüm sektöre genellenmesi haksızlık.
AVM’ler yapılırken kesinlikle şehir dokusuna ve geçmişine dikkat edilmeli. Halka hizmet için yapılacak bir projenin halka rağmen yapılması hem yanlış hem de verimli olmayacaktır.
Türk perakende sektörü AVM’ler ile büyüdü ve organize perakendeye geçti. En ciddi sıkıntılarımızdan kayıtsız ekonomiyle mücadelede
lokomotif oldu.

Yarın: Bendevi Palandöken ile esnafın durumu.....