Merkez Hazine'ye kredi açmayacak
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 20, 2001 11:05
Merkez Bankası, 5 Kasım 2001'den itibaren Hazine'ye kredi açmayacak, avans vermeyecek. Böylelikle karşılıksız para basılması engellenecek. Hazine, ihtiyaç duyduğu kaynağı ikincil piyasalardan sağlayacak.
Merkez Bankası Kanunu'nda değişiklik yapılmasına dair 25 Nisan 2001 tarihli ve 4651 sayılı Kanun'un 56. maddesi, 5 Kasım 2001 tarihinde yürürlüğe giriyor.
Buna göre, Merkez Bankası, 5 Kasım'dan itibaren Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans vermeyecek ve kredi açmayacak. Ayrıca Merkez Bankası, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan satın almayacak.
Banka bu Kanun'la yetki verilen işlemler dışında avans veremeyecek ve kredi açamayacak. Vereceği avans ve açacağı kredi teminatsız veya karşılıksız olamayacak. Her ne şekilde olursa olsun kefil olamayacak ve doğrudan kendisi ile ilgili işlemler dışında teminat veremeyecek.
Avrupa Birliği standartlarına ve Avrupa Merkez Bankası'na uyum çerçevesinde çıkartılan kanunun 56. maddesinin yürürlüğe girmesi ile piyasalar bir bakıma yeniden şekillenecek.
BANKNOT MATBAASI FAZLADAN ÇALIŞMAYACAK
Kanun'da ''Bankanın Yapamayacağı İşlemler'' başlığı altında yer alan madde uyarınca, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans verilmesi ve kredi açılması yasaklanıyor. Böylelikle, karşılıksız para basılması engellenecek.
Bu tarihten itibaren Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarının birincil piyasadan satın alınması da yasak kapsamına girecek.
Buna neden olarak, Hazine veya bir başka kamu kurum ve kuruluşunun ihraç etmiş olduğu borçlanma senetlerinin Banka tarafından birincil piyasadan satın alınması da karşılıksız para basılması anlamına gelebilmekte ve piyasa faiz oranlarının para politikası ile amaçlanan düzeyinden sapmasına neden olabilmesi gösteriliyor.
İhtiyaç duyduğu kaynağı Merkez Bankası'ndan borçlanamayan Hazine, doğrudan ikincil piyasaya girerek buradan sağlayacak.
Hazine'ye ikincil piyasalara girerek borçlanabilmesine imkan sağlayan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Yasa tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu gündeminde bulunuyor.
5 Kasım tarihinden sonra, IMF tarafından Türkiye'ye verilen ve Merkez Bankası'ndaki Hazine hesabına yatırılan IMF kredilerin Hazinece ne şekilde kullandırılacağı üzerinde Merkez Bankası ve Hazine yetkilileri görüşmelerde bulunuyor.
MERKEZ BANKASI'NIN BAĞIMSIZLIĞI
Merkez bankalarının temel amacı olan fiyat istikrarının sağlanabilmesinin önündeki en önemli engellerden biri, Hazine ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına avans verilmesi ve kredi açılması olarak görülüyor.
Bu tür krediler, ekonomik birimlerce talep edilmediği halde parasal genişlemeye yol açmakta, diğer bir deyişle sisteme ''karşılıksız'' para çıkmasına neden olmakta ve dolayısıyla, mevcut enflasyon düzeyini yükseltiyor.
Merkez bankalarının bağımsızlığının en temel göstergelerinden biride hazine ve kamu kuruluşlarına kredi açma zorunluluklarının olmamasıdır. Bu nedenle, ''ekonomik bağımsızlık'' olarak ifade edilen, merkez bankalarının hazineye avans vermemesi ve kamu kurum ve kuruluşlarına kredi açmaması hususu, günümüz merkez bankacılığına yön veren öncelikli ilkeler içinde yer alıyor.
AVRUPA BİRLİĞİ
AB'nin temel anlaşması niteliğinde olan Maastricht Antlaşması ve Avrupa Merkez Bankaları Sistemi Statüsü'nün ilgili maddelerinde ''Avrupa Merkez Bankası ve milli merkez bankaları; topluluk kurumlarına, hükümetlere veya üye devletlere ait başka kamu kuruluşlarına mevduatlarından fazla miktarda çek keşide etmeyecekler veya daha başka bir tür kredi kolaylığı tanımayacaklar veya doğrudan doğruya onlardan borç senedi satın almayacaklardır'' hükmünü içeriyor.
