Oligarkın intikamı

YUKOS bir zamanlar Rusya’nın en büyük petrol şirketiydi. Ta ki sahibi Mikhail Hodorkovski, 2003 yılında tutuklanana kadar. Bir zamanların petrol oligarkı ve 2000’li yılların başında Rusya’nın en zengin adamı olarak tanınan Hodorkovski, Putin’e meydan okumuş, kısa bir süre sonra Putin iktidarı tarafından dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığı yaptığı iddiasıyla tutuklanmıştı. Yukos ise 27 milyar dolar tutarında vergi cezasına çarptırılmış ve bu cezayı ödeyemediği için iflasa zorlanmış ve kamulaştırılmıştı. İflasın ardından şirket hissedarları, Lahey’deki Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne başvurarak, 100 milyar dolarlık dava açtı. Hodorkovski, Putin iktidarına karşı açtığı hukuk savaşında ilk başarısını geçen yıl Tahkim Mahkemesi’nin Yukos’un eski hissedarlarına 50 milyar dolar tazminat ödenmesi gerektiği şeklindeki kararıyla aldı. Hodorkovski ile Putin arasında on yılı aşkın süredir devam eden savaş, Belçika ve Fransa’nın Rusya devletine ait mal varlıklarına el koyma kararı almasıyla şimdi de Avrupa cephesine sıçradı. Fransız mahkemesinde alınan karar çerçevesinde, Yukos petrol şirketinin açtığı tazminat davası ile bağlantılı olarak Rus VTB Bankası’nın Fransa’daki iştiraklerine ve diplomatik temsilciliklere ait hesaplara el konuldu. Belçika ise Rusya devletine ait bazı banka hesapları ve varlıklara el koyduğunu açıkladı. Putin, Rusya’nın Avrupa’daki varlıklarına el konulmasına ilişkin haklarını hukuk yoluyla arayacaklarını söyledi. Moskova, misilleme olarak Rusya’da faaliyet gösteren yabancı şirketler ve hesaplara benzer yaptırımlar gelebileceği uyarısı yaptı. Rusya Ekonomi Bakanı Aleksey Ulyukayev ise yaptığı açıklamada, Fransa ve Belçika’da el konulan varlıkların ciddi boyutlarda olmadığını belirtti. Yaşanan gelişmelerin tatsız olduğunu ifade eden Ulyukayev, “El koymaların farklı ülkelere yayılmasını bekleyebiliriz. Riskleri göz önünde bulundurmamız gerekiyor” dedi.

Ancak Rusya ile Belçika arasında diplomatik krize yol açan el koyma kararında Belçika anında “u dönüşü” yaparak, Rus devlet hesaplarına konulan ihtiyati tedbir kararının kaldırılacağını açıkladı. Belçika Dışişleri Bakanı Didier Reynders, “Öncelikli olarak bazı hesapların blokajının kaldırılması için çözüm bulundu. Diğer hesaplar için de benzer çalışma yapılıyor” dedi.

MİLYAR DOLARLARDAN 246 YILLIK HÜCREYE

MİKHAİL Hodorkovski, çok değil bundan yaklaşık 10 yıl öncesine kadar Rusya’nın en zengin adamıydı. Ancak belki de hesaba katamadığı bir hamle yaptı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i 2003 yılının Şubat ayında yolsuzluk konusunda eleştirdi. Bundan bir kaç ay sonra tutuklanan oligark, iki mahkemenin ardından hapse atıldı. Vergi kaçırma ve diğer mali suçlar yöneltilen bir zamanların güçlü oligarkı, 11 yıla yakın hapis yattı. Bundan iki yıl önce, annesinin ağır durumu nedeniyle af isteyen oligark, sürpriz bir şekilde Putin’in özel affı ile serbest bırakıldı. Hodorkovski, parmaklıklar ardındaki 11 yılın büyük bölümünü Moskova’daki 246 yıllık Matrosskaya Tishina ıslahhanesinde geçirdi. Çıkarıldığı ilk duruşmada bir kafeste oturtulan Hodorkovski, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yapılan şikayetin ardından ikinci duruşmaya pleksiglas küp içinde çıkarılmıştı. Serbest kalmasının ardından Hodorkovski, ailesiyle birlikte İsviçre’ye yerleşti.

TAHKİMİ KAYBETTİ

2014’de Uluslararası Lahey Tahkim Mahkemesi, petrol devi Yukos’u usulsüz kamulaştırdığı gerekçesi ile Rusya’ya 50 milyar dolar ceza kesmişti. Tahkim davasında, Rus yetkililerin Yukos petrol şirketini iflasa zorladığı ve yasal sistemle oynadığı gerekçesiyle, Rusya’nın şirket hissedarlarına 50 milyar dolar tazminat ödemesine karar vermişti. Ancak Rusya, bu kararı uygulamamıştı.