Musk'ın sözlerinin şifreleri... 'Amacı Bitcoin'den kurtulup...'

Elon Musk’un kurucusu olduğu Tesla, birkaç ay önce şirket için ayrılan kurumsal paranın 1,5 milyar dolarlık kısmının, rezerv getirilerinin çeşitlendirilmesi ve maksimizasyonu (En yüksek düzeye çıkarma) için Bitcoin’e yatırıldığını belirtmişti. Borsada dünyanın diğer büyük otomobil şirketlerinin neredeyse toplamından daha fazla değere sahip şirket, ayrıca yeni araçlarda müşterilerden doğrudan Bitcoin ödemelerini de kabul etmeye başlayacağını açıklamıştı. Bu durum Bitcoin’in değerini de arttırmış, piyasaya ciddi bir hareketlilik getirmişti.

Ama geçtiğimiz hafta Elon Musk yine piyasayı etkileyen çıkışlarından birine daha imza attı. Twitter’da yaptığı paylaşımda Bitcoin madenciliği ve işlemlerinde fosil yakıtların, özellikle kötü emisyona sahip kömürün hızla artan kullanımı konusunda endişeli olduklarını belirterek, Tesla'nın araç satışlarında Bitcoin kullanımını askıya aldığını açıkladı.

Ayrıca Musk, “Tesla Bitcoin satmıyor ve Bitcoin madenciliği daha sürdürülebilir bir enerji kaynağına geçtiği anda Bitcoin'lerimizi alışverişlerde kullanmaya niyetliyiz” ifadelerini kullandı. Tüm bu açıklamalar sonrası Bitcoin, 46 bin dolar desteğini kırarak 42 bin dolara kadar çekildi. Şimdilerde ise 35-40 bin dolar bandında değişiyor.

• Peki Musk’ın çevresel etkilerden bağımsız olarak, söz konusu endişeleri samimi endişeler mi yoksa kripto parasında bir spekülasyon yaratma çabası olarak mı görülüyor?
• Daha da önemlisi Bitcoin’in çevreye ne gibi zararları var?
• Mevcut kripto paralar içinde en çevre dostu olanlar hangileri?

Konuyla ilgili kripto paralar konusundaki uzmanlığıyla tanınan öğretim üyesi İsmail Hakkı Polat ve öğretim görevlisi Dr. Çağla Gül Şenkardeş hurriyet.com.tr’ye önemli bilgiler verdi.

MUSK, ENDİŞELERİNDE NE KADAR SAMİMİ?

İsmail Hakkı Polat’a göre sosyal medya üzerinde kripto para kitlesinin pohpohlaması sonucu Elon Musk güç zehirlenmesi yaşadı. Polat, uzay teknolojilerinin enerji tüketimi üzerine uğraşan birisinin kripto paranın işleyişindeki enerji sorununu çoktan çözmüş olması gerektiğini söylüyor.

“Musk, her konuda olduğu gibi bu konuya da maymun iştahı ile yaklaştı. Aslında Bitcoin’den kurtulup yeni arayışlar içerisine girmeye çalışıyor. Tutarsız hareketleri ise bu konuyu çok iyi incelemediğini gösteriyor. Kripto para dünyasının tepkileri de tam da bu yüzden.”

Dr. Çağla Gül Şenkardeş ise Elon Musk’ın elindeki en kuvvetli güç düşük maliyetle Bitcoin madenciliği yapabilecek olması diyor. Yani hem ödemelerde kripto kullanımına imkan vermesi hem de üretici olarak kripto endüstrisine girme imkanı onu bu ekosistemde çok kuvvetli hale getiriyor diye de ekliyor.

“Bitcoin’in ekonomide yarattığı dönüşümün yanı sıra toplumsal etkileri de göz ardı edilmemeli. Bu noktada iktidar ve güç dengelerinin nasıl değişebileceğine de Elon Musk örnek olayı üzerinden rahatlıkla bakabiliriz. Elindeki bu gücü önce Bitcoin’e ardından farklı bir kripto paraya yönlendirebileceğini söylerken piyasada meydana gelen paralel yönlü hareketler, yani tercih ettiği ya da vazgeçtiğini söylediği coinlerin fiyat değişimleri de bunu doğrular nitelikte.”

