Pandemiye rağmen büyüme

Türkiye 2020’nin tamamında yüzde 1.8’lik büyüme yakaladı. Geçen yılın son çeyreğindeki büyüme ise yüzde 5.9 olarak gerçekleşti. Türkiye yıllık büyümesi ile G-20 ülkeleri arasında Çin ile birlikte büyüme yakalayabilen iki ülkeden biri oldu. Yıllık bazda yüzde 1.8’lik büyümeye rağmen kişi başı gelir geçen yıla göre geriledi ve 8 bin 599 dolar oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre büyümede sanayi ve vatandaşın tüketim harcamaları etkili oldu. Üretim yöntemiyle GSYH hesabına göre sanayi 2020 son çeyreğinde yüzde 10.3 büyüyerek ekonomiye 1.98 puanlık katkı verdi. Yüzde 5.9’luk büyümenin yaklaşık 2 puanı sanayi üretiminden geldi. İmalat sanayinde büyüme yüzde 10.5 olarak belirlendi. 2020 yılının tamamında ise sanayi üretimindeki büyüme yüzde 2.03 oldu. Tarım sektörü son çeyrekteki yüzde 4 artışı ile ekonomik büyümeye 0.21 puanlık katkı sağladı. Yıllık bazda tarımdaki büyüme yüzde 4.8 oldu. Üçüncü çeyrekte bankaların verdiği düşük kredi faizleriyle canlanan inşaat sektörü son çeyrekte yüzde 12.5 daraldı. Bu daralma genel ekonominin 0.76 puan küçülmesine neden oldu. İnşaat sektörü 2020’de ise yüzde 3.5 daraldı.

HİZMETLERDE DARALMA

Koronavirüs döneminde en fazla sıkıntının yaşandığı hizmetler sektöründe son çeyrekte yüzde 4.6’lık büyüme yakalandı. Dördüncü çeyrekteki bu büyüme ekonomiye 1.11 puanlık katkı sağladı. Hizmet sektöründe yılın tamamında yüzde 4.3 daralma yaşandı. Üçüncü çeyrekte kredi genişlemesinin etkisiyle daralmanın şiddetini azaltan finans sektörü sıkı para politikasının etkisiyle yılın son çeyreğinde yüzde 9.2 büyüdü. Bu büyümeden ekonomiye 0.34 puan katkı geldi. Finans sektörü yılı yüzde 21.4 büyüme ile tamamladı. Bilgi-iletişim sektörü son çeyrekte yüzde 15.1 büyürken, büyümeye 0.53 puanlık katkı sağladı. Hizmet sektörü gibi pandemiden olumsuz etkilenen idari destek ve hizmet faaliyetleri yılın tamamında yüzde 5.2 daraldı. Gayrimenkul sektörü yüzde 2.9 büyürken, kamu yönetimi ise son çeyrekteki yüzde 6.2 büyümesiyle ekonomiye 0.62 puan katkı verdi.

‘TÜKETİME DEVAM’

Harcamalar yöntemiyle GSYH hesabına göre vatandaşın tüketimi yılın son çeyreğinde yüzde 8.2 artarken, ekonomiye katkısı 4.71 puan oldu. Yılın son çeyreğindeki yüzde 5.9’luk büyümenin yaklaşık yüzde 80’i vatandaşın tüketim harcamalarından kaynaklandı. Yıl boyunca otomobil gibi dayanıklı tüketim mallarına yönelik talebin son çeyrekte de devam ettiği anlaşıldı. Vatandaşın tüketimi yılın tamamında yüzde 3.2 büyüdü. Son çeyrekte yüzde 6.6 büyüyen devletin tüketim harcamaları ekonomiye 1 puanlık katkı sağladı.

GÜÇLÜ ARTIŞ

Toplam yatırımlardaki yüzde 10.3’luk artış da büyümeyi 2.58 puan etkiledi. İnşaat yatırımlarında son çeyrekte yüzde 14.7 daralma yaşansa da makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 38.7’lik güçlü artış yatırımlardaki hızın korunmasını sağladı. İthalat son çeyrekte yüzde 2.5 büyüdü ve ekonomiyi 0.61 puan daraltıcı etki yaptı. İhracat 2020’nin tamamında yüzde 15.4 daralırken ithalat yüzde 7.4 büyüdü. Stoklardan ise büyümeye 1.9 puanlık düşürücü etki geldi.

