Otomobille demokrasi!

ÇELİK ve alüminyum ithalatına ek vergi koyarak dünyada ticaret savaşını başlatan ABD Başkanı Donald Trump’ın Ticaret Bakanı Wilbur Ross ile yeni hamlesi otomobil sektörüne olacak. Ülkenin ulusal güvenliğini tehdit ettiği, yerel üretimi engellediği gerekçesiyle otomobil ve yedek parça ithalatına da yüzde 25 ek vergi koymayı planlayan Trump, bunun yasal bir zemine dayandırılması için araştırılması talimatını verdi. Çünkü olası bir artışta diğer ülkelerden Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) gelecek şikayetleri bu yolla önlemeyi planlıyor. Ancak Trump imzasıyla alınan veya alınacak tüm tedbir kararlarından geri dönülmemesi halinde en büyük zararı Amerika’nın göreceği belirtiliyor.

2 AŞAMALI PROBLEM
Trump’ın çelik ve alüminyumdan sonra otomobil ithalatına ek vergi koymasının en fazla Amerikan otomotiv sektörünü vuracağı belirtiliyor. Sadece çelik ve alüminyum ithalatına yönelik tedbir kararları bile yılın ilk 5 ayında ABD’de çelik fiyatlarını yüzde 40’a kadar artırırken, yakın zamanda bundan dolayı otomobil fiyatlarının artmasına da kesin gözüyle bakılıyor. Bünyesinde 9 bin 600 ithal markanın bayisini barındıran Amerika’nın Uluslararası Yetkili Satıcılar Derneği (AIADA) Başkanı Cody Lusk, “Başkan Trump’a göre kullandığımız Volvo demokrasi için bir tehdit unsuruymuş” yorumunu yapıyor.  Kuşkusuz bu noktada ABD’de tartışılan soru yabancı markalara ek vergi geleceği için ‘yabancı ne demek?’ üzerinde yoğunlaşıyor. Uzmanlar bunun iki aşamalı bir problem olduğu konusunda birleşiyor.

6 BİN 400 DOLAR ZAM
1- İlk olarak ‘yabancı’ veya ithal artık eski anlamında değil. Günümüz otomotiv endüstrisinin artık yüksek oranlı globalleştiği ve bu sayede verimli olduğu ortada.  Düşünün bugün ABD’nin otomotivde en büyük ihracat yapan şirketi Alman BMW.  Neredeyse tüm SUV (X3,X4, X5, X6) modellerini ABD’de üreten BMW bu modelleri dünyaya satıyor. Dahası, Amerika’daki otomobil endüstrisi yabancı markalarla gelişiyor ve son on yılda üretim ikiye katlandı. Bunu da kendi markaları ile değil Avrupalı, Japon ve Koreli markalarla başardıkları ortada.

Otomobil ithalatına vergi artışı, çelik ve alüminyumdaki artışlarla birlikte ABD’de satılan 30 bin dolarlık bir otomobilin fiyatının en az 6 bin 400 dolar artırması bekleniyor. Bu hem Amerikan ailelerine hem de Amerika’ya yatırım yapan (fabrika ve iş gücü) ithal marka otomobil üreticilerine karşı çok ciddi bir darbe. Şu ana kadar ithal markalar ABD’de 75 milyar dolarlık yatırımla 32 fabrika kurarken, 1.29 milyon Amerikan vatandaşına iş veriyor. 5.5 milyon araç üreterek ABD’nin toplam üretiminin yüzde 47’sine sahip bu markalar üretimlerin de 925 bin adedini dünyaya ihraç ediyorlar.

ABD’LİLERİN İŞİ RİSKLİ
2- İkinci sorun vergi tarifeleri.  Bugüne kadar yatırımları artırmak, tüketimi güçlendirmek için bir çok teşvik veren, vergi indirimleri yapan ABD, Trump yönetimiyle bunların hepsini silmeye hazırlanıyor.

Trump’ın otomobil ithalatına yönelik planladığı yüzde 25’lik ek vergi tarifesi, Amerikan ailelerinin artık otomobil satın almasının yolunu zorlaştıracak.  Bu tutum yabancı markaların bayilerinde çalışan 577 bin, fabrikalarda çalışan yüz binlerce Amerikan vatandaşının işini riske atacak. Yapılan bir araştırma yüzde 25’lik ek verginin ABD’nin gayri safi yurt içi hasılasını  (GSYH) yüzde 0.1 düşürerek 157 bin iş kaybına sebep olacağını ortaya koyuyor.