PEKİ BİTCOİN, ÇEVREYE NE GİBİ ZARAR VERİYOR?

Bitcoin’in çevreye zararı konusundaki önemli tartışmalardan biri karbon ayak izi. Çoğu uzman, enerji tüketimi faktöründen pek çok Bitcoin ağındaki madencilik tesisinin Çin gibi büyük ölçüde kömüre dayalı güce dayanan bölgelerde olmasından dolayı endişe duyuyor.

Hatta Münih Teknik Üniversitesi ve Massachusetts Institute of Technology ortak yürüttükleri çalışmada Bitcoin’in yılda 22 ile 22,9 megaton karbon ayak izine sahip olduğunu açıklamıştı. Bu durum Hamburg, Viyana ya da Las Vegas gibi şehirlerin karbon salınımları ile aşağı yukarı aynı seviyeye denk geliyor.

Öte yandan Bitcoin'in değerinin son bir yılda yedi kattan fazla artması, daha fazla kişinin Bitcoin üretimine girmesine yol açtığı bir gerçek. Böylece Bitcoin için harcanan enerji de şu anda İsveç, Ukrayna, Arjantin, Norveç ve Hollanda’nın tükettiği yıllık elektriği geride bırakmış durumda.

İngiltere'de Cambridge Üniversitesi'nin ‘Bitcoin Elektrik Tüketim Endeksi’ hesaplamasına göre de Bitcoin üreticileri bir ülke olsaydı, dünyanın en fazla elektrik tüketen 27'nci ülkesi olacaktı. Listenin ilk beş sırasında ise Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Japonya yer alıyor. Türkiye ise 17’nci sırada…

Grafik: Harun Elibol

The Guardian’a konuşan New Mexico Üniversitesi ekonomi profesörü Benjamin Jones, Bitcoin için harcanan elektriğin korkunç derecede fazla olduğunu söylüyor.

“Bitcoin madenciliği yapmak için kullanılan elektrik miktarı İrlanda gibi ülkelerde kullanılan elektrikten daha fazla bir seviyeye geldi. 100,00’den fazla TWh’den (Kilowatt saat) bahsediyoruz. Yılda düzinelerce kilowatt elektrik, sadece Bitcoin için kullanılıyor. Bu gerçekten korkunç bir durum”

Ohio'daki Oak Ridge Enstitüsü tarafından yayınlanan bir makale de 1 dolar değerindeki Bitcoin'in, 1 dolar değerindeki bakır, altın ve platin madenciliği için harcanan enerjinin iki katından fazla enerji harcadığının altını çiziyor. Geçen yıl İngiltere'den yayımlanan çalışmada da Bitcoin madenciliği için gerekli bilgisayar gücünün bir önceki yıla göre dört katına çıktığı vurgulanıyor.

Bu konuyla İsmail Hakkı Polat, pandemi başladığından beri 1 milyon kadar insanın kullandığı kripto paralar şu anda 6 milyona çıkmış durumda ve dünyada ise bu sayı 100 milyonu buldu diyor. Rakamlar bu denli yükselince tüketimle birlikte işlem de artıyor diye ekliyor.

“İşlem arttıkça da enerji artıyor. Enerji miktarının artması için zaten kripto para camiası da kendi içinde özeleştiri yaparak daha çevreci teknolojilere gitmeye çalışıyor. Özellikle Bitcoin madencilerinin böyle bir eğilimi var. Yeni nesil kripto para madencileri de daha mikro enerji tüketen sistemlere yöneliyor.”

Bitcoin’in yıllık 37,2 milyar ton olan global karbon emisyonunun yüzde 0,13’ünü ürettiğini ve global elektrik tüketiminin ise yüzde 0,58 ini oluşturduğunu söyleyen Çağla Gül Şenkardeş, Bitcoin'in harcadığı enerji miktarı uzun vadede dünya genelinde ısının 2 derece yükselmesine neden olabileceğinin altını çiziyor.

Grafik: Harun Elibol

Ayrıca Şenkardeş, Bitcoin’in pandemi döneminde daha da artan enerji kullanımı için, son bir yılda gerçekleşen Bitcoin işlem hacmi ve piyasa değerine bakıldığında ortaya çıkan sonucun oldukça yüksek olduğunu ifade ediyor.

