O akşam kızıyla yemek yiyecekti

Dünya otomotiv devi Renault-Nissan-Mitsubish ittifakının efsane başkanı ve CEO’su Carlos Ghosn’un Japonya’daki vergi yasalarını çiğnediği şüphesiyle aniden tutuklanması tüm gizemini korurken, pek çok soru da yanıtsız kalmış durumda. Ghosn hakkındaki yolsuzluk iddialarının birden bire ortaya çıkması bir taraftan Nissan’da daha fazla söz hakkına sahip olan Renault’ya kurulan bir kumpas olarak nitelendirilirken, diğer taraftan bu işte Nissan’ın CEO’su Hiroto Saikawa’nın parmağı olduğu iddialarının da ortaya atılmasına yol açtı.

Carlos Ghosn’un 1999’da Japon otomotiv devi Nissan’ın iflastan kurtaran ve hakkında manga (Japon çizgi roman) kitapları bile yazılan bir kurtarıcı imajına sahipken, neden birden bire hem de bu kadar sert ve kesin bir şekilde gözden çıkarıldığı konuşuluyor. Fransız basınında, “Japonya’nın, ortaklıkta Nissan ve Mitsubishi’nin geri planda kaldığı, grup üzerinde Renault’nun daha çok söz sahibi olmasına son vermek istediği ve bunun için düğmeye bastığı” iddiaları çoğalıyor. Nissan, Renault’nun yüzde 15 hissesine sahip ancak karar alma aşamasında oy hakkı bulunmuyor. Renault ise Nissan hisselerinin yüzde 43’üne sahip.

Nissan CEO’su Hiroto Saikawa ise aylar süren iç soruşturmada çok sayıda yolsuzluk olayının tespit edilmesinin ardından şirketin savcılığa başvuruda bulunduğunu açıkladı. Ancak Renault şirketinin, CEO’su hakkından aylar süren soruşturmadan haberi olmadığı öğrenildi. İşin çok önemli bir boyutu ise pazartesi günü Financial Times gazetesinde yayınlandı. Leo Lewis, Kana Inagaki ve Peter Campbell imzalı haber, Japon CEO Saikawa’ya yönelik şüpheleri artırdı.

100’ÜNCÜ YIL TÖRENİ

Geçtiğimiz hafta pazartesi sabahı, yani Carlos Ghosn’un tutuklanmasından saatler önce Tokyo finans merkezinin kalbinde bulunan bir salonda ekonomi, siyaset ve akademi dünyasının 600 kadar önde gelen ismi Japonya ile Fransa arasındaki iş birliğinin 100. yılını kutlamak için bir araya gelmişti. Louis Vuitton, Airbus, Dassault ve Veolia’nın yöneticilerinin sunum yaptığı törenin ana konuşmacıları ise Fransa-Japonya işbirliğinin dünyadaki sembolü haline gelen Renault-Nissan ittifakından seçilmişti. 100. yıl töreninde ilk olarak Nissan CEO’su Hiroto Saikawa, ardından da 1999 yılında Nissan’ı kurtarma görevini yöneten Renault’un 78 yaşındaki eski ve şu an onursal başkanı olan Louis Schweitzer birer konuşma yaptılar. Aslında her iki konuşmacı da, sahne arkasında ittifakın uzun süredir Fransız tarafındaki hırsları kontrol etmek, Japonya’da kızgınlıklarla karşı karşıya kalmak ve büyük bir küresel şirketi kendi kişisel kabiliyeti olarak gören bir liderle yara aldığını biliyordu. Ama podyumdaki 2 kişiden sadece biri öğleden sonra patlayacak ve kısmen Nissan tarafından yönetilen büyük bombadan haberdardı. Bu bomba küresel otomobil endüstrisini şok edecekti.

Fransa-Japonya arasındaki ticari bağların en yüksek profilli simgesi olan Carlos Ghosn ani bir şekilde Tokyo havalimanında tutuklanmış ve 3 gün sonra yapılan yönetim kurulu toplantısında da Nissan’daki tüm yetkisi elinden alınmıştı. Herşey çok hızlı gelişiyordu. Nissan CEO’su Hiroto Saikawa, konuşma yaptığı sırada Carlos Ghosn’un Beyrut ile Tokyo arasında havada olduğunu biliyormuş. Ama bu pusudan Renault ve Nissan’da Carlos Ghosn’a yakın çalışan başka kimsenin haberi yokmuş. Çünkü aksi halde Ghosn’u uyarıp o uçuşu yaptırmayacaklarını belirtmişler.

Ghosn o gün Tokyo’ya Fransa ve Japonya arasındaki 100. yıl törenine katılmak için değil hem genel merkezde bir kaç toplantıya katılmak hem de kızıyla akşam yemeği yemek için geliyormuş. Gelirken de Nissan’a kayıtlı ‘Ni55an’ isimle olan özel jeti kullanmış. İşin ilginç yanı Ghosn’un özel jeti Tokyo Haneda havalimanına indiğinde hemen operasyonun düğmesine basılmış. Savcılık yetkilileri daha teker değer değmez uçağa binerek Ghosn’u 3 saat sorgularken, aynı anda Tokyo’nun Moto-Azabu bölgesindeki evinde ve Yokohama’daki Nissan merkezinde de inceleme başlatmışlar. Bu durumun çok önceden planladığı ortada ama operasyonun dikkat çeken yanı, Japon gazetecilerin önceden bilgilendirilip havalimanı apronunda beklemesi. Yani ya savcıların, ya da Nissan’ın Japon gazetecilere bu şok gelişmeyi erkenden bildirdiği anlaşılıyor. Bunların tümü üst üste konulduğunda Ghosn’a vurulacak darbenin çok önceden en ince detayına kadar planlandığı ve işin içinde CEO’nun da yer aldığı gerçeği ortaya çıkıyor.

