PARA CUMA
Güncelleme Tarihi:
Cumhuriyet tarihinin en büyük ihalelerinden birisi olacak üçüncü havalimanı için teklifler bugün sunuluyor.
Esenboğa Havalimanı Sosyal Tesisleri’nde yapılacak ihale için 17 firma şartname alırken, bunlardan 4’ünün teklif vermesine kesin gözüyle bakılıyor. İhaleyi, en fazla kira ödemeyi taahhüt eden kazanacak. Başbakan Tayyip Erdoğan ile Japonya Başbakanı Şinzo Abe, Sinop’ta kurulması planlanan ikinci nükleer santral için bugün Ankara’da hükümetlerarası anlaşmayı imzalayacak. Yaklaşık 22 milyar dolara kurulacak santralda, Elektrik Üretim AŞ’nin belli oranda payı olacak. Türkiye ile nükleer anlaşma Japon kamuoyunda da büyük ilgi gördü.
9 milyar Euro’luk dev ihale bugün
İSTANBUL’a yapılacak dünyanın en büyük havalimanı için beklenen gün bugün. Türkiye’nin en büyük ihalelerinden biri olacak üçüncü havalimanının ihalesi bugün gerçekleştirilecek. 9 milyar Euro civarında maliyeti olması beklenen havalimanı için yaklaşık 3 aydır çalışmalarını sürdüren şirketler, bugün tekliflerini sunuyor. İkisi yabancı 17 firmanın şartname satın aldığı ihale, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle gerçekleştirilecek. İhalede 4 şirket ve ortak girişim grubunun teklif sunmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bunlar TAV, IC-Fraport, Cengiz-Kolin-Limak-Mapa-Kalyon ve Makyol olarak anılıyor.
EN FAZLA KİRA KAZANACAK
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Havameydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü, ihaleyi Esenboğa Havalimanı Sosyal Tesisleri’nde saat 10.00’da gerçekleştirecek. Projede, işletme ve yapım süreleri değil, idareye belirli bir işletme süresinde ödenecek kira yarıştırılacak. İşin başında işletme süresi 25 yıl olarak sabitlenecek. İşletme süresi yapım işlerinin tamamlanmasını takip eden ve havaalanının işletmeye alınmasıyla birlikte başlayacak. İstekliler tekliflerini verirken yatırım bedeli, yapım süresi ve işletme süresini dikkate alarak 25 yıllık işletme süresi için Devlet Hava Meydanları İşletmelerine ödeyecekleri toplam kira bedelinde yarışacaklar. Teklifler öncelikle teknik olarak değerlendirilecek. Mali ve teknik detayları geçenler için ikinci aşamada da fiyat zarfı açılacak. Daha sonra kira bedelleri yarıştırılacak. En fazla kira ödemeyi taahhüt eden kazanacak.
TOPRAKLAMA MALİYETİ
Üçüncü havalimanı, İstanbul’un Avrupa yakasında Yeniköy ve Akpınar yerleşim yerleri arasında, Karadeniz sahil şeridinde yer alan yaklaşık 77 milyon metrekare büyüklüğündeki bir alana yapılacak. Bu alan bölgenin ekolojik dengesi, rüzgar verileri, doğal ve yapay mania durumları dikkate alınarak belirlendi. Üçüncü havalimanın yapılacağı bölgede boş ve doldurulmuş eski maden ocaklarının bulunması, projedeki mühendislik çalışmalarının önemini artıyor. Bölgedeki boş çukurların doldurulması ve doldurulmuş çukarların da uygun olarak yeniden doldurulması gerekiyor. Alandaki bu çukurların doldurulması için gerekli olan toprağın da Kanal İstanbul’dan çıkacak hafriyatın bir kısmıyla sağlanması bekleniyor. Durum böyle olunca, üçüncü havalimanı için toprak maliyeti de yükseliyor. Topraklama maliyetinin ise 2.5 milyar Euro’yu bulabileceği ifade ediliyor.