“2020 yılı Mayıs ayında 36 milyar dolar olan Bitcoin hacmi bugün yaklaşık 56 milyar doların üzerinde. Yine 2020 yılı Mayıs ayında 175 milyar dolar olan Bitcoin piyasa değeri bugün 800 milyar doların üzerinde. Sadece bu veri üzerinden artan Bitcoin madenciliği ve buna paralel artan elektrik tüketimi basitçe anlamlandırılabilir.”

MEVCUT COİNLER ARASINDA EN ÇEVRE DOSTU OLANLAR HANGİLERİ?

Cambridge Üniversitesi'nin ‘Bitcoin Elektrik Tüketim Endeksi’ne göre en çok enerji harcayan mevcut coinlerde zirvede 140,250 TWh ile Bitcoin var. Bitcoin’i sırasıyla Ethereum, Dogecoin, Bitcoin Cash, Liteceoin, Ethereum Calssic ve Monero izliyor.

Grafik: Harun Elibol

En çevrevi kripto paralar için Çağla Gül Şenkardeş, hisse ispatı adı verilen yöntemle çalışan ya da boyutunun düşük kalmasını sağlayabilen ‘Cardano’, ‘Algorand’ ve ‘Celo’nun çevreci olduğunu söylüyor. Ayrıca yakın dönemde ana ağ çıkışını gerçekleştiren ‘Mina’ da düşük boyutu ile dikkat çeken, ölçeklenebilirlik ve enerji tüketimine çevre dostu bir yaklaşım getiren kripto para olduğunu söylüyor.

İsmail Hakkı Polat ise ‘Avax’ta yeni nesil onay algoritmalarının kullanıldığını, hem insan hem de makine kaynağını minimal kullanarak çok daha çevreci olduğunun altını çiziyor.

Bu coinler dışında da madencilik içermeyen ‘Nano’, elektrik enerjisini az kullanan ‘Chia’ ve köklü kripto para birimlerinden biri olan ‘Stellar Lumen’ en çevreci coinler olarak bilinenlerden sadece birkaçı…

BİTCOİN, GELENEKSEL BANKACILIK SİSTEMİNİN KULLANDIĞI ENERJİNİN YARISINI KULLANIYOR

Öte yandan Bitcoin'in enerji tüketimiyle ilgili tartışmalar sürerken, yeni bir araştırma, geleneksel bankacılık sisteminin Bitcoin ağından çok daha fazla enerji tükettiğini ortaya koydu. Bitcoin ve Ethereum gibi kripto para yatırımlarıyla bilinen Michael Novogratz'ın kripto para şirketi Galaxy Digital, Bitcoin'in enerji tüketimi üzerine bir rapor yayınladı.

Galaxy'nin madencilik kolu tarafından hazırlanan rapor, Bitcoin'in yıllık elektrik tüketiminin 113,89 TWh olduğunu tahmin ediyor. Bu miktar, Galaxy'nin tahminlerine göre bankacılık sistemi ve altın sektörünün yıllık enerji tüketiminin en az iki katı ediyor.

Grafik: Harun Elibol

Bitcoin'in enerji tüketimi, şeffaf ve Camridge Bitcoin Elektrik Tüketimi Endeksi gibi araçlar ile gerçek zamanlı olarak takip edilebilirken, altın sektörü ve geleneksel finans sisteminin enerji tüketimi bu denli basit hesaplanamıyor. Galaxy'nin tahminlerine göre, bankacılık veri merkezleri, banka şubeleri, ATM'ler ve kart ağlarının veri merkezleri dâhil bankacılık sistemi, yıllık toplamda 263,72 TWh enerji tüketiyor.

Galaxy Digital Mining, altın sektörünün enerji tüketimini hesaplamak için Dünya Altın Konseyi'nin ‘Altın ve iklim değişikliği’ adlı raporunda belirtilen toplam sera gazı emisyonuna ilişkin tahminlerde bulundu. Şirketin tahminlerine göre bu sektör, yıllık yaklaşık 240,61 TWh enerji tüketiyor.