Ofis yatırımlarında salgın etkisi
Güncelleme Tarihi:
Pandemi sonrası gayrimenkul ve inşaat sektörünün etkilerini değerlendiren Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dekanı ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş, AVM’ler de dahil olmak üzere perakende ticaret tesisleri ve ofis yatırımlarında önemli kayıp yaşandığına dikkat çekti.
Konaklamada gecelik ve devrelik konut kiralama, home office çalışma ile paylaşımlı ofis (shared office/co-works) gibi alanlara talepte, büyük ölçüde daralmalar gözlendiğine dikkat çeken Tanrıvermiş, “Azalan kira gelirleri, birim satış fiyatlarının da zamanla düşmesine yol açar ve böyle durumlarda gayrimenkul yatırımlarının azalması beklenir. Ancak son iki yılda Türkiye’de durumun böyle olmadığı dikkat çekiyor. Son üç yılda toplam konut satışı genellikle 1.4 – 1.5 milyon adet arasında değişmekte ve salgın koşullarında konuta yatırım devam etti. Ofis, iş merkezleri ve plazalardaki boşluk oranlarında artış ve kiralarda düşüş ya da yatırımın değer kaybetmesi ve erimesi riskleri büyük kentlerde dikkat çekici boyutlara ulaştı. Kısa süreli kiralama ve ikinci konut yatırımı cazip görülmekte” dedi.
KONUT SATIŞLARI
Makro düzeyde yeni proje geliştirme ve ruhsat sayısı arasında güçlü ilişkinin olduğu ve özellikle 2018 yılından sonra artan enflasyon, kur ve faiz oranlarına bağlı olarak yeni proje geliştirme ve ruhsat sayılarının hızla gerilediğine dikkat çeken Prof. Dr. Tanrıvermiş, “2017 sonrası dönemde inşaat ruhsatı sayısı gerilemiş ve konut üretimi de azalmıştır. 2018 yılında 104 bin, 2019 yılında 56 bin, 2020 yılında 96 bin ve 2021 yılında 136 bin bina ruhsatı alınmış ve alınan ruhsatların yüzde 70 ile yüzde 80 arasındaki kısmını konut projeleri oluşturuyor. Artan nüfus ve barınma ihtiyacına bağlı olarak her yıl ülkemizde 750-800 bin yeni konut üretilmesi zorunlu. Kriz ortamlarında inşaat ve gayrimenkul sektörleri krizden ilk etkilenen sektörlerin başında geliyor. Küresel ölçekte yaşanan krizlerde toplumlar ilk önce seyahat, eğlence, kültür faaliyetleri ile yeni inşaat ve gayrimenkul yatırımlarını erteleme refleksi geliştirirler. Döviz kuru avantajı nedeniyle yabancıların Türkiye’de gayrimenkul yatırımlarında artış görülmekte. 2020 yılında seyahat kısıtlamaları altında 40 bin 812 adet konut satıldı ve 2021 yılının ilk altı ayındaki satış miktarı da bir önceki yılın aynı dönemine göre artış gösterdi. Toplam konut satışında artış olurken, konut fiyatları ve kiralar da artma eğilimini sürdürüyor” bilgisini verdi.