O da balık tutacak

AMERİKA’da her eyaletin bir merkez bankası var ve hepsi ABD Merkez Bankası Fed’in bir üyesi. Eyaletler arasındaki en ünlü Fed ise Kansas’ınki. Bu ise tarım sektörünün sorunlarının ve büyümesinin tartışıldığı 1978 yılında ilki düzenlenen Jackson Hole Sempozyumu’ndan kaynaklanıyor. 1976 yılında Kansas Fed Başkanı olan Roger Guffrey’in 1978’de Dünya Tarım Ticareti: Büyümenin Potansiyeli başlıklı bir uluslararası sempozyum düzenlemesiyle başlıyor. Tüm eyaletlerin Fed başkanları sempozyuma katılıyor ve Guffrey hayalini sempozyumun açılış konuşmasında şöyle açıklıyor: “Bugün ilk sempozyumda tarım ticaretini ele alıyoruz. Ama umudum dünya ekonomisini belirleyecek önemli bir konferans serisine evrilmemiz...” Guffrey’in hayali 1980’den sonra gerçekleşiyor denebilir. Bugün başlayan Jackson Hole toplantısı yarın sona erecek. Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın ilk kez katıldığı toplantıda gözler ise Fed Başkanı Janet Yellen ile Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi’de olacak.

OLTAYLA İKNA TURU

1979-1987’ye kadar Fed başkanlığı yapan ve ‘enflasyon’ ile mücadelesi ile efsane olan Fed Başkanı Paul Volcker aslında toplantıların da kaderini değiştiriyor. Tam bir balıkçı olan Volcker’ı katılmaya ikna etmek için 1982’ye kadar Kansas’ta toplantı salonlarında yapılan sempozyumu Jackson Hole’a taşınıyor ve Volcker’e ‘balık tutabileceği’ söylenerek katılması sağlanıyor. Fed başkanının katılması ve enflasyonla mücadeleye ilişkin tüm öngörülerini de sempozyumda açıklayarak dünyanın gözünün Jackson Hole’a çevrilmesini sağlıyor. Sempozyumun ikinci zirvesi ise 90’larda oluyor. Asya kaplanları ve Rusya krizi yine merkez bankası başkanlarının ne adımlar atacağını anlamak için Jackson Hole’a odaklanılmasını sağlıyor. 2000’lerdeki ‘dot.com’ krizi de Jackson Hole’un ününe ün katıyor. Fed başkanlarının önemli açıklamaları Jackson Hole’da yapma geleneği ise eski Fed Başkanı Alan Greenspan ile başlıyor. 2002’de ‘ekonomide oluşan balon’lardan bahseden Greenspan’ı, yine eski Fed Başkanı Ben Bernanke izliyor. Bernanke 2008 kriziyle beraber parasal genişleme hamlelerini hep Jackson Hole’da duyurdu. Aynı şekilde Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi de parasal genişleme politikasının ilk sinyalini sempozyumda verdi.

BÜYÜK İLGİ ÇEKECEK

Merkez bankası başkanlarının ve tüm dünya ekonomisinin en önemli toplantısına Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanları da büyük ilgi gösteriyor. Merkez bankası yetkilileri toplantıya 1990’ların başından itibaren katılıyor. Erdem Başçı, merkez bankası başkanlığı döneminde bu toplantılara aksatmadan 5 kez katılır. Başçı’dan sonra başkanlık koltuğuna oturan Murat Çetinkaya’nın ise geçen yıl toplantıya kendisi gitmediği gibi hiçbir merkez bankası yetkilisi de yollamamıştı. Merkez Bankası yetkilileri Murat Çetinkaya’nın ABD’de olduğunu ve bu yıl ilk kez toplantıya katıldığını söylediler. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ekonomi Başdanışmanı Cemil Ertem de dün katıldığı bir televizyon programında, “Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya da Jackson Hole’de en çok ilgi gören merkez bankası başkanlarından olacak” yorumunu yaptı. Diğer merkez bankası başkanları ile birlikte ‘balık tutma’ geleneğini bu yıl Çetinkaya da hayata geçiriyor.