Buna göre, Merkez Bankası, 5 Kasım'dan itibaren Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans vermeyecek ve kredi açmayacak. Ayrıca Merkez Bankası, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan satın almayacak.
Banka bu Kanun'la yetki verilen işlemler dışında avans veremeyecek ve kredi açamayacak. Vereceği avans ve açacağı kredi teminatsız veya karşılıksız olamayacak. Her ne şekilde olursa olsun kefil olamayacak ve doğrudan kendisi ile ilgili işlemler dışında teminat veremeyecek.
Avrupa Birliği standartlarına ve Avrupa Merkez Bankası'na uyum çerçevesinde çıkartılan kanunun 56. maddesinin yürürlüğe girmesi ile piyasalar bir bakıma yeniden şekillenecek.
BANKNOT MATBAASI FAZLADAN ÇALIŞMAYACAK
Kanun'da ''Bankanın Yapamayacağı İşlemler'' başlığı altında yer alan madde uyarınca, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans verilmesi ve kredi açılması yasaklanıyor. Böylelikle, karşılıksız para basılması engellenecek.
Bu tarihten itibaren Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarının birincil piyasadan satın alınması da yasak kapsamına girecek.
Buna neden olarak, Hazine veya bir başka kamu kurum ve kuruluşunun ihraç etmiş olduğu borçlanma senetlerinin Banka tarafından birincil piyasadan satın alınması da karşılıksız para basılması anlamına gelebilmekte ve piyasa faiz oranlarının para politikası ile amaçlanan düzeyinden sapmasına neden olabilmesi gösteriliyor.
İhtiyaç duyduğu kaynağı Merkez Bankası'ndan borçlanamayan Hazine, doğrudan ikincil piyasaya girerek buradan sağlayacak.
Hazine'ye ikincil piyasalara girerek borçlanabilmesine imkan sağlayan Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Yasa tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu gündeminde bulunuyor.
5 Kasım tarihinden sonra, IMF tarafından Türkiye'ye verilen ve Merkez Bankası'ndaki Hazine hesabına yatırılan IMF kredilerin Hazinece ne şekilde kullandırılacağı üzerinde Merkez Bankası ve Hazine yetkilileri görüşmelerde bulunuyor.
MERKEZ BANKASI'NIN BAĞIMSIZLIĞI
Merkez bankalarının temel amacı olan fiyat istikrarının sağlanabilmesinin önündeki en önemli engellerden biri, Hazine ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına avans verilmesi ve kredi açılması olarak görülüyor.
Bu tür krediler, ekonomik birimlerce talep edilmediği halde parasal genişlemeye yol açmakta, diğer bir deyişle sisteme ''karşılıksız'' para çıkmasına neden olmakta ve dolayısıyla, mevcut enflasyon düzeyini yükseltiyor.
Merkez bankalarının bağımsızlığının en temel göstergelerinden biride hazine ve kamu kuruluşlarına kredi açma zorunluluklarının olmamasıdır. Bu nedenle, ''ekonomik bağımsızlık'' olarak ifade edilen, merkez bankalarının hazineye avans vermemesi ve kamu kurum ve kuruluşlarına kredi açmaması hususu, günümüz merkez bankacılığına yön veren öncelikli ilkeler içinde yer alıyor.
AVRUPA BİRLİĞİ
AB'nin temel anlaşması niteliğinde olan Maastricht Antlaşması ve Avrupa Merkez Bankaları Sistemi Statüsü'nün ilgili maddelerinde ''Avrupa Merkez Bankası ve milli merkez bankaları; topluluk kurumlarına, hükümetlere veya üye devletlere ait başka kamu kuruluşlarına mevduatlarından fazla miktarda çek keşide etmeyecekler veya daha başka bir tür kredi kolaylığı tanımayacaklar veya doğrudan doğruya onlardan borç senedi satın almayacaklardır'' hükmünü içeriyor.