KAMYONLAR DA DAHİL OLABİLİR
ABD Başkanı Donald Trump’ın “New York’un 5. Caddesi’nde tek bir Mercedes kalmayıncaya kadar onlarla mücadele edeceğim” ifadesi dünya basınında yer bulmuştu. Trump ithal otomobillere yönelik ek vergi konusunda ise şunları söylemişti: “Ticaret Bakanı Wilbur Ross ile otomobil endüstrimizin son durumunu görüşmek üzere bugün bir araya geldim. Bakan Ross’a kamyonlar da dahil olmak üzere ithal otomobillerin ve otomobil parçalarının, Amerika’nın ulusal güvenliğine etkilerini, 232. madde çerçevesinde incelemesi direktifini verdim. Otomobil ve otomobil parçaları gibi temel endüstriler ulusumuzun mukavemeti için kritik önem taşıyor.”

‘TAVUK VERGİSİ’ 50 YILDIR UYGULANIYOR
ABD’nin ithalata yönelik ek tarifeler koyması geçmişte de yaşanmıştı.

Bunların en ünlüsü ise ‘Chicken Tax’ yani tavuk vergisi. 1963’te Başkan Johnson’un Almanya ve Fransa’dan ithal edilen tavuklar için koyduğu bu vergi tarifesi hâlâ devrede. Bugün bu vergi ağırlıklı olarak ithal hafif ticari araçlara ve pick-up modellere yönelik uygulanıyor. Bu vergi sadece ithal markaları değil Amerikan markalarını da etkiledi. 2013 yılında Ford, hafif ticari modelini Türkiye’de üreterek, ABD’ye ithal etmeye başladı. Araç ABD’ye otomobil olarak ithal ediliyor, New York limanında camları, koltukları takılıp ticari araca dönüştürülüp satılıyordu.

ABD’nin uyguladığı akla ikinci gelen ek vergi ise 1990-2002 yılları arasında konan ‘lüks otomobil’ vergisiydi. O tarihlerde 30 bin doların üzerindeki lüks otomobillerden yüzde 10 ek vergi alınıyordu. Bu vergi ters tepkiye yol açıp toplam satışların yüzde 20 düşmesini sağlamıştı. Bir çok bayi satışları düşmesin diye bu ek vergiyi cebinden ödemişti.

3) Son olarak Başkan Bill Clinton döneminde yani 1995’te Japon lüks otomobillere yönelik yüzde 100 vergi konulmuştu. Bu yapılan görüşmeler sonrasında kısa sürede kaldırılmıştı.

DEV AÇIK!
ABD Başkanı Donald Trump, ek gümrük vergisi konusunda kuşkusuz dış ticaret açığını dikkate alıyor. Bugün ABD 208 milyar dolarlık otomobil, 100 milyar dolarlık yedek parça ithalatı yaparken, buna karşı dünyaya yaptığı otomobil ve yedek parça ihracatı ise 100 milyar dolar civarında. Yani ortada 200 milyar doların üzerinde bir açık söz konusu. Bu noktada uzmanlar Trump’un yerel üretimi koruyucu bir önlem aldığını ancak globalleşme nedeniyle bunun ters tepki yaratacağı konusunda birleşiyor. ABD Ticaret Bakanlığı’nın paylaştığı veriler son 20 yılda ABD’ye yapılan otomotiv ithalatının yüzde 32’den yüzde 48’e kadar yükseldiğini gösteriyor. 1990 ve 2017 yılları arasında ABD otomotiv sektöründeki istihdam ise yüzde 22 oranında azaldı. Durum bu olunca artan ithalatın ABD otomotiv sektöründeki inovasyon kabiliyetine ve ülkenin teknik ilerlemesine engel olduğu yönünde bir endişe var. ABD, şu anda Kanada ve Meksika’dan gelmediği takdirde, ithal otomobillerden yüzde 2.5 ve hafif ticari araçlardan (chicken tax) yüzde 25 vergi alıyor. Bu ülkeler Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın bir parçasıysa ve otomobillerin en az yüzde 62’si Amerika içeriğine sahipse gümrüksüz statüye ulaşıyor.

32
Yabancı otomobil markalarının ABD’deki fabrika sayısı

75 MİLYAR DOLAR
Yabancı otomobil markalarının ABD’de yaptığı yatırım

1.29 MİLYON
Yabancı markaların ABD’deki istihdam rakamları

5.5 MİLYON
Yabancı markaların ABD’deki üretim adedi

208 MİLYAR $
ABD’nin otomobil ithalatı

53.6 MİLYAR $
ABD’nin otomobil ihracatı

TÜRKİYE’NİN İHRACATI ARTTI
Türkiye’nin ABD’ye 2017’de gerçekleştirdiği otomotiv ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 101.05’lik rekor artışla 1 milyar 408 milyon dolara ulaştı.