HUKUKİ DEĞİL SİYASİ HAMLE

Geçen yıl Nissan’daki CEO’luk görevini Hiroto Saikawa’ya devreden Carlos Ghosn, şirketin yönetim kurulu başkanı olarak kalmıştı. Nissan’ın Ghosn’un tutuklanmasında oynadığı rol ve Saikawa’nın son açıklamaları, Fransa’da bu sürecin “hukuki” değil, daha çok “siyasi bir hamle” olduğu düşüncesini güçlendirdi. Fransız hükümeti, ittifakın istikrarı konusunda ihtiyatlı olmaya devam edileceği açıklaması yaparken, Japonların şirkettin yabancı sermayenin eline geçmesine olumlu bakmadıkları düşünülüyor. Fransız uzmanlar, Renault’ya ihtiyacı kalmadığı için Japonların yabancı sermayeden kurtulmak istediklerini de ileri sürüyor.

BURSA’YI SEVİYORDU

CARLOS Ghosn’un en gözde üretim tesislerinin başında Oyak Renault’un Bursa fabrikası geliyordu. Çünkü Bursa’daki üretim tam da Ghosn’un istediği gibiydi; kaliteli ve ucuz. Yani yüksek kâra sahipti. Ghosn, sırf bu yüzden 8 yıl önce Clio’nun tüm üretimini Fransa’ya kaydırmak isteyen dönemin Cumhurbaşkanı Sarkozy’e kafa tutmuş ve istediğini yapmamıştı. Oyak Renault’a ayrı bir önem veren Ghosn, üretimi her geçen gün artırmış, son olarak Renault’un ilk kez devreye soktuğu hibrit motorlarının üretimini de Türkiye’ye yönlendirmişti. Ghosn ayrıca Oyak Renault’un başarısından dolayı Türkiye’de Nissan üretimini de düşündüklerini defalarca söylemişti.

İDDİALARI REDDETTİ

JAPON devlet televizyonu NHK dün, pazartesi günü tutuklanarak Tokyo’nun kuzeyinde tek kişilik hücrede tutulan Carlos Ghosn’un yürütülen soruşturmada kendisine yöneltilen iddiaları reddettiği haberini paylaştı. Ghosn ile birlikte tutuklanan Nissan yöneticisi Greg Kelly de cumartesi günü iddiaları reddetmiş ve Ghosn’a ödenen ücretin yönetim kurulunun bilgisi dahilinde yapıldığını söylemişti.

SAİKAWA NEDEN ÖZÜR DİLEDİ?

PAZARTESİ akşamı, Carlos Ghosn’un tutuklanması haberinin duyulmasından sonra Fransız büyükelçisinin düzenlediği bir resepsiyon Paris’ten gelen haber uyarıları ve panik mesajlarıyla bir anda sona ermiş. Kimsenin hayal bile edemediği bir gelişme yaşandığı için herkes adeta şoka girmiş. Bir tek Ghosn’un tutuklanacağını önceden bilen Nissan CEO’su Hiroto Saikawa’nın bu durumu hemen fırsata çevirip basın toplantısı düzenlediği söyleniyor.Saikawa’nın, Ghosn’un tutuklanmasında direk rol aldığı kanıtlanmasa da bu toplantı şüpheleri artırmış. Çünkü Japon yöneticinin yaptığı açıklamalar bu durumdan istifade ettiğini net olarak gözler önüne serdi. Daha gelişmelere ilişkin ne olduğu tam olarak anlaşılmadan Saikawa, eğilerek özür dilediği basın toplantısında, “Ghosn’un uzun soluklu yöneticiliği için bu durum oldukça kötü” demesi ve ardından “Çok fazla kişinin güvenini büyük ölçüde sarstığımız için kendimi çok kötü hissediyorum. Bu hayal kırıklığı da değil tam bir rezalet ve benim için çok büyük bir moral bozukluğu” yorumu dikkat çekti.

GHOSN’DAN KORKTU MU?

Uzun bir süre Saikawa Ghosn’un en sadık yöneticilerinden biriydi. Ancak iddialara göre Nissan’ın ABD ve Çin’de yaşanan yavaşlamadan dolayı zarar ettiği ve bunun için de Saikawa’nın sorumlu tutulduğunu söyleniyor. ‘Maliyet Katili’ lakabına sahip Ghosn’un söz konusu finansal hedefler olduğunda bunu affetmeyeceği söyleniyor. Saikawa’nın bu yüzden Japon savcıları harekete geçirebileceği iddia ediliyor. Aksi takdirde Ghosn’un görev süresi boyunca kötü performans gösteren Saikawa’yı değiştirme ihtimalinin yüksek olduğu da belirtiliyor.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR