Merkez döviz alım ihalesi açacak

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, aylık döviz alım ihalelerinin tutarlarına ilişkin duyurular önceden kamuoyunun bilgisine sunulacak.

Açıklamada, Türkiye'de işgünü olmasına rağmen, ABD'nin tatil olduğu günlerde ihale açılmayacağı belirtilirken, ayrıca yarım işgünlerinde gösterge niteliğinde kur belirlenmediğinden, ihale düzenlenmeyeceği kaydedildi.

Merkez Bankası, döviz alım ihaleleri yöntemi ile rezerv seviyesinin artırılmasına karar verdi.

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, rezerv miktarının artırılmasına neden olarak "orta ve uzun vadede daha güçlü bir rezerv pozisyonuna sahip olunmasının, uygulanan programa ilişkin piyasa güveninin artmasına katkı sağlayacağı" gösterildi.
  Â
Ancak, söz konusu döviz alım ihaleleri yöntemi ile Merkez Bankası'nca ulaşılmak istenen belirli bir rezerv seviyesinin bulunmadığı vurgulanan açıklamada, şöyle denildi:

"Amaçlanan, piyasada belirlenen döviz kurları üzerinden ve herhangi bir kur seviyesi hedeflenmeden, ekonomide oluşacak döviz arz fazlasının döviz kurlarında ilave bir oynaklık yaratmayacak ve bankaların döviz pozisyonlarını bozmayacak şekilde Merkez Bankası rezervlerinde birikiminin sağlanmasıdır."
 
Merkez Bankası'nca her zaman döviz piyasasındaki oynaklığın yakından takip edildiği kaydedilen açıklamada, kurlarda her iki yönde oluşabilecek aşırı oynaklık durumunda piyasalara doğrudan müdahale edileceği ifade edildi.

İHALEDE İZLENECEK YÖNTEM
 
Bu çerçevede, aylık döviz alım ihaleleri açılmasına ve ihale tutarlarına ilişkin duyuruların önceden kamuoyunun bilgisine sunulacağı belirtilen açıklaya göre, Nisan 2002 ayında döviz alım ihaleleri düzenlenmesine karar verildi ve günlük ihale tutarı 20 milyon dolar olarak belirlendi.

Ancak, Türkiye'de işgünü olmasına rağmen, ABD'nin tatil olduğu günlerde ihale açılmayacak. Yarım işgünlerinde gösterge niteliğinde kur belirlenmediğinden, ihale düzenlenmeyecek.

Döviz ve efektif piyasalarında işlem yapmaya yetkili bankalar ve özel finans kurumları (kuruluşlar) katılabileceği ihale çoklu fiyat ihalesi yöntemi ile yapılacak.

İhalede verilebilecek maksimum fiyat, ihalenin yapıldığı gün içinde yukarıda gösterge niteliğindeki kurların belirlenme esasları yöntemi çerçevesinde saptanan ilk 5 ortalama fiyatın aritmetik ortalaması olacak.

Bu şekilde belirlenen fiyat, ihalede verilebilecek maksimum fiyat olarak saat 14.40'da ilan edilecek. Kuruluşlar, ihale tekliflerini saat 14.40-15.00 arasında verebilecekler.
  Â
İhale teklif miktarı minimum 1 milyon ABD Doları ve katları üzerinden verilebilecek. İhalede teklif edilebilecek maksimum tutar ihale tutarı ile sınırlı olacak.

Kuruluşlar verdikleri teklif tutarlarını ve fiyatları ihale süresince değiştiremeyecek. İhalenin kesildiği fiyatta birden fazla teklif olması halinde, dağıtım oransal olarak yapılacak.

İhale sonuçları (toplam teklif/ortalama fiyat/maksimum fiyat/minimum fiyat) saat 15.30'da ilan edilecek.

İhalelerde işlem komisyonu alınmayacak olup ihale yükümlülüğünü yerine getiremeyen kuruluşlara Döviz ve Efektif Piyasaları Uygulama Talimatı çerçevesinde müeyyide uyguak.

"DÖVİZ PİYASASI BÜYÜK ÖLÇÜDE İSTİKRAR KAZANDI"

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, Banka'nın döviz piyasasına müdahale etmediÄŸi belirtilerek, böylece temel ekonomik göstergeler ile uyumlu olarak döviz piyasasındaki oynaklığın Banka müdahaleleri olmadan da dengelenebileceÄŸinin piyasa oyuncuları ve kamuoyu tarafından anlaşıldığı belirtildi.Â
 Â
Açıklamada, 1 Nisan tarihinden geçerli olmak üzere gösterge niteliÄŸindeki kurların belirlenmesi, döviz alım, Türk Lirası depo alım ve gün içi repo ihalelerinde izlenecek yöntemlerin yeniden belirlendiÄŸi kaydedildi.Â
  Â
Buna göre, gösterge niteliÄŸindeki kurların belirlenmesi için 1 Nisan tarihinden itibaren Merkez Bankası'nca her iÅŸgünü saat 10.30-15.30 arasında toplam 6 defa, bankalararası döviz piyasasında 1 ABD Doları karşılığında Türk Lirası kotasyon veren bankaların alım ve satım fiyatlarının ortalamalarının ortalamasını tespit edilecek.Â
 Â
Bu ÅŸekilde tespit edilen 6 ortalamanın aritmetik ortalaması Merkez Bankası'nca saat 15.30 itibarıyla brlenen gösterge niteliÄŸindeki 1 ABD Doları döviz satış kuru olacak.Â
  Â
Uluslararası piyasalardaki çapraz kurlar da, saat 10.30, 11.30, 12.30, 13.30, 14.30, 15.30 saatlerde tespit edilecek ve ABD Doları dışında Merkez Bankası'nca ilan edilmekte olan diÄŸer döviz kurları sözkonusu çapraz kurların aritmetik ortalamaları esas alınarak hesaplanacak.Â
  Â
Saat 15.30'da belirlenen gösterge niteliÄŸindeki 1 ABD Doları döviz satış kuru ve bu kur üzerinden belirlenen 1 ABD doları döviz alım kuru ile dolar/euro çapraz kuru ortalaması ilan edilecek.Â
  Â
Öngörülen saatlerde belirlenen bankalararası döviz piyasasında 1  dolar karşılığında Türk Lirası kotasyon veren bankaların alım ve satım fiyatlarının ortalamalarının ortalamaları ile dolar/euro çapraz kurları, ertesi iÅŸgünü Merkez Bankası'nın internet sitesinde "Piyasa Verileri" bölümünde ilan edilecek.Â
   Â
DÖVİZ TEVDİAT HESAPLARI
Â
Merkez Bankası açıklamasında, uluslararası kuruluÅŸlardan saÄŸlanan güçlü dış finansman imkanı, mali disiplin ve yapısal reformların sürdürülmesi, bankacılık sisteminin sermaye yapısının güçlendirilmesi yolunda atılan adımlar, enflasyonun düşüş eÄŸilimine girmesi ve tüm bu geliÅŸmeler ile birlikte uluslararası derecelendirme kuruluÅŸlarının Türkiye'nin kredi notuna iliÅŸkin görüşlerini olumluya çevirmesi sonucunda, döviz piyasasının büyük ölçüde istikrar kazandığı belirtildi.Â

Açıklamada, "Bu süreç içinde Merkez Bankası döviz piyasasına müdahale etmemiş, böylece temel ekonomik göstergeler ile uyumlu olarak döviz piyasasındaki oynaklığın Banka müdahaleleri olmadan da dengelenebileceği piyasa oyuncuları ve kamuoyu tarafından anlaşılmıştır" denildi.
 Â
Gelinen noktada, beklenen ters para ikamesi sürecinin gerçekleÅŸmekte olduÄŸunu gösteren geliÅŸmeler bulunduÄŸu kaydedilen açıklamada, şöyle denildi:Â

"Türk Lirası'nın sürekli olarak değer kazanmaya başladığı dönemin başlangıcı olan Ekim 2001 ayından bu yana, bankalararası mevduat hariç, döviz tevdiat hesapları (DTH) incelendiğinde, kriz sırasında bankacılık sistemini terkeden ve yastık altına giden dövizlerin ve yerleşikler tarafından yurt dışında tutulan döviz varlıklarının bankacılık sistemine geri dönmeye başlamasına rağmen, artış görülmemektedir.
 
Nitekim, Eylül 2001 ayı sonunda 42,8 milyar dolar olan DTH toplamı, 8 Mart 2002 tarihi itibariyle 42,9 milyar dolar (geçici veri) ile aynı seviyede
 
Söz konusu tarihlerdeki DTH'ların Türk Lirası karşılıkları sırasıyla 65,7 katrilyon ile 58,5 katrilyon Lirası olduÄŸu bildirilen açıklamada, bu tutarların nominal bazda yüzde 11, reel bazda ise yüzde 27 azalışı ifade ettiÄŸi kaydedildi.Â

"4.8 MÄ°LYAR MARK EFEKTÄ°F YURTDIÅžINA SEVK EDÄ°LDÄ°"
Â
DTH'ların Türk Lirası karşılıklarındaki azalmanın, esas olarak Türk Lirası'nın deÄŸer kazanmasından kaynaklanmakla birlikte, dolar karşılığının aynı düzeyde kalmış olmasının önemli olduÄŸuna dikkat çekilen açıklamada, bu açıdan, Euro banknot dönüşüm süreci de ilginç bir dönem olduÄŸu ifade edildi.Â
  Â
Açıklamada, 12 Avrupa ülkesi para biriminin Euro'ya dönüşmesi sürecinde yurtdışına sevkiyatı yapılan efektiflere iliÅŸkin bilgilerin 4 Mart 2002 tarihinde kamuoyuna duyurulduÄŸu ve AÄŸustos 2001-Åžubat 2002 döneminde sadece Merkez Bankası'nca 4,8 milyar Alman markı civarında efektifin yurtdışına sevkedildiÄŸi bildirildiÄŸi kaydedildi.Â
  Â
Yurtdışına sevkedilen bu efektiflerin yaklaşık yüzde 60'ına denk gelen 2,9 milyar Alman Markı'nın döviz karşılığında Merkez Bankası'na satıldığı bildirilen açıklamada, bir baÅŸka ifade ile söz konusu dönemde yastık altından bankacılık sistemine gelen efektif miktarlarının yarısından fazlası bankacılık sisteminde kaldığı belirtildi.Â
  Â
Açıklamada, şöyle denildi: "Bankacılık sistemindeki DTH miktarının yaklaşık aynı seviyede kaldığı dönemde, artan güvene bağlı olarak finansal sisteme geri dönenfonların hangi tür Türk Lirası yatırım araçlarına yöneldiğini incelemek de Türk Lirası'na dönüşü değerlendirmek bakımından önemli bulunmaktadır.
 
Nitekim, 28 Eylül 2001-15 Mart 2002 döneminde Türk Lirası mevduat, repo, yatırım fonları ve bireysel ve kurumsal yatırımcıların bankalarda tuttuÄŸu mülkiyeti kendilerine ait Devlet İç Borçlanma Senetleri (DÄ°BS) toplamı 60,3 katrilyon liradan 76,5 katrilyon liraya yükselerek, söz konusu dönemdeki ekonomik durgunluÄŸa raÄŸmen, nominal bazda yüzde 27, reel bazda ise yüzde 3 artış göstermiÅŸtir."Â

Bu dönemde, söz konusu Türk Lirası yatırım araçlarında meydana gelen 16,2 katrilyon liralık artışın 7,9 katrilyon lirası gibi önemli bir kısmının bireysel ve kurumsal yatırımcıların bankalar nezdinde tuttukları, mülkiyeti bankalara ait olmayan, kıymetlerdeki artıştan kaynaklandığı bildirilen açıklamada, "Bankalar nezdinde bireysel ve kurumsal yatırımcıların tuttukları DİBS toplamı 28 Eylül 2001 tarihinde 13,3 katrilyon lira iken, 15 Mart 2002 tarihi itibarıyla 21,2 katrilyon liraya çıkarak nominal bazda yüzde 59, reel bazda ise yüzde 29 artış göstermiştir" denildi.
 
Söz konusu dönemde, Türk Lirası yatırım araçlarına yöneliÅŸin en belirgin ÅŸekilde DÄ°BS'lerde gözlemlenmesinde, vergi düzenlemeleri ile getirilen teÅŸvikin de etkili olduÄŸu düşünüldüğü kaydedilen açıklamada,bu süreç, Türk Lirası yatırım araçlarına dönüş, Hazine'nin bireysel yatırımcıya ulaÅŸma kapasitesi, finansal sistemin büyüme potansiyeli ve kamu borçlanmasının bankacılık sistemine getirdiÄŸi yükün sınırlanması bakımından önemli bulunduÄŸu belirtildi.Â
  Â
Açıklamada, "Ödemeler dengesi gerçekleÅŸme ve tahminlerine bakıldığında, özellikle sermaye dengesi açısından, geçen yıla kıyasla çok daha olumlu geliÅŸmeler beklenmektedir" denildi.                                                                                                 Â