Mutfağa ikinci kırmızı darbesi

KIRMIZI et fiyatlarının yükselişinin ardından mutfaklar şimdi de domatesten darbe geldi. Hem dengesiz hava şartları hem de “tuta absoluta” adı verilen böcek nedeniyle üretimi düşen domatesin kilosu 4 liraya kadar çıktı. Eylül ayı enflasyonunda yüzde 57.16 fiyat artışıyla zam şampiyonu olan domates için gözler seralarda yapılacak hasada çevrildi. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, dün fiyatların yüksekliğinin tamamen mevsimsel olduğunu ve önümüzdeki ay sera ürünlerinin devreye girmesiyle fiyatların düşeceğini düşündüğünü söylerken, seralarda da yüzde 10-15 arasında daha az ekim yapıldığı ortaya çıktı. Nunhems Tohumculuk Genel Müdürü Süleyman Kenar, “Kasım ayında seralarda hasat başlayacak ancak seralarda da güve nedeniyle daha az ekim yapıldı. Kırmızı renk pahalıya mal olacak, bundan sonra domatesi pahalı yiyeceğiz” dedi.
205 bin dekara düştü
Geçen sezonda 230 bin dekar alana domates ekildiğini hatırlatan Süleyman Kenar, şu bilgileri verdi: “Bu sezon domates 205-210 bin dekar alana ekildi. Bu hasat edilecek üründe yüzde 10-15 azalma anlamına gelir. Ayrıca geçen sezon ‘tuta absoluta’dan dolayı bazı bölgelerde yüzde 30’lara kadar varan zararlar oldu. Bu yıl güvenin en az yüzde 10 zarar verdiğini hesap edersek, domates hasadında yüzde 25’lere varan zarar gündeme geliyor. Geçen yıla kadar açık alan hasadı ve sera hasadı üst üste geliyor ve fiyat düşüyordu. Bu yıl serada gecikme oldu.
Seralarda domates 1.5 ay geç dikildi. Dolayısıyla hasat da geç gelecek. Ocak-şubat ayına kadar pek birşey yapılamaz. Fiyat şubata kadar düşmez. Bundan sonra domatesi pahalı yiyeceğiz.”
İhracat da etkilenebilir
Tuta absoluta böceğinin seralarda da sorun yaşattığını anlatan Süleyman Kenar, şunları söyledi: “Domates, yüzde 35-40’a kadar ihraç ediliyor. En fazla Rusya, Ukrayna, Balkan ve Avrupa ülkelerine ihracat yapılıyor. Örneğin Rusya 2007 yılında toplam yaptığı domates ithalatının yüzde 40’ını, 2008 yılında yüzde 42’sini, 2009 yılında da yüzde 50’sini Türkiye’den yaptı. Eğer güveden dolayı sıkıntı devam ederse, ihracat da sıkıntıya girer ve azalır.
Seralar iç pazara döndü
Domates fiyatının hızla artması, yaş sebze ihracatçılarının iç pazara dönmesine neden oldu. Avrupa’nın en büyüğü olan 600 dönümlük seralarda, yıllık 12 bin ton  domates üretimi bulunan Agrobay A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Şentürk,
iç pazar payını yüzde 10’dan yüzde 40’a çıkarma kararı aldı. Şentürk, şunları söyledi: “Ürettiğimiz domatesin yüzde 65’ini Rusya, yüzde 20’sini Almanya ve  yüzde 10’unu da İngiltere’ye gönderiyoruz. İç piyasanın payı genelde yüzde 10 ile 15 arasında değişiyordu. Bu yıl iç piyasada yaşanan sıkıntı nedeniyle ürünleri ihracat pazarlarından iç piyasaya
kaydırma kararı aldık. Bu sezon üretimin yüzde 35-40’ını iç piyasa vereceğiz. Sektörde faaliyet
gösteren bir çok şirket de bu  yönde karar alıyor. Sera hasadı 10 gün içinde başlayacak. Seranın piyasaya  girmesiyle fiyatların normal seyrine dönmesini bekliyoruz.”

Fiyatı iki aydır artıyor

TÜRKİYE İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, domates fiyatları 2 aydır yükselişe geçti. Ağustosta yüzde 3.49 fiyat artışı ile 11’nci sırada yer alan domates, eylül ayında yüzde 57.16 artış ile zam şampiyonu oldu.

Toplu yemek sektörü yüzde 30 etkilenir

KEYVENİ Hazır Yemek Yönetim Kurulu Başkanı Sadık Çelik, domatesin yanı sıra salça fiyatlarının da yüzde 50’nin üzerinde yükseldiğini hatırlatarak, “Domatesi menüden de azaltamıyoruz. Ette de aynı şeyi yaptık, sineye çekiyoruz. Bir başka tehlike daha geliyor. Patates ve soğan ekimi de azaldı. Bu şekliyle sürerse fiyatların 5 lirayı aşacağı söyleniyor. Hazır yemek sektörünü ise yüzde 30’lar seviyesinde daraltacaktır” dedi.

Antalya’da karaborsa rüzgarı estiriyorlar

ANTALYA Toptancı Hal Müdürü Rıza Uysal, “Tuta da çözüm önerilerine ilişkin yavaş hareket edilmesi yayladaki ekimi de olumsuz etkiledi. Domates üretimi bu yıl az oldu” dedi. Zararlı nedeniyle özellikle açık alanda çok ciddi rekolte düşüklüğü olduğuna dikkat çeken Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Yaş Meyve ve Sebze Komitesi Başkanı Mustafa Küçükoğlu, şöyle dedi: “Rekolte düşüklüğü ile talebe cevap verilememesiyle fiyatlar yükseldi. 1 ay daha maalesef istenilen kalitede domates bulamayacağız. Fiyat da yükselmeye devam edecek. Domates altın yılını yaşıyor, resmen karaborsada. 10 ton domatesten 2- 3 ton gibi ürün elde edilebiliyor. Sıkıntı Antalya’daki seralardaki domates üretiminin başmasına kadar devam eder, kasım ayının başlarını bulur.”

Domates mönüden kalkmaz ama kullanımı azalır

 Yenice, et fiyatlarının ardından sebze fiyatlarının da kendilerini üzdüğünü, özellikle domatesi kaygıyla izlediklerini söyledi. “Domates bizim için ekmek kadar önemli, içinde domates olmayan yemek yoktur” diyen Yenice, şöyle konuştu: “Fiyatın bir anda 3-4 kat artması maliyetlerde önemli bir artışa neden oldu. Maliyet artışlarını tüketiciye hemen yansıtmamız mümkün değil. Anında tepki görürüz. Bu nedenle maliyet artışına bir süre katlanmak zorundayız. Buna katlanamayan işletmeler salça ile maliyeti düşürmeye çalışacak. Domatesin salatalar ve aksesuar olarak kullanımı da çok yüksek. Domatese zam geldi diye mönüyü değiştiremiyoruz ancak bu dönemde aksesuar olarak kullanımını kısıtlamak zorundayız. Dönerin yanında 4 dilim domates varsa artık iki dilim sunulacak demektir. Tüketimde de ciddi miktarda azalma olacak.”