3 YIL SONRA SÜPER MARİO

JACKSON Hole sempozyumunun piyasalar açısından kilit noktası ise Fed Başkanı Janet Yellen ve ECB Başkanı Mario Draghi’nin bugün yapacakları konuşmalar olacak. . “Dinamik Büyümenin Teşviki” başlığıyla bir araya gelecek 40 merkez bankası başkanı global büyümenin nasıl arttırılabileceğini konuşacak. ABD’nin Wyoming eyaletinde Jackson Hole kasabasında gerçekleşen merkez bankası başkanları, finans mensupları ve akademisyenlerin katılacağı toplantıya Draghi’nin 3 yılın ardından yeniden gelmesi merakı artırdı. Draghi, 3 yıl önce varlık alımlarına yani parasal genişlemeye başlayabileceğine yönelik ilk mesajları Jackson Hole konuşmasında vermişti. Şimdi de, Draghi’nin parasal genişlemenin azaltılacağına ilişkin sinyalleri vermesi beklentiler dahilinde. Yellen’den ise piyasa bir sürpriz beklemiyor. Yellen’in, mali istikrar, enflasyon ve büyümeye ilişkin konuşma yapması öngörülüyor. Ancak yine de ABD Başkanı Trump’ın politikalarına yönelik mesajlar vermesi beklentiler dahilinde.

JACKSON HOLE’UN KİLOMETRE TAŞLARI

1982: Fed Başkanı Paul Volcker, toplantının Kansas’tan balık tutulabilecek Jackson Hole’a alınmasıyla katılmaya başlar. ABD ekonomisini ipten alan başkan diye efsaneleşen Volcker, 10 yıl boyunca düzenli olarak toplantılara katılır.

1984: Başkan Volcker’in, ABD’de yüzde 14’e çıkmış olan enflasyonla mücadelesi Jackson Hole toplantılarının da gündemi olur. Ancak o dönemler şu an Fed’in gündemi gibi enflasyonu yükseltmek değil nasıl gerileteceği tartışılır.

1990: Gelişmekte olan ekonomiler öne çıkar, bu durum Jackson Hole’da gündemi gelişen ekonomilere çevirir. Özellikle bu ülkelerin de piyasada varlık göstermesi merkez bankalarının görevinin tartışılmasını sağlar.

1998: Fed Başkanı Alan Greenspan, yeni teknolojilere karşı uyarısını bu yıl yapar. Teknolojinin işgücüne ve ekonomiye etkileri Jackson Hole’da gündem olur ve Greenspan, “Yeni teknolojileri etkili bir şekilde kullanacak becerilere sahip olan işçiler için talep yükseliyor. Ancak daha az vasıflı işçiler tazminatları ödenerek hızlı bir şekilde piyasadan çıkarılıyo” demişti.

2000: Greenspan’ın uyarısı gerçek olur ve yeni teknolojilerin yarattığı balon patlar. Gözler, ‘dot.com’ krizine çevrilir ve dünyaya etkileri merkez bankalarının bu soruna yönelik atabileceği adımlar ele alınır.

2002: Yine Fed Başkanı Greenspan Jackson Hole’u manşetlere taşıyor. Greenspan’ın krizin ardından balonları görmekte sıkıntı çektiklerini ve bir balonu belirlemenin ne kadar zor bir iş olduğunu dile getirir. Sanki, 2008’de patlayacak olan mortgage krizinin habercisidir bu konuşma.

2010: Fed Başkanı artık Ben Bernanke. Küresel kriz tüm dünyayı sarmış, etkilerini atlatmak için tüm dünya merkez bankaları çalışıyor. Bernanke, 2008 krizi sonrası açıkladığı parasal genişlemenin artırılacak sürdürüleceğini burada açıklamış. Üçüncü parasal genişlemenin haberi de 2012 toplantısında verilmişti.

2015: Bernanke’den sonra FED başkanlığına gelen Janet Yellen, Jackson Hole’a katılmayarak hem toplantıya katılmayan ilk FED başkanı olmuş, hem de Jackson Hole’de önemli açıklamalar yapma geleneğine darbe vurmuştu.