‘Muz Cumhuriyeti’ çöktü

MUZ ithalatçıları arasında bir yıl önce patlak veren ‘Bir firma Gümrük’te korunuyor’ tartışması yeni bir boyut kazandı. Türkiye’nin ilk muz ithalatçısı firmalardan Berk Muz, iflas erteleme istedi. 6 yıl kadar önce yüzde 30’luk pazar payı ile sektörün lideri olan Everfresh de, hallerdeki dükkânlarını devrediyor; faaliyetlerini azaltma yoluna gidiyor. Berk Muz’un sahibi Mehmet Berk, içinde bulundukları mali zorluğu gözyaşları içinde anlatırken, Dole markasını ithal eden Everfresh’in patronu Lübnanlı Fadi Nahas “Firmamız yorgun” dedi.

15 İTHALATÇI VAR
Sayıları 15’i bulan ithalatçı firmaların önemli bir kısmının sorun yaşadığı kaydediliyor. Türkiye’nin yıllık muz ithalatı 250 bin ton seviyesinde. Yerli üretim de ithalat

miktarı ile yakın bir seviyede. İlk ithalat 1988’de yapılmaya başlandı. Sektörde toplam ithalatçı sayısı ise 15 kadar. Ancak şimdilerde pazarın yüzde 30’u, 2006’da piyasaya giren yerli bir firmanın elinde. Aralarında yabancıların da olduğu diğer firmaların tamamına yakınının ise mali darboğaz içinde oldukları ifade ediliyor.

2 FARKLI REFERANS FİYAT
İthal muzdaki altüst oluşun perde gerisinde ise, 2006’da muz ithalatına başlayan bir firmaya Gümrük’te ‘kolaylık’ sağlanması konusu yer alıyor. Anılan firmanın ithalatında koli başına 8 dolarlık referans uygulandı; diğer firmalar ise 9,5 dolarlık referans fiyat uygulandı. 8 dolarlık referans fiyat için koli başına 13,3 dolar vergi ödenirken, 9,5 dolarlık referans fiyat için 15,75 dolarlık vergi ödendi. Bu durum, daha ucuza ithalat yapan firmanın piyasaya daha etkin olmasını sağladı.

Sektörde özellikle geçtiğimiz yıl alevlenen tartışmalardan sonra firmalardan da peşi sıra ‘zordayız’ haberleri gelmeye başladı.

İFLAS ERTELEME İSTEDİ
1939’da muz üretimine başlayan babasının mesleğini sürdüren Mehmet Berk, sahibi olduğu Berk Muz için iflas erteleme istedi. İstanbul 49. Asliye Ticaret Mahkemesi geçtiğimiz 22 Mart’ta, şirket hakkında tedbir kararı verdi. Mehmet Berk, bankalara 11 milyon TL’lik borçları olduğunu, piyasaya da bir miktar borçlarının bulunduğunu söyleyerek şunları kaydetti: “Rakibiniz sizde 1 dolar daha aşağı teklif sunduğunda müşteri haklı olarak onu tercih ediyor. Biz de pazarımızı kaybetmemek için zaman-zaman zararına satış yaptık. Açığı banka kredileri ile kapatmaya başladık. Ancak iş artık sürdürülemez bir noktaya geldi. Yoksa iflas ertelemenin ne olduğunu bile bilmiyordum."

İlk hacizde eşim bayıldı

MEHMET Berk, mali sıkıntıların geçtiğimiz yıl ekim ayından sonra daha ağır hissetmeye başladıklarını ifade ederek “O kadar zor günler geçirdik ki bazı alacaklılar tesisimizi hacizden satmaya kalktı. Günde 5-6 paket sigara içmeye başladım. Bu sonlarda azalttım. Bugüne kadar bir tek alacaklı kapımıza gelmemişti. Çünkü ben babamdan bunu görmüştüm. İlk haciz kâğıdı eve geldiğinde eşim bayılmış. (Bu sırada ağlıyor). Çalışanlarım birkaç yıl önde bana yeni bir araba almışlardı. Bu sıkıntılar çıkınca ilk önce arabamı sattım. Bazı yerlerimizi sattık. Oturduğum ev de satılacak. Mecburen kiraya çıkacağız.”

İflasa sürükleniyoruz

SAVORİ Muz’un sahibi Hasan Rastgeldi, bazı firmaların iflas noktasına geldiğini öne sürdü. Rastgeldi, “Düşük vergi ödeyen 1-2 firmaya yol verildi. Daha fazla vergi veren firmalar zarar ederek edip pazarlarını kaybederken, daha az vergi ödeyen firmalar palazlandı. Yetkililere inanan firmalar ise iflasa sürüklendi” dedi.

Köy Ağası da çekildi

DÜNYANIN en büyük muz üretici Chiquita muzlarının Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan ve bazı Balkan ülkelerini kapsayan bölgesinin temsilciliğini yürüten Dayen Dış Ticaret de 2 yıl kadar önce sektörden çekilmişti. Dayen Dış Ticaret’in sahibi Reşit Sinanlı Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Sinanlı köyünün sahibi olarak biliniyor.

Rakamlarla muz piyasası

*Yıllık tüketim 500 bin ton
*Yıllık ithalat 250 bin ton
*İthalatın yüzde 87’si Ekvator’dan
*Pazarın toplam büyüklüğü 400 milyon dolar
*Yerli üretici sayısı 10 bin
*İthalatçı firma sayısı 15
*Muz ithalatında alınan vergi yüzde 145,8

dgokce@hurriyet.com.tr