ŞARTNAME AYARI
Üçüncü havalimanının ihale ilanı hazırlandığında, mali ve teknik yeterliliğin sağlanabilmesi için şartlar sıkı tutulmuştu. Ancak daha sonra ihaleye katılımın ve rekabetin artması için şartnamede bazı değişiklikler yapılmıştı. Bu kapsamda ortak girişim grubu olarak katılımlarda OGG’nin en çok 3 ortaklı olması koşulu değiştirilmiş ve bu sınır ortadan kaldırılmıştı. Ayrıca ‘OGG’de iş deneyim belgesine sahip bir ortak bulunacak; bu ortağın (pilot ortak) payı en az yüzde 51 olacak’ şartı da yüzde 51 şartı esnetilmişti.
42 ayda tamamlanacak, 4 etaptan oluşacak
Üçüncü havalimanı projesi dört etapta yapılacak. Havalimanının ilk etabı, ihalenin karara bağlanmasından ve yer teslimi yapılmasından itibaren 42 ay içerisinde tamamlanacak.
1. etap
Toplam 90 milyon yolcu kapasitesine sahip havalimanında yolcuların kullanımına yönelik her türlü donanıma sahip 680 bin metrekare büyüklüğünde ana terminal, 170 bin metrekare büyüklüğünde ikinci terminal veya uydu terminal olmak üzere iki terminal binası, terminallerde toplam 88 yolcu köprüsü, 12 bin araçlık kapalı otopark, birbirinden bağımsız uluslararası ölçülere uygun büyük gövdeli uçakların da rahatlıkla inip kalkabileceği 3 pist, 8 paralel taksi yolu, yaklaşık 4 milyon metrekarelik apron, 3 teknik blok, bir kule, şeref salonu, kargo ve genel havacılık terminalleri, içinde hastane, ibadethane, kongre merkezlerinin yer aldığı diğer sosyal donatı alanları inşa edilecek.
2. etap
3. havalimanının ikinci etabinda bir pist, 3 adet de paralel taksi yolu inşa edilecek.
3. etap
Deniz tarafına 500 bin metrekare büyüklüğünde yıllık 30 milyon yolcu kapasiteli terminal binası, paralel taksi yolları, ilave apronla birlikte bir ilave pist daha yapılacak.
4. etap
340 bin metrekare büyüklüğünde 30 milyon yolcu kapasiteli yeni bir terminalin inşasıyla terminal alanı 1 milyon 400 bin metrekareye ulaşacak. Son etapta ayrıca paralel taksi yolları, ilave apronla birlikte bir ilave pist de devreye alınacak.
‘Kara Cuma’dan ‘Para Cuma’ya
ABD’de ‘Şükran günü’nden sonra gelen ve büyük indirimlerle yaşanan alışveriş çılgınlığına işaret etmek üzere kullanılan ‘Kara Cuma’ ifadesi, zamanla borsalardaki büyük düşüşleri ifade etmek için de kullanıldı. Türkiye’de de en son büyük bir manipülasyonun yaşandığı 2 Temmuz 1999 Cuma günü “kara cuma” olarak adlandırılmıştı. Kara cumaların ardından bugün yapılan ihalelerde gündeme gelen büyük para miktarı bu kez ‘Para Cuma’ yorumlarına neden oldu.
Erdoğan havadan inceleme yaptı
BAŞBAKAN Tayyip Erdoğan 3’üncü köprü, üçüncü havalimanı ve yeni şehir projelerinin olduğu bölgeyi havadan inceledi.
22 milyar dolarlık nükleer imza
UZUN süredir devam eden ikinci nükleer santral yarışının galibi Japonlar oldu. Hükümetlerarası anlaşma, bugün Japon Başbakanı Şinzo Abe ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ın da katılacağı toplantıda imzalanacak. 2017’de yapımına başlanacak santralin, 2023 yılına kadar üretime geçmesi, tamamlandığında da Türkiye elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 10’unu tek başına karşılaması bekleniyor. 22 milyar dolarlık projede, Japon Mitsubishi’nin ortağı Fransız Areva şirketi olacak.
Mersin’de inşa edilecek ilk nükleer santral için Ruslarla anlşan Türkiye, Sinop’ta yapılması planlanan ikinci nükleer santral için Japon-Fransız ortaklığı ile el sıkışacak. Sinop santralı için uzun süredir devam eden yarışta, Japonya’nın yanı sıra, Güney Kore, Kanada ve Çin ile müzakere ediliyordu. Geçtiğimiz haftalarda Fransa ile ortak hareket etmeye başlayan Japonlar müzakere sürecinin kazananı oldu.
KAMU ORTAKLIĞI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, ikinci nükleerde kamu payı olacağını da açıkladı. Bakanlık yetkililerinin verdiği bilgilere göre, Japon-Fransız ortaklığına, bir de EÜAŞ ortaklığı eklenecek. Ancak bunun detayları zaman içinde netleşecek. Hükümetlerarası anlaşmanın daha sembolik ve niyet beyanı manası taşıyan bir anlaşma olduğuna işaret eden yetkililer, şöyle konuştu: “Bu anlaşmanın ardından, yoğun şekilde teknik müzakereler başlayacak. Ev sahibi ülke anlaşması (Host government agreement) imzalanacak. Teknik tüm detaylar da o anlaşmada olacak.”
YERLİLİK KADEMESİ
Türkiye’nin kamu payı istediğini anlatarak devam eden Bakanlık yetkilileri, şöyle konuştu: “İlk nükleer santralı tamamen Ruslar yapıyor ve işletiyor, her şeyiyle Rusların. İkincisinde küçük de olsa bir kamu payı olmasını istiyoruz. Amacımız bir yandan teknolojiyi öğrenmek, bir yandan da üçüncü nükleer santralda daha çok yerli ortaklığı. Üçüncü nükleer santral belki de büyük oranda Türkiye’nin ortak olacağı bir süreç olacak. Teknik müzakerelerde EÜAŞ’ın payı ortaya çıkar.”
Üçüncü santralın yer çalışmaları
TÜRKİYE, hem Rusya, hem Japonya ile yaptığı müzakerelerde Hazine garantisi olmaması konusunda kırmızı çizgi çizdi. Türkiye’nin nükleer modelinde, yabancı yatırımcının santral inşasının maliyetini üstlenmesi ve daha sonra uzun vadeli elektrik alım garantisiyle giderlerini telafi etmesi öngörülüyor. Japonlar, anlaşma gereği üçüncü nükleer santralın yer fizibilite çalışmalarını da üstlenecek. Yıldız, “Türkiye’nin üçüncü nükleer santralı için 4-5 aday yeri var, buralardan biri seçilecek” dedi.
Japon başbakandan enerjik tur
JAPON Başbakan Abe’nin bölgeye yaptığı diplomatik ziyaretlerin merceğinde “enerji” var. Abe’nin ziyaret edeceği ülkeler Rusya, Türkiye, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri. Özellikle ülkenin elektrik üretiminde önemli pay sahibi olan nükleer santralların hemen hemen hepsinin devre dışı kalması sonucu, enerjide dışa bağımlılığı artan Japonaya için ucuz enerji anlaşmaları büyük önem taşıyor. Öte yandan Japon enerji yetkilileri, Japonya’nın nükleer santral teknolojisine yönelik uluslararası talebi yeniden canlandırmaya çalışıyor. Türkiye ile yapılacak anlaşma, Mart 2011’den bu yana Japonların kaznadığı ilk ihale olacak.
En az yüzde 15 hedefi
BAŞBAKAN Erdoğan, Japon Nikkei gazetesine verdiği röportajda şöyle konuştu: “Sinop’ta nükleer santrali Japonya ile yapacağız. Japonya depreme karşı tecrübe ve know-how sahibi. Çevreye olan duyarlılık konusunda da ileride. Fransız Areva’nın da teknolojik gücü yüksek. 3. santral için yer belirleme çalışmalarımız devam ediyor. Japonya ile çalışmaya açığız. Nükleer santral inşasında planlamadan inşaatın tamamlanmasına kadar geçen süreyi yedi yıldan aza indirmemiz gerektiğini düşünüyorum. 2030 yılında toplam elektrik üretimimizin en az yüzde 15’ini nükleer enerjiden elde etmeyi planlıyoruz.”
İthal gaza karşı nükleer
ELEKTRİK tüketimi büyümesi bakımından dünyada başı çeken ülkeler arasında olan Türkiye’nin, on yıl içinde Avrupa’nın en büyük üçüncü elektrik tüketicisi olması bekleniyor. Ancak bu büyüme ihtiyacını sadece ithal petrol ve doğalgazla karşılamak istemeyen hükümet, nükleer santraller inşa ederek, dışa bağımlılığını da azaltmaya çalışıyor. Türkiye, anlaşma kapsamında Japon-Fransız ortaklığına belli bir süre elektrik alım garantisi verecek, ancak daha sonra nükleerde üretilen elektrik piyasaya satılacak.
Sarkozy gitti, Fransızlar geldi
ESKİ Başkan Sarkozy’nin ardından, ilişkilerin yeniden rayına oturması ile birlikte Fransızların yeniden sürece dahil olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine karşı tutumunu son dönemde yumuşatan Fransa’nın bu sayede nükleer işbirliğinin kapısını açtığı kaydedilirken, bazı analistler ise bu söyleme karşı çıkıyor. Bir analist bu konuda, “Japon-Fransız konsorsiyumunun seçilmesindeki en büyük etken Türkiye’den finansal teminat istememiş olmaları” görüşünü savundu.
Yeni havalimanında 6 pist, 4 terminal binası var
165 yolcu köprüsü,
Terminaller arasındaki ulaşımın raylı sistemle yapıldığı 4 ayrı terminal binası,
3 teknik blok ve hava trafik kontrol kulesi,
8 kontrol kulesi,
Her türlü uçak tipinin operasyonuna uygun müstakil 6 pist, 16 taksi yolu, 500 uçak park kapasiteli toplam 6,5 milyon metrakare büyüklüğünde apron,
Şeref salonu, kargo ve genel havacılık terminali,
Devlet konuk evi,
Yaklaşık 70 bin araç kapasiteli açık ve kapalı otopark,
Havacılık tıp merkezi,
Oteller,
İtfaiye ve garaj merkezi,
İbadethaneler,
Kongre merkezi,
Güç santralleri,
Arıtma ve çöp bertaraf tesisleri gibi yardımcı tesislerden oluşacak.
İstanbul’un üçüncü havalimanı, yaklaşık 1.5 milyon metrekarelik kapalı alanı olan, yıllık 150 milyon yolcu kapasiteli bir havalimanı olacak.
Fukuşima’dan sonra ilk defa
JAPONLAR için bugün atılacak imza büyük önem taşıyor. Nedeni ise Fukuşima felaketinin ardından, Japonların imzaladığı ilk nükleer anlaşma olması. Japon yönetimi, bu imzayla kendi kamuoyuna da Japon reaktörlerini yeniden devreye sokmanın güvenli olduğu mesajını vermek istiyor. Japon yetkililer, “Japon nükleer sanayisi, kendi teknolojilerinin yabancı hükümetler tarafından kabul edilecek kadar güvenli olduğunu kanıtlamak istiyor. Bu, Japon halkının da ‘Bizim teknolojimiz iyi’ demesini sağlayacak” diyor.
İki nükleerden üretimin 5’te 1’i
AKKUYU’DAKİ santralın 2019’da test üretimine başlayacağını kaydeden Bakanlık yetkilileri “Sinop Santralı’nın en azından ilk ünitesinin 2023 yılına kadar üretime geçmesi planlanıyor. Üçüncü nesil teknoloji ile inşa edilecek santralın dört ünitede yaklaşık 4 bin 500 megavat (MW) kurulu gücünde olması planlanıyor. Elektrik üretiminin yüzde 10’unu tek başına karşılayabilriz. Sinop ve Mersin’de kurulacak iki nükleer santral Türkiye elektrik üretiminin yüzde 20’sini karşılayacak” dedi.