Mesai arkadaşım bir robot! Otomotiv fabrikasında çalıştım...
Güncelleme Tarihi:
Bu hafta “İşin Peşinde” köşesi için Bursa’daki otomotiv fabrikasında mavi yakalı işçilerle beraber çalıştım. Gövde, boya ve montaj gibi ana hatlarda işçilerin en büyük yardımcısı robotlar. Bu sayede saatte 6 araç üretilebiliyor. Ama robotlara alışkın olmayan biri için bu sistem çok değişik geliyor. Ustalar ise robotların, işlerini çok kolaylaştırdığını belirtiyor. Onlara göre boya ve montaj bölümleri için pek hevesli olmayan Z kuşağının yeri otomasyon olacak. Binlerce parçadan oluşan üretim sürecinde ise her bir parça için ayrı kontrol yapılıyor.
Türkiye’de sanayi ve ihracat denilince otomotiv her zaman ilk sıralara yazılıyor. Öyle ki Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği verilerine göre, Türkiye otomotiv endüstrisi, bu yılın 7 ayında 16 milyar 376 milyon 695 bin dolar ihracat gerçekleştirdi. Otomotiv endüstrisi, Türkiye ihracatından aldığı yüzde 13.5’lik payla yine ilk sırada yer aldı. Buradaki büyük pay sahibi kentlerden biri de Bursa. Kent 2021’in ilk 7 ayında 8.4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken otomotivin payı ise 3.9 milyar dolar oldu. OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik’e göre kentte otomotiv sektöründeki istihdam sayısı 300 bin.
ÖNCE İŞ GÜVENLİĞİ
Biz de her hafta bir meslek grubunu anlattığımız “İşin Peşinde” köşesi için Bursa’da otomotiv sektörünü yakından inceledik. Bursa Hasanağa Organize Sanayi Bölgesi’nde (HOSAB) üretim yapan Karsan’ın fabrikasında üretim süreçlerine dahil olduk. Fabrikada öncelik iş güvenliği. Her çalışan işe başlamadan önce üretim süreçleri ve kullanılan malzemelerle ilgili detaylı bir iş güvenliği eğitiminden geçiyor. Hangi malzemelerin hangi şartlarda kullanılacağı gibi detaylar öğretiliyor.
BİNLERCE PUNTA İLE KAYNAK
Fabrikada işler çok komplike. Çok sayıda bölüm ve üretim bandı var. Herkesin görevi belli. Ama ana üretim gövde, montaj ve boya bölümlerinden oluşuyor. Montaj bölümünde aracın parçaları hem ustalar hem de robotların çalışması ile birleştiriliyor. Robotlar parçalara binlerce punta atıyor. Böylece parçalar sağlam bir şekilde kaynaklanmış oluyor. Bu bölümde çalışan ustalar da birleştirilmiş gövdeye kapıları monte ediyor. Küçük bir aparat vasıtasıyla tutulan kapılar bantta ilerleyen araçlara bir bir takılıyor.
ARAÇLAR BANTTA İLERLİYOR
Sıra bana geliyor. Önce gözlük ve kolluk takıyorum. Yan tarafta çalışan robotların kaynak sırasında yaptığı hareketler ve hızlarını görünce açıkcası çok şaşırdım. Sanki birazdan ayaklanıp çay içmeye gidecek gibiler. Robotlar kaynakları yaptıkça banttan önünüze bir araç geliyor. Siz de yanınızda bekleyen kapılardan bir tane alıp dikkatlice gövdeye monte ediyorsunuz. Ben askılı aparat ile kapıyı yerinden kaldırırken köşelere çarpacak gibi oluyorum. Otomotiv işi özen istiyor. Müşteri en ufak bir çiziği bile kabul etmez. Fabrikada da çalışmalar o incelikte. Ustamın uyarıları doğrultusunda kapıyı gövdeye yerleştiriyorum.
HATAYI ELLE DÜZELTİYOR
Montajdan sonra ustaların elleri ile gövdede oluşan ufak problemleri düzelttiği bölüm var. Bu bölümde çalışmak ciddi bir tecrübe istiyor. Hem en ufak bir problemi gözle göreceksiniz hem de buradaki hatayı elinizle ince ince çalışarak düzelteceksiniz. Burada çalışanların hassasiyeti robotlardan da yüksek anlayacağınız.
BOYA USTASI PARFÜM SIKAMAZ
Ardından boyama bölümüne geçiyoruz. İşte bu noktada işler daha da hassaslaşıyor. Eğer o gün parfüm kullandıysanız bu bölüme girmeniz yasak. Tamamen izole bir alan. Ve burada da ustaların en büyük yardımcısı robotlar. Onlar kocaman araçları hızla çevirip boya yapıyor. Boyadan sonra araçlar fırına giriyor. 23 yıldır otomotiv sektöründe çalışan Ahmet ustaya, “En ufak bir toz tanesi bile kabul edilmiyor. Daha sonra ustalar büyük bir titizlikle aracın boyasını kontrol edip hataları buluyor. Burada insan robotün önüne geçiyor. Ustalık konuşuyor” diyor.
NE KADAR KAZANIYORLAR?
Otomotiv sektöründe çalışan bir mavi yakalının ortalama ücreti 5 bin 500 lira.
GENÇLERİ YERİ OTOMASYON
Ustalara göre Z kuşağı’nın fabrikalardaki yeri de robotların yanı. Son zamanlarda gençlerin fabrikadaki işler için hevesli olmadığını belirten ustalar, “Bu nesil için fabrika düzeni biraz zorlayıcı ancak otomasyonla birlikte onlar da kendilerini üretim süreçlerinde yeniden konumlandırıyor. Onlar robotlarla daha uyumlu çalışacak” ifadelerini kullanıyor.
EN BÜYÜK RAKİP ZAMAN
Dünyada elektrikli araçların üretiminde her geçen gün ilerlemeler yaşanırken Karsan fabrikasındaki mühendisler de boş durmuyor. Ar-Ge mühendisleri Sezgin Bilgin ve İbrahim Anıl Başyiğit, “Otomotiv üretmek aslında sanıldığı gibi fabrikasyondan ibaret değil. Her müşteriye göre her coğrafyaya göre farklı bir araç üretiyoruz. Üretim süreçlerinde en büyük rakibimiz zaman” diyor. Fabrikada üretilen Jest EV araçlarında Yaklaşık 105 m HV (yüksek voltaj), 3000 m LV (düşük voltaj) tesisat var. Yaklaşık 1600 parçadan oluşan aracın üretiminde ise 120 operatör çalışıyor.