REVİZYON YAPILDI

TÜİK, 2020 yılının ikinci ve üçüncü çeyrek büyüme verilerinde de revizyona gitti. TÜİK üçüncü çeyrek için daha önce yüzde 6.7 olarak açıkladığı büyümeyi yüzde 6.3 olarak revize ederken, ikinci çeyrek için daha önce yüzde 9.9 olarak açıkladığı daralmayı da yüzde 10.3 daralma olarak revize etti.

KİŞİ BAŞI GELİR 8 BİN 599 DOLAR

Geçen yıl kişi başına gelir 8 bin 599 dolar oldu. Dolar bazında bir önceki yıl olan 2019’da kişi başı gelir 9 bin 213 dolardı. Bir önceki yıla göre kişi başı milli gelir 614 dolar azaldı. Böylece kişi başına gelirde 2007 yılının gerisine düşüldü. 2020 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 60 bin 537 TL oldu. Milli gelir 2020’de 717 milyar dolar oldu, 2019 yılında 760.7 milyar dolardı.

‘TEMEL ÖNCELİK FİYAT İSTİKRARI’

Hazine Bakanı Lütfi Elvan, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Küresel sağlık krizinin damga vurduğu 2020’yi büyümeyle kapatan nadir ülkelerden olduk. 2021 yılında temel önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Enflasyonla mücadele politikalarımız daha kaliteli ve sürdürülebilir bir yatırım, üretim ve büyüme patikasının da önünü açacak” dedi.

İŞ DÜNYASI MEMNUN

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Hisarcıklıoğlu: Türkiye ekonomisi salgın koşullarına rağmen 2020’de yüzde 1.8 büyüdü. G-20’de Çin’den sonra ikinci sıradayız. 2021 ve sonrasında büyümenin sürdürülebilir olması için de var gücümüzle çalışacağız. Kapalı iş yerlerinin açılmasına yönelik müjdeler de iş dünyasının umutlarını artıracaktır.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle: Türkiye’nin büyümede öncü olmaya yeni dönemde de devam edeceğine inanıyorum. Türkiye ihracatla büyümeye devam ediyor. İhracatın ülkemizin güvencesi olduğunun bilinciyle, son aylarda ihracatta kazandığımız ivmeyi koruyarak, hedeflerimize, kararlılıkla yürümeye devam ediyoruz.

Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan: Böylesi zorlu bir dönemde Türkiye ekonomisinin pozitif büyüme trendini sürdürerek yıl genelinde yüzde 1.8 büyümesi, takdire şayandır. 2021’de de net dış talebin büyümeye daha fazla katkı verebilmesi için ihracata yönelik imalat üretimine ağırlık verilmesi gerekiyor.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak: 2020 büyümesi, gelecek için pozitif sinyal verdi. Pandemi sürecinde büyüyen nadir ülkelerden biri olduk. Dönüp baktığımızda endişelerin bir kısmı hala devam etse de çok hızlı bir adaptasyonla ekonomimizi ayakta tutmanın yollarını aradığımızı ve koşulların elverdiği ölçüde de başarı sağladığımızı görüyoruz.

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç: Büyümede lokomotif, imalat sanayii oldu. Koronavirüs yılında ekonomisi de diri çıkan ülke olmak ne kolay ne de azımsanacak bir başarıdır. Normalleşme bize iyi geliyor. Türkiye, 2021’de de güçlü büyümesini sürdürmek için kabine toplantısından gelecek yeni normalleşme adımlarını can kulağıyla dinleyecektir.

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir: Sanayi sektörü dördüncü çeyrekte yüzde 10.3, yıl genelinde ise yüzde 2 artışla büyümeye önemli katkı sağladı. Büyümenin itici gücü sanayi sektörü oldu. Öte yandan pandemi süreci ile zayıflayan hizmet sektörü, normalleşmenin başlamasıyla kademeli olarak büyümeye katkı sağlayacaktır.

Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran: Pandeminin getirdiği yüke, ekonomik ve sosyal sorunlara rağmen Türkiye’nin 2020 yılını yüzde 1.8’lik büyümeyle kapatması büyük başarıdır. Türkiye ekonomisinin bundan sonrasında üretim, yatırım ve ihracat odaklı, istihdam oluşturan bir yapıyla kalıcı büyümeyi sağlaması beklentimizdir.