Para yollarına uçuş yasağı

YOLSUZLUK ve rüşvet operasyonu kapsamında tutuklanan işadamı Reza Zarrab’ın ‘Reisim’ dediği İranlı iş ortağı ünlü milyarder Babek Zencani’ye ait Qeshm Air uçağının önceki gece Tahran’dan İstanbul’a gelmesine izin verilmedi. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden (SHGM) aldığımız bilgilere göre daha önce Türkiye’ye uçan Qeshm Air’e bu sefer “uçuş sigortası olmadığı” gerekçesiyle izin verilmedi. Sabiha Gökçen Havalanı’ndan Tahran’a charter seferi yapan Qeshm Air uçağına Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün uçuş izni vermemesi üzerine uçak Türkiye’ye gelemedi. Sabiha Gökçen Havaalanı’ndan Qeshm Air’in 2208 sefer sayılı uçağıyla Tahran’a gidecek yaklaşık 200 yolcu 10 saat uçağın gelmesini bekledi. Yolcular İran Havayolları’ndan kiralanan uçak ile 10 saatlik gecikmeyle Tahran’a hareket etti.

QESHM VE ONUR AİR İLİŞKİSİ

Qeshm Air, Türkiye’ye yaptığı charter uçuşların yanı sıra geçtiğimiz aylarda Kudret Tuncel ile Dubai asıllı İngiliz işadamı Mehdi Shams’a satılan Onur Air ile ‘ilişkisiyle’ de yakından takip ediliyor. Geçtiğimiz mayıs ayında Onur Havayolları’nın ağırlıklı olarak hac operasyonunda kullandığı ancak daha sonra satışa çıkarttığı Airbus A300-600 tipi 5 uçağı Qeshm Air tarafından satın alınmıştı. Bu satışın ilk etapta Romanyalı bir şirkete yapılacağı konuşulurken, Onur Air’i Shams’ın almasından hemen sonra Qeshm Air’e yönelinmesi dikkat çekmişti. İran sermayesini Türkiye’ye taşıdığı iddia edilen Shams’in yolu böylece İranlı Babek Zencani ile de kesişti. Ancak Shams’in Onur Air’i almasından ve yönetim kurulu başkanı olmasından hemen sonra ABD Onur Air’e ciddi bir ambargo uyguladı.

CEO GELDİĞİ HIZLA GİTTİ

Onur Air yönetim kademesinde de sürpriz kararlar vardı. Anadolujet ve Atlasjet havayollarında başarılı bir grafik çizen Sami Alan Onur Air’in satış işleminin hemen öncesinde Onur Air’e CEO olarak atandı. Ancak sadece 52 gün görevde kalan Alan, gelişi gibi yine sürpriz bir kararla görevi bıraktığını duyurdu. Alan, ayrılık açıklamasında, “Bana verilen sözler tutulmadı” demekle yetindi.

ZENCANİ, ULUSOY’LA TACİKİSTAN’DA ORTAK

Onur Air’de ABD ambargosuna takılan Mehdi Shams’ın yine eylül ayında Türkiye’ye 7-8 milyar dolarlık kaynak aktaracağı iddia edilmişti. Shams’ın bu kaynak ile Türkiye’de önemli satın almaların yanı sıra yeni şirketler kurarak yeni bir grup yaratacağı böylece Türk ekonomisinde önemli bir aktör haline geleceği de öne sürülmüştü. Dubaili Mehdi Shams’in, Onur Air’i aldıktan hemen sonra Ulusoy Seyahat ile ortak olduğu konuşuluyordu. Shams görüşmeleri doğruladı ancak ortaklığın gerçekleştiği doğrulanmadı. Haluk Ulusoy yönetimindeki Ulusoy Global Holding ise Zencani’nin Türkiye’de kurduğu Kont Holding ile işbirliği yaparak Tacikistan’da terminal binası inşa etti. 12 Mart’ta Haluk Ulusoy ve Babek Zencani açılış
için Tacikistan’a gitti.

Çağlayan ABD’de gündeme getirmişti

ABD’nin Onur Air’e uyguladığı ambargoyu Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan da eylül ayında Washington’a yaptığı ziyarette gündeme getirmişti. Çağlayan, 16 Eylül’de ABD’de düzenlediği basın toplantısında Onur Air’e İranlı ortağı nedeniyle ambargo uygulandığını, yedek parçalarına el koyulduğunu belirterek, “Sorunu çözme yolunda adım attık. Onur Air’in Türkiye’de saygın bir havayolu olduğunu söyledik. Gerekirse ortaklık yapısının dahi gözden geçirelebileceği teminatını da vurguladık” demişti.

ÜÇ ŞART ÖNE SÜRÜLMÜŞTÜ

Hürriyet Ekonomi Müdürü Sefer Levent, 29 Eylül’de yayınlanan köşe yazısında ABD’nin Onur Air’e İran ile ilişkisi nedeniyle uyguladığı ambargoyu kaldırmak için üç şart öne sürdüğünü yazmış, bu üç şartı ise “1) Mehdi Shams’ın Onur Air yönetim kurulu üyeliğinden ayrılması, 2) Onur Air’in İran Urmiye’ye uçuşlarının durdurulması 3) Onur Air üzerinden İran’a sermaye transferi ve uçak başta olmak üzere her türlü malın aktarılmasının kesinlikle engellenmesi” olarak açıklamıştı.

SHAMS GİTTİ, URMİYE KALKTI

Bunun ardından Onur Air’de değişmler başladı ve “talepler üzerine” Mehdi Shams yönetim kurulu üyeliğinden ayrıldı. Onur Air’in 9 Mayıs’ta duyurduğu İran Urmiye uçuşları ise 24 Eylül’de aniden durduruldu. Taleplerden biri de Mehdi Shams üzerinden sermayenin veya uçak gibi demirbaşların önce Dubai’ye ardından da Dubai üzerinden İran’a aktarılmasının engellenmesiydi. İlk iki talep karşılanırken bu taleple ilgili ise Mehdi Shams’in hem Türk hem de ABD makamlarına sermaye ya da demirbaş konusunda İran’a herhangi bir aktarımda bulunmayacağına ilişkin bir taahhüt verdiği iddia edilmişti. Bu konuda herhangi bir net açıklama yapılmasa da Onur Air’in ABD ambargosunun kalkması için önemli adımlar atttığı görülüyor. Öte yandan Onur Air dün yaptığı açıklamada Zencani ile herhangi bir ortaklık durumu bulunmadığını belirttiğini hatırlatmakta fayda var.