Ormanlar petrol sondajına açıldı

Daha önce Meclis’te 2007’de kabul edilen Türk Petrol Kanunu, dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, ulusal çıkarlara uygun olmadığı ve yabancılara tanınan haklar açısından anayasaya aykırı düştüğü gerekçesiyle geri göndermişti. Meclis komisyonunda rafa kaldırılan eski tasarıdaki bazı düzenlemeler elenirken, büyük bölümü yenisine aktarıldı.

16 YILA KADAR ARAMA

Yasayla, geçmişte 18 petrol bölgesine ayrılan Türkiye arazisi, kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölgesine dönüştürüldü. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, petrol işlemleri için “araştırma izni, arama ruhsatı veya işletme ruhsatı” olarak üç disiplinde izin verecek. Araştırma sonucu elde edilen bilgiler 8 yıl gizli tutacak. Arama ruhsatının karada 4 yıl, denizde 6 yıl olan süreleri karada 5 yıla, denizde 8 yıla çıkarıldı. Arama ruhsatının süresi uzatmalarla karada 9, karasuları içi denizlerde 14 yıla kadar uzayabilecek. Petrol keşfinin ticari değerlendirmesi için de 2 yıl ek süre verilecek.

40 YIL İŞLETME

İşletme ruhsatı ise 20 yıl için verilecek, 10’ar yılı geçmemek üzere iki defa uzatılabilecek. Başvuru sahibi, ruhsat başvurusunda iş programı için gerekli yatırım tutarının yüzde 2’si kadar teminat verecek. Denizlerde bu oran yüzde 1 olacak. Üzerinde işletme hakkı sona eren sahalar Bakan onayıyla müzayedeye çıkarılacak. Ancak talep etmesi halinde müzayede olmadan TPAO bu sahaları alabilecek.

SEKİZDE BİRİ DEVLETE

İşletme ruhsatı sahibine talebi halinde boru hattı inşa izni verilecek. Üretim sahaları kısmen veya tamamen aynı arazide bulunan işletmeciler petrol işlemlerini birleştirebilecek. Petrol arayıcı veya işletmecisi, ürettiği petrolün sekizde birini devlet hissesi olarak ödeyecek. Üretilen ham petrolde varilinden, doğalgazda metreküp üzerinden alınan devlet hissesi, geçmişte kuyu başı fiyatı hesaplanırken, şimdi ham petrolde piyasa fiyatı, doğalgazda toptan satış fiyatı esas alınacak.

YÜZDE 45’İ YURTDIŞINA

Petrol hakkı sahipleri, 1980’den sonra keşfettikleri kuyularda, kara sahalarındakilerin yüzde 35’ini, deniz sahalarındakinin yüzde 45’ini yurtdışına satabilecek. Geri kalan kısım ile 1980’den önce bulunmuş sahalardan üretilenler ülke ihtiyacına ayrılacak. Olağanüstü veya beklenmedik durumlarda ülkenin acil petrol ihtiyacı olursa Bakanlar Kurulu bu oranları değiştirebilecek.

YABANCIYA KOLAYLIK

Petrol işlemlerinde kullanılacak malzeme ithali, gümrük muafiyeti, dahilde alınan vergi ve fonlar ile TSE ve CE güvenlik sertifikası, başka kurumlara bağlı olmadan Enerji Bakanlığı’nın uygunluk izniyle yapılabilecek. Petrol hakkı sahibi, sermayesine mahsuben her zaman transfer talebinde bulunabilecek, ihraç ettiği petrolden sağladığı dövizi yurtdışında muhafaza edebilecek. Türkiye’de petrol işleminde gerekli olan ve 6 ayı geçmeyen süre için çalışacak yabancı personel Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’dan muaf olacak. Doğalgaz üretimi yapan yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine toptan satış lisansı verilecek.

ORMANLAR, TARİHİ YERLER

Ormanlarda petrol araması ve işletmesi yapılabilecek. Genel Kurulda kabul edilen önergeyle Milli parklar, petrol aranacak yerler arasından çıkarıldı. Tarihi yerlerde, hudutlarda, askeri yasak bölgelerde ve yerleşim yerlerinin yakınlarında petrol çıkarılmasıyla ilgili kurallar da yönetmelikle düzenlenecek. Potansiyel petrol alanı özel şahıslara aitse şirket önce anlaşma yolunu arayacak, olmazsa kamulaştırma yapılacak. Petrol işlemi sona erdiğinde, araziyi eski haline getirme, arazi sahibine, alandaki tesislere verdiği zararı ve mahrum kalınan ürün bedelini veya işletme kazancını ödeme yükümlülüğü kanuna yazıldı. Petrol işletmecisi, tesis ve ekipmanı kurarkan, yöre halkının yaşamını zora sokmayacak, doğaya ve çevreye zarar vermeyecek ve bunları tehlikeye atmayacak şekilde çalışmakla yükümlü kılındı.

CEZALAR

Devlet hissesinin bir yıl içerisinde üst üste 2, toplamda 3 defa ödenmediği tespit edilirse arama veya işletme ruhsatı iptal edilecek. Tehlikeli fiil nedeniyle tamiri mümkün olmayan hasar verenlere 500 bin lira, verilen süre içinde önlem almayanlara geçen her gün için 50 bin lira para cezası verilecek. Ruhsat almaksızın petrol çıkaranlar 250 bin lira, araştırma yapanlar 100 bin lira, başvurularda gerçek dışı beyanda bulunanlar 50 bin lira, verilmesi gereken bilgileri zamanında göndermeyenler 10 bin lira para cezasına çarptırılacak.

TPAO’da 3 bin 800 lira, özelde 13 bin 800 dolar

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, TPAO’nun özelleştirilme sürecine alınacağına ilişkin yorumlar üzerine “TPAO’yla alakalı bütün isteğimiz, uluslararası arenada elastik çalışabilecek bir şirket oluşturmak. Kamu halinde de kalabilir, özel şirket olarak da gelebilir, halka arz da olabilir. TPAO’dan 400’den daha fazla mühendis ayrıldı. Maaşları 3 bin 800 lira iken gittiği şirketlerde 13 bin 800 dolardan çalışmaya başladılar. Uluslararası şirketlere de gidiyorlar bu arkadaşlar. Şu anda dünyanın en büyük petrol şirketlerinden ‘7 kız kardeş’ olarak anılan şirketler var: Exxon Mobil, BP, Shell, Lukoil, Chevron, Total gibi. Bunların hiçbirisi kamu şirketi değil” dedi. Yıldız, Irak politikasıyla ilgili eleştirilere karşı şunları söyledi:

MALİKİ MEZHEP FANATİĞİ

“Arkadaşlar, gizli kapaklı bir şey yok. Biz Irak’ın petrol yönetiminin, doğalgaz yönetiminin doğru olmadığına inanıyoruz. Bırakın Maliki’nin şu anda mezheplerle alakalı konusunu, kendi fanatikliğini yaptığı mezhebiyle alakalı dahi kendi grubunu yönetemediğini görüyoruz. İstifalar, her bir şey. Irak’ın iç işleri bizi ilgilendirmez ama bugün eğer biz başka yerlerde, Libya’da, Azerbaycan’da, Kolombiya’da eğer herhangi bir iş yapıyorsak Irak’ta da yapıyoruz. Eğer oradaki petrol ve doğalgaz bir yere aktarılacaksa, kusura bakmayın, Türkiye üzerinden aktarılması Türkiye’nin menfaatine değil midir? Bugün 1,5 milyon varillik günlük kapasitesi olan Kerkük-Yumurtalık ham petrol boru hattı tam kapasiteyle çalıştığında 800 milyon civarında bir gelire sahip olacaktır.”

bsarioglu@hurriyet